Κάρολος Τσίζεκ: Εις μνήμην

γράφει ο Γιώργος Κορδομενίδης

πηγή: www.efsyn.gr

Φωτογραφία: Γιάννης Βανίδης

Πριν από δέκα μέρες περίπου, μου τηλεφώνησε η γυναίκα του Κάρολου Τσίζεκ, ποιήτρια Μαριέττα (Μαρία) Καραγιάννη. Είχαν λάβει, μου είπε, το τεύχος 101 του Εντευκτηρίου που τους έστειλα με το ταχυδρομείο, διάβασε στον Κάρολο την κριτική του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου για τα πεζά του, κι εκείνος ευχαριστήθηκε και συγκινήθηκε. Τα ξημερώματα του Σαββάτου 14 Δεκεμβρίου, ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος πέρασε στην απέναντι όχθη, έχοντας ζήσει έναν βίο πλήρη εμπειριών και μοναδικής δημιουργίας σε πολλούς τομείς της τέχνης.

Οι ιδιότητες που του αποδίδονται δεν φτάνουν για να ορίσουν αυτό που υπήρξε στην πραγματικότητα. Πάντως, οι ζωγραφιές του, τα κολάζ του, τα υπέροχά του εξώφυλλα βιβλίων και περιοδικών, οι αφίσες του, οι μεταφράσεις του, τα "τολμηρά" ποιήματα της ωριμότητάς του και τα λαμπερά πεζογραφήματά του θα τον διατηρήσουν στη μνήμη μας ζωντανό όσο κρατάει το «για πάντα» του καθενός μας. Αυτόν τον, Τσέχο στην καταγωγή, που γεννήθηκε στην Ιταλία (1922) και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, πολιτογραφήθηκε Έλληνας, και ―μέχρι τότε ήταν «senza religione»― βαφτίστηκε χριστιανός, παίρνοντας το όνομα Γεώργιος.

Ο Χριστιανόπουλος, με τον οποίο συνεργάστηκε επί δεκαετίες ως καλλιτεχνικός επιμελητής του περιοδικού Διαγώνιος και των Εκδόσεων Διαγωνίου, σχεδιάζοντας μερικά από τα πιο ευρηματικά, λιτά και άρτια στην ιστορία της ελληνικής γραφιστικής, τον μνημόνευε πάντοτε ως «κύριο Τσίζεκ»,  με λόγια που φανέρωναν εκτίμηση και σεβασμό.

Ευτύχησα να σχεδιάσει το εξώφυλλο της πρώτης μου έκδοσης, ενός ανατύπου από τη Διαγώνιο με ρεπορτάζ μου για τα μουσεία της Θεσσαλονίκης. Αργότερα, μου εμπιστεύτηκε για το Εντευκτήριο ποιήματα και πεζά, μεταφράσεις και άλλα κείμενά του.

Διακριτικός και αθόρυβος όπως ήταν, παρέμεινε ένας μεγάλος άγνωστος για το ευρύτερο ελληνικό κοινό. Το πλούσιο, πολύπλευρο ταλέντο του το αναγνώρισαν, ευτυχώς έγκαιρα, αρκετοί άνθρωποι των τεχνών και ουσιαστικοί φιλότεχνοι.

Πριν από δύο χρόνια, τον βιντεοσκοπήσαμε, με τον Σάκη Βαβαλίδη, να μιλάει για τη ζωή του και για το έργο του. Ελπίζω σύντομα να βρεθεί τρόπος να αξιοποιηθεί το υλικό αυτό.