12.12.10

Η διαφορά του φ με το θ (ένα άρθρο της Μυρσίνης Ζορμπά)

από τη στήλη της «Ιστορίες σκοτεινού θαλάμου» (Αthens Voice, 327, 9 Δεκ. 2010)

Εξω χαλασμός, η χώρα μετεωρίζεται στο κενό καθώς γκρεμίζονται βεβαιότητες, δομές, κανόνες, πλάνα ζωής. Μέσα στο δωμάτιο ησυχία, αρχίζουμε το μάθημα ελληνικών. Ανήλικοι πρόσφυγες, σαστισμένοι ακόμη από το ταξίδι τους που κράτησε μήνες, από τις περιπέτειες με φορτηγά, κακουχίες, σύνορα, βάρκες, διαδικασίες της αστυνομίας. Μακριά από συγγενείς και φίλους, μόνοι, στην επίσημη γλώσσα «ασυνόδευτοι αιτούντες άσυλο». Σφίγγουμε τα χέρια, χαμογελάμε αμήχανα, λέω το όνομά μου όσο μπορώ πιο καθαρά, ρωτάω, λίγο ελληνικά λίγο αγγλικά, πώς σε λένε, ακούω το όνομά του, Μοχάμετ, Χουσεΐν, Ιακώβ, και προσπαθώ να το κρατήσω στο νου μαζί με την έκφραση των ματιών, φοβισμένη, θλιμμένη, με μια σταγόνα ελπίδας στο βλεφάρισμα. Ρωτάω τη χώρα, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Μπαγκλαντές, Ερυθραία, Σομαλία, Νιγηρία. Η γεωγραφία της Ασίας και της Αφρικής συμπυκνωμένη σ’ αυτό το μικρό τραπέζι όπου θα απλώσουμε σε λίγο τα τετράδια για να γράψουμε την ελληνική αλφαβήτα σαν πρόσχημα γνωριμίας και οικειότητας, ξεχνώντας πάνω στην προσπάθεια της φωνητικής διαφοράς του θ με το φ και του ε με το υ την πείνα, τον πόλεμο, την απελπισία της γυμνής ζωής στα δεκατέσσερα ή τα δεκάξι σου.


Καθόμαστε γύρω από το τραπέζι στριμωχτά όλοι μαζί, κοιταζόμαστε στα μάτια. Πιάνουμε σιγά σιγά την κουβέντα. Σπασμένες λέξεις, πόσο καιρό είσαι εδώ, έχεις ροζ κάρτα, πόσο χρονών είσαι. Ουδέτερες πληροφορίες που παίρνεις και δίνεις για αρχή. Οι οδηγίες της ομάδας των εθελοντών λένε να μην κάνεις παραπανίσιες ερωτήσεις που μπορεί άθελά σου να πληγώσουν. Ο κοινωνικός λειτουργός μιλούσε πριν για τις αϋπνίες και τους νυχτερινούς εφιάλτες, για μικρότερα αδέλφια που έμειναν στο μακρινό πουθενά, αγκάθια στην καθημερινή έγνοια του νου.

Ανοίγετε τα τετράδια και γράφετε την αλφαβήτα, λέτε ένα ένα τα γράμματα, τα επαναλαμβάνετε, ένας δωδεκάχρονος δεν έχει πάει καθόλου σχολείο στη χώρα του και πρέπει να μάθει για πρώτη φορά τα γράμματα στα δεκατέσσερά του σε μια γλώσσα που δεν καταλαβαίνει. Του χαμογελάς για να πάρει κουράγιο, αλλά μέσα σου είσαι απελπισμένη. Ο τυφλός Αφγανός πρέπει πρώτα να μάθει προφορικά ελληνικά και μετά μπρέιγ στα ελληνικά. Η τυφλότητα έχει κι αυτή τη δική της πολυγλωσσία. Στην αριθμητική είναι πιο εύκολα, όλοι ξέρουν πρόσθεση κι αφαίρεση, θα μάθουν σύντομα διαίρεση και πολλαπλασιασμό. Από μάθημα σε μάθημα μεγαλώνει η οικειότητα, κοιτάζεστε στα μάτια, ξέρεις και ξέρουν πότε φέρνεις μαζί σου χαρούμενη διάθεση και πότε κάποια αόριστη στενοχώρια, οι σπασμένες λέξεις αρχίζουν να παίρνουν σχήμα, ακούς στην άκρη του μαθήματος ιστορίες που σε αναστατώνουν, προσπαθείς να βρεις λύσεις σε προβλήματα εκτός αριθμητικής, ένα συν ένα δεν κάνουν πάντοτε δύο. Μοιράζεστε αστεία, ένα σουβλάκι, μια αισιόδοξη ιδέα, τους φίλους σου εκείνους που έδειξαν ενδιαφέρον.

Μέσα στο δωμάτιο ησυχία. Έξω η κρίση γιόρτασε αυτές τις μέρες τα πρώτα της γενέθλια. Η θύελλα που έχει καλύψει τον ορίζοντα σου θολώνει την ορατότητα. Το εφιαλτικό όνειρο που λέγεται μέλλον ξετυλίγεται σε συνέχειες. Τα κακά νέα συνεχίζονται με άλλες χώρες που παίρνουν τη σειρά τους στο ταμείο της διεθνούς αρπακτικής ελεημοσύνης. Ο καπιταλισμός, η παγκοσμιοποίηση, παραγγέλνεις βιβλία, δοκιμάζεις ιδέες, οι παλιές δεν επαρκούν πια για να καταλάβεις. Διαφορετικές χώρες κι αιτίες, ίδια η αντιμετώπιση, τα επιχειρήματα, το σχέδιο από την Ισλανδία, τη Ρουμανία ως τη Μεσόγειο και την Ιρλανδία. Είτε το πρόβλημα εμφανίστηκε σε μια ιδιωτική τράπεζα είτε ήταν φούσκα των ακινήτων ή διογκωμένος δημόσιος τομέας, όλοι είναι ένοχοι, όλοι θα πληρώσουν.

Ποιο είναι το τοπίο της επόμενης μέρας;

Δεν χάνουμε μόνο ένα ποσοστό του μισθού μας, το δώρο, την άδεια, τη σύνταξη, τη δουλειά, χάνουμε τον τρόπο να υπάρχουμε. Άνεργοι νέοι, άνεργοι μεσήλικες, συνταξιούχοι σε αναμονή απόγνωσης, κατακόρυφη αύξηση του πληθυσμού στο όριο της φτώχειας, ύφεση, καταστροφή των μεσαίων στρωμάτων, κατάργηση του κοινωνικού κράτους, δημόσιες υπηρεσίες ανύπαρκτες, μια κοινωνία κατακερματισμένη που κινδυνεύει να γίνει κανιβαλική. Οι μηχανές χαμηλώνουν σταδιακά και σβήνουν μαζί με την αισιοδοξία των ανθρώπων. Οι πλασιέ της ελπίδας εξαφανίστηκαν, είναι η ώρα των πραγματιστών και των κυνικών, των αυστηρών τιμωρών, η ώρα της κρίσης.

Στον ορίζοντα ένα αεράκι ριζοσπαστικοποίησης, το νιώθω σε μένα, στους φίλους μου. Θέλω μεταρρυθμίσεις, πάντοτε ήθελα, θέλω εκσυγχρονισμό, θέλω περισσότερη δικαιοσύνη, θέλω να καταλαβαίνω τι συμβαίνει, θέλω σχέδιο και συμφωνία, όχι κινούμενη άμμο μέτρων. Το πολιτικό σύστημα χάνει χρόνο, συνεχίζει να μεταμφιέζεται, να ψεύδεται, να αμφιταλαντεύεται, να λειτουργεί με ιδιοτέλεια. Αναποφάσιστο παραπαίει ανάμεσα σε αναβολές, μισές αλήθειες, μικροπολιτικούς υπολογισμούς. Η ευθύνη του για τις κοινωνικές εντάσεις που κυοφορούνται μεγάλη. Αν δεν πείσει θα καταρρεύσει, κι αυτή είναι η χειρότερη υπηρεσία που μπορεί να προσφέρει τώρα. Χρειαζόμαστε τους πολιτικούς και την πολιτική, τη διαχείριση και τις αποφάσεις, την εφαρμογή και τους κανόνες. Χρειαζόμαστε τα κόμματα αλλά πρέπει να λειτουργήσουν και υπάρχει μόνο μία ευκαιρία γι’ αυτό, να γίνουν δημοκρατικά, να επιτρέψουν να ακουστεί η φωνή των μελών τους. Αλλαγή παραδείγματος σημαίνει περισσότερη δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα, περισσότερη συμμετοχή, διαφανείς κανόνες, λιγότερα προνόμια, πολυδιάστατες πολιτικές, ικανότητα διακυβέρνησης με νέο σχέδιο. Η ανάπτυξη πρέπει να πάψει να είναι μια κενή λέξη στα χείλη γραφειοκρατών και επιχειρηματιών. Πρέπει να κατανοήσουμε, να σχεδιάσουμε, να δράσουμε. Πρέπει να γεφυρώσουμε πραγματικότητες, χρόνους, πράξεις. Να διδαχθούμε και να διδάξουμε τη διαφορά του φ με το θ, του ε με το υ.

9.12.10

Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ

Διεπιστημονική εκδήλωση με θέμα «Λογοτεχνία και Παγκοσμιοποίηση» διοργανώνει το Εργαστήριο Συγκριτικής Γραμματολογίας του A.Π.Θ. σε συνεργασία με τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, τη Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου 2010, ώρες 09.30 με 14.40, στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης (Εθνικής Αμύνης και Αλεξ. Σβώλου).

Στόχος της διοργάνωσης είναι να εξετάσει το ρόλο της λογοτεχνίας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, πως επιδρά το φαινόμενο στο αναγνωστικό κοινό και πως αντιδρά η λογοτεχνία.

Το φαινόμενο αυτό εξετάζεται ιστορικά, κοινωνιολογικά και πολιτισμικά. Η ημερίδα αποβλέπει στο να γνωρίσει στο κοινό τη σημερινή πραγματικότητα, να διακρίνει πώς η γλώσσα μεταμορφώνεται και ποιες αντιστάσεις μπορούν να προταθούν ώστε η λογοτεχνία να μην αλλοιωθεί αλλά να αναγεννηθεί μέσω της παγκοσμιοποίησης.

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη. Αμέσως μετά την κάθε εισήγηση θα ακολουθεί συζήτηση. Θα χορηγηθεί βεβαίωση συμμετοχής στους φοιτητές και στους εκπαιδευτικούς, όλων των βαθμίδων που θα την παρακολουθήσουν.

Χορηγοί της εκδήλωσης είναι η Πρυτανεία και η Επιτροπή Ερευνών του Α.Π.Θ., η Αντιδημαρχία Πολιτισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης και το Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη.

Το αναλυτικό πρόγραμμα της ημερίδας έχει ως εξής:

09:30-09:40 Χαιρετισμοί
09:40-10:00 Στουρμ-Τριγωνάκη Έλκε: Η νέα παγκόσμια λογοτεχνία – προς τι μια νέα κατηγορία;
10:00-10:20 Ιωαννίδης Θωμάς: Η παγκοσμιοποίηση του Μ.Αλεξάνδροτ. Η περίπτωση της μεταφράσεως των Εβδομήκοντα...
10:20-10:40 Τσούπρου Σταυρούλα: Από την Παλαιά Διαθήκη στους Μικρασιάτες συγγραφείς, ύστερα στις Η.Π.Α. των ετών 1937-38 και ξανά στους Έλληνες συγγραφείς της Γενιάς του ΄30 και των μεταπολεμικών δεκαετιών: το ταξίδι κάποιων στίχων μέσα στον χρόνο και στα (παρα)κείμενα, ως επιβεβαίωση της «εκ γενετής» παγκοσμιότητας του λογοτεχνικού φαινομένου.

10:40-10:50 Συζήτηση
10:50-11:10 Διάλειμμα – Καφές
11:10-11:30 Καργιώτης Δημήτρης: Η γλώσσα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
11:30-11:50 Κατσιγιάννη Άννα: Γλωσσικός επεκτατισμός και γλωσσική ιθαγένεια στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.
11:50-12:10 Δημητρούλια Τιτίκα: Λογοτεχνία - παγκοσμιοποίηση - ψηφοποίηση: νέοι κώδικες και χώροι.
12:10-12:30 Φρέρης Γιώργος: Η λογοτεχνία στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.
12:30-12:40 Συζήτηση
12:40-13:00 Διάλειμμα
13:00-13:20 Κανατσούλη Μένη: Ξαναδιαβάζοντας το παρελθόν μέσα από τα βιβλία για παιδιά: ελληνικότητα ή/vs παγκοσμιοποίηση;
13:20-13:40 Μαρκάτη Αγάθη: Ο σύγχρονος ρευστός κόσμος στην πεζογραφία του Σωτήρη Δημητρίου και του Χρήστου Οικονόμου...
13:40-14:00 Αντωνιάδου Ολυμπία: Πως ένα κόκκινο γιλέκο έκανε το γύρο του κόσμου: ένα ταξίδι μέσα στον λαβύρινθο της παγκοσμιοποίησης
14:00-14:20 Καστελλάνου Γκρατσιέλλα: Η παγκοσμιοποίηση στο έργο του Ζοζέ Σαραμάγκου Η Σπηλιά
14:20-14:30 Συζήτηση
14:30-14:40 Κλείσιμο ημερίδας

15.11.10

ΔΗΜΟΥΛΑ, ΠΑΜΟΥΚ, ΤΣΙΟΛΚΑΣ, ΛΙΟΣΑ, ΒΕΛΤΣΟΣ, ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΠΑΝΟ ΘΑΣΙΤΗ ΣΤΟ ΝΕΟ «ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ»

Μια ανοιχτή επιστολή της Κικής Δημουλά προς τον διευθυντή του «Εντευκτηρίου» προτάσσεται στο νέο τεύχος του περιοδικού, που μόλις κυκλοφόρησε. Με αφορμή την … άρνηση ενός κειμένου, παρότι τυπώθηκε στο περιοδικό, να εμφανιστεί στα μάτια της, η ποιήτρια αναστοχάζεται τη σχέση της με το «Εντευκτήριο» και τον Γιώργο Κορδομενίδη, εξισορροπώντας θαυμαστά στο λεπτό μεταίχμιο μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου και εξηγώντας, μεταξύ άλλων, την απαρέσκειά της προς τα αφιερώματα και την συνακόλουθη άρνησή της να συγκατατεθεί σε παλιότερο αφιέρωμα του περιοδικού στην ποίησή της (τεύχος 57, 2002) και να δώσει συνεργασία της προς δημοσίευση.


Στο δεύτερο μέρος της επιστολής της, η Δημουλά αναφέρεται στο εκτενές μελέτημα της Πάολα-Μαρία Μινούτσι «Η μνήμη ως λήθη στην ποίηση της Κικής Δημουλά», που δημοσιεύεται στις επόμενες σελίδες του τεύχους και ανιχνεύει, εν μέρει, τη σχέση του έργου της ποιήτριας με την καβαφική ποίηση (μετάφραση: Φοίβος Ι. Πιομπίνος).

ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ «Ο χρόνος μου είναι τώρα, ο τόπος μου είναι εδώ/ Η λέξη-κλειδί προ πολλού ειπωμένη/ Οι αναζητήσεις τέλος./ Αλλ’ όπως μια φτερούγα, που προσπαθεί να ισορροπήσει/ Το μάτι μου δυσκολεύεται να μείνει σταθερό./ Πληγώνεται από την κάθε είδους γύρω μου σαβούρα/ Τη μετριότητα και την ασκήμια των πραγμάτων/ Μες στους τετράγωνους, που τα περιορίζουν, χώρους […]»: στίχοι από το ποίημα «Χρόνος και χώρος», του Σουηδού ποιητή Χόκαν Σαντέλλ (γενν. 1962). Τον παρουσιάζει ο Θ. Π. Ζαφειρίου, που μεταφράζει και δύο εκτενή ποιήματά του.
Το ίδιο τεύχος του «Εντευκτηρίου» πλουτίζουν νέα, αδημοσίευτα ποιήματα του Αργύρη Παλούκα, του Γιώργου Βέλτσου, του Γιάννη Τζανετάκη, του Παναγιώτη Πετραντωνάκη.
Στην πεζογραφία ξεχωρίζουν: το αφήγημα «Η Ελληνίδα γιαγιά μου» (μετ.: Χριστίνα Φωτιάδου) του Χρήστου Τσιόλκα, του Ελληνοαυστραλού συγγραφέα που συζητείται πολύ τον τελευταίο καιρό εξαιτίας των μυθιστορημάτων του «Νεκρή Ευρώπη» (εκδ. Printa) και «Το χαστούκι» (εκδ. Ωκεανίδα)· το άρθρο του Ορχάν Παμούκ «Η τουρκική μου βιβλιοθήκη» (μετ.: Γιάννης Θεοδοσίου), για τα αγαπημένα βιβλία του στην γλώσσα του (συλλογές των ποιητών του λεγόμενου Πρώτου και Δεύτερου Κύματος, έργα του Ναζίμ Χικμέτ, του Ορχάν Κεμάλ, του Κεμάλ Ταχίρ, βιβλία για τον Ατατούρκ κ.ά.)· ένα παλιότερο άρθρο του πρόσφατου Νομπελίστα Μάριο Βάργκας Λιόσα, με τίτλο «Ο πολιτισμός βγάζει τα παντελόνια», για την παρατηρούμενη επικυριαρχία του γυναικείου φύλου στα γράμματα, τις τέχνες και τις ανθρωπιστικές σπουδές. Αξίζουν όμως προσοχής και τα διηγήματα του Κώστα Λογαρά, του Κοσμά Χαρπαντίδη και του πρωτοεμφανιζόμενου Παύλου Γεωργιάδη (οικοδόμου το επάγγελμα).

ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΝΟ ΘΑΣΙΤΗ (Μήθυμνα Λέσβου, 1923 – Θεσσαλονίκη, 21।8.2008) «Κι αν οι μέτριοι στίχοι τους αγνοήθηκαν/ μάταιοι δεν υπήρξαν// Κάποτε, με τον καιρό/ μπορεί να πνεύσουν πάλι./ Να θάλλουν ξάφνου μυστικά/ να κατορθώνεται η συγκίνησή τους/ μέσα σ’ ωραίους στίχους άλλων.»: «Poetae Minoris», ένα από τα εννιά ανέκδοτα ποιήματα του Πάνου Θασίτη, που πρωτοδημοσιεύονται στο «Εντευκτήριο», ανοίγοντας το πολυσέλιδο αφιέρωμα του περιοδικού στον ολιγογράφο ποιητή και οξυδερκή δοκιμιογράφο και κριτικό, που οι γραμματολόγοι τον έχουν κατατάξει σχηματικά στην «τριάδα των ποιητών της ήττας» (μαζί με τον Μανόλη Αναγνωστάκη και τον Κλείτο Κύρου).


Ο Σταύρος Ζαφειρίου, που συνέβαλε στην οργάνωση του αφιερώματος, παρουσιάζει και σχολιάζει το ποιητικό έργο του Θασίτη, από την πρώτη του συλλογή, «Δίχως κιβωτό» (1951) μέχρι την τελευταία, «Σχιστολιθικά» (1983). Τη διελκυστίνδα ρεαλισμού και ερμητισμού στην ποίηση και την κριτική του Θασίτη διερευνά ο Αλέξης Ζήρας· ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου ασχολείται με την αυτονομία της τέχνης και το βάρος της πολιτικής συνείδησης στον κριτικό στοχασμό του Θασίτη· ο Θέμης Λιβεριάδης, σε μια προσωπική κατάθεση, μιλά για τον Θασίτη με 11 αφορισμούς· τέλος, ο Μιλτιάδης Δ। Πολυβίου παρουσιάζει «τεκμήρια από την πολιτική δράση και τις διώξεις ενός νέου ποιητή», δημοσιεύοντας φωτογραφίες από τη συμμετοχή του Θασίτη σε εκδηλώσεις της ΕΠΟΝ, δικαστικά και αστυνομικά έγγραφα που τον αφορούν, στιγμιότυπα από την εκτόπισή του στον Άη-Στράτη και τη Μακρόνησο ― τεκμήρια μιας εποχής στην οποία το να είσαι αριστερός διανοούμενος δεν ήταν ανέξοδη ρητορική αλλά συνεπαγόταν βαρύ προσωπικό τίμημα.


Αξίζει να προσεχτεί η ενότητα «Επιστολές στον Πάνο Θασίτη», με γράμματα και σημειώματα που του έστειλαν διακεκριμένοι κριτικοί και συγγραφείς στους οποίους είχε στείλει τα βιβλία του: Κοσμάς Πολίτης, Αλέξανδρος Αργυρίου (απάντηση σε αντιρρήσεις του Θασίτη σε κριτική του Α.Α., από τις πρώτες που δημοσιεύτηκαν για τη συλλογή «Δίχως κιβωτό»), Μελισσάνθη («Η φωνή σας έχει μια καθαρότητα που φέρνει ανακούφιση»), Γιάννης Ρίτσος (φίλος του από τα χρόνια της κοινής τους εξορίας), Οδυσσέας Ελύτης («αν υπήρχανε στον τόπο μας πέντε-δέκα άνθρωποι προετοιμασμένοι να δεχθούν ένα έργο σαν το Άξιον Εστί, εσείς ασφαλώς είσαστε μέσα σ’ αυτούς»), Στρατής Τσίρκας («σε βεβαιώ πως είχα ένα ρίγος σχεδόν καφκικό όταν βρέθηκα σ’ ένα γραφείο μ’ αναμμένα όλα τα φώτα, που πολλά ίχνη μαρτυρούσαν πως να τώρα δα δούλευαν άνθρωποι εδώ μέσα…»), Γιώργος Ιωάννου («πιάνεις θέματα “αχάριστα” και τα δίνεις με σχεδόν επικό πλάτος φωνής, χωρίς καθόλου αυτή να γίνεται ρητορεία»), Δ. Π. Παπαδίτσας («η αληθινή ποίηση έχει μία και μοναδική εκφραστική, εκείνη που υποβάλλει το αληθινό ποίημα»), Μανόλης Αναγνωστάκης («ψαροτουφεκάς ακόμα;»).


ΚΑΠΝΙΣΤΗΡΙΟ Ο Άκης Παπαντώνης γράφει από την Οξφόρδη για τον σερ Τζον Φρανκ Κέρμοντ (1919-2010), που πέθανε πρόσφατα, σημαντική προσωπικότητα των βρετανικών γραμμάτων,, κριτικό και θεωρητικό της λογοτεχνίας, μελετητή του Σαίξπηρ και των Βρετανών ρομαντικών, συνεργάτη του «Times Literary Supplement» και πρωτεργάτη στη δημιουργία δύο περιοδικών που βρίσκονται στο προσκήνιο μέχρι και σήμερα, του «London Review of Books» και του «Literary Review».
Η Βάλια Τσάιτα-Τσιλιμένη γράφει από τη γαλλική πρωτεύουσα για την επάνοδο στην πρώτη γραμμή της λογοτεχνικής επικαιρότητας του προσώπου και του έργου του Αλμπέρ Καμύ (1913-1960), με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τον θάνατό του σε τροχαίο δυστύχημα.

ΑΠΟΥΣΙΟΛΟΓΙΟ Ο Μιχάλης Χρυσανθόπουλος σκιαγραφεί το πορτραίτο του Πάνου Μουλλά (1935 - 11.9.2010), ομότιμου καθηγητή νεοελληνικής φιλολογίας του ΑΠΘ, και η Τζίνα Πολίτη δημοσιεύει το κείμενο του Εγκωμίου που εκφώνησε κατά την τελετή απονομής στον Μουλλά του βραβείου Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας και Έρευνας (14.12.2001).
Σε άλλες σελίδες, ο εκδότης των «Νησίδων» Βασίλης Τομανάς αποχαιρετά την πεζογράφο και μεταφράστρια Φούλα Λαμπελέ (1926-7.10.2010).

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ Πολυσέλιδη είναι και στο τεύχος αυτό η ενότητα των βιβλιοκρισιών και παρουσιάσεων. Γράφουν: Βαγγέλης Χατζηβασιλείου (Γιώργου Μαρκόπουλου, «Κρυφός κυνηγός»), Τιτίκα Δημητρούλια (Σταύρου Ζαφειρίου, «Ενοχικόν» και Αντόνιο Κατάλφαμο, δύο βιβλία ποίησης στα ιταλικά), Μαρία Στασινοπούλου (Κώστα Π. Παναγιωτόπουλου, «Δέκα ζωές της ζωής μου» και Κώστα Ακρίβου, «Ποιος θυμάται τον Αλφονς»), Γιώργος Μπλάνας (Δήμητρας Χριστοδούλου, «Πώς αυτοκτονούν οι Ασσύριοι»), Θεόδωρος Παπαγγελής (Σοφίας Νικολαΐδου, «Απόψε δεν έχουμε φίλους»), ΄Ακης Δήμου (Μαρίας Λαϊνά, «Άπαντα τα θεατρικά»), Τούλα Κόντου (Ουίλιαμ Τρέβορ, «Οι εργένηδες των λόφων» και «Δύο ζωές»), Θανάσης Μαρκόπουλος (Αντώνη Κάλφα, «Με τα διασωθέντα της πίστης κειμήλια»)· Δημήτρης Μπάμπας (Μα Τζιαν, «Πεκίνο σε κώμα»), Θωμάς Λιναράς (Κόρμακ ΜακΚάρθυ, «Όλα τα όμορφα άλογα», «Το πέρασμα», «Πεδινές πολιτείες»), Βάνα Χαραλαμπίδου (Αρά Γκιουλέρ, «Στην Πόλη»)· στη νέα στήλη «Εισερχόμενα», ο Δημήτρης Η. Παστουρματζής παρουσιάζει νέες εκδόσεις που έφτασαν στο περιοδικό, ενώ στη στήλη «Βιβλία στο κομοδίνο» ο Γιώργος Κορδομενίδης ρίχνει λοξές ματιές σε μεγάλο αριθμό πρόσφατων εκδόσεων.

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Την ενότητα της λογοτεχνίας σ’ αυτό το τεύχος του «Εντευκτηρίου» κοσμούν έργα της σημαντικής χαράκτριας Τόνιας Νικολαΐδη.



Όπως έγραψε η Μαρία Μαραγκού, «Ότι είναι η σημαντικότερη Ελληνίδα χαράκτρια το έχει κατοχυρώσει. Ότι βρίσκεται στο πλαίσιο μιας τέχνης που μπορεί να γίνει οπουδήποτε και να απευθυνθεί σε οποιονδήποτε, πιθανώς το ανακαλύπτουμε σήμερα, παρακολουθώντας το σύνολο της δουλειάς, την εξέλιξη της διαδρομής και την ανάγκη να διαπραγματευθεί φόρμες διαφορετικές, υπερασπίζοντας το ίδιο αίτημα, την προσέγγιση μιας προσωπικής αλήθειας που διαθέτει συλλογικό διάλογο».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΝΘΕΤΟ Στην Camera Obscura, το ένθετο του «Εντευκτηρίου» για τη δημιουργική φωτογραφία, που επιμελείται ο Άρις Γεωργίου, παρουσιάζεται το πορτφόλιο «Μαύρη θάλασσα» της Αγγλίδας Βανέσα Ουίνσιπ.



Γράφει η Άννα-Μαρία Παράσχου: «Το στοιχείο που κάνει τη δουλειά αυτή ενδιαφέρουσα είναι η ανάδυση της καθημερινότητας μέσα από περιοχές που έχουν στιγματιστεί και χαρακτηριστεί από βίαια κι οδυνηρά γεγονότα. Η Vanessa Winship φέρνει στο φως πτυχές της ζωής, πέρα από τη φρίκη του πολέμου και του διχασμού, αναδεικνύει την ελπίδα και το φως πέρα από το σκοτάδι, περιφέρει το βλέμμα της σε μέρη που έχουν πληγεί στο παρελθόν ή πλήττονται ακόμη από καταστροφικές έριδες κι όμως είναι εδώ, μέσα από τη ματιά της, η αισιόδοξη πλευρά της ζωής, μια θέαση που, χωρίς να είναι απολύτως πρωτότυπη, είναι εύστοχα ουσιώδης. Είναι πολύ σημαντικό να βλέπει κανείς τη ζωή να συνεχίζεται, να υπάρχει ελπίδα και φως, μέσα στο σκοτάδι που συνήθως μας περιτριγυρίζει..»

12.11.10

ΕΛΑΤΕ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΟΥΤΑΡΗ ΚΑΙ ΤΗΝ «ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ»


Παναγιώτης Φειδάκης, «Παραλία Θεσσαλονίκης»


Ζώντας στη Θεσσαλονίκη, ο καθένας μας μπορεί να ’χει πολλές εντυπώσεις χαρακτηριστικές του νοήματος που αντιπροσωπεύει μια πόλη. Απ’ αυτή την άποψη τη θεωρώ πραγματικά ζωντανό πανεπιστήμιο. Πιστεύω πως καμιά πόλη στον κόσμο δεν είναι δυνατό να διδάξει όσα αυτή σήμερα. Κάθε πόλη έχει μιαν ορισμένη μορφή. Η Θεσσαλονίκη, δίχως να στερείται ένα μακρόχρονο ιστορικό παρελθόν, όπου καθ’ όλη τη διάρκειά του διατήρησε πάντα τη σημασία της, παρουσιάζεται σαν αστάθμητο γίγνεσθαι.
Είναι άσκημη, μας λεν, και σύγχρονα ομολογούν οι ίδιοι, μπορεί να γίνει πιθανόν η ωραιότερη […] Έχει ουρανό καταγάλανο σαν τα νησιά, και οι ομίχλες της θυμίζουν Λονδίνο. Ο όρμος της στο μυχό του Θερμαϊκού, όπου αράζουν σκάφη όλων των θαλασσών, θυμίζει συχνότατα τα δειλινά, λίμνες ηπειρωτικές, όπως της Γενεύης. Ρομαντική όταν τη βλέπεις ανάμεσα από τα δέντρα του Σέι-Σου, εμπνέει τον πιο ασφυκτικό ρεαλισμό η άποψη των συνοικισμών της. […]

Γαβριήλ Πεντζίκης, «Μητέρα Θεσσαλονίκη»

Φίλες και φίλοι,

Η Θεσσαλονίκη στην οποία γεννηθήκαμε ή/και επιλέξαμε να ζούμε, στη διάρκεια των τελευταίων 24 χρόνων διολίσθησε αργά αλλά σταθερά ―εξαιτίας πράξεων αλλά κυρίως παραλείψεων της κατά καιρούς διοίκησης του Δήμου από στελέχη της Νέας Δημοκρατίας― στη σημερινή της κατάσταση, που όλοι στις συζητήσεις μας τη χαρακτηρίζουμε απαράδεκτη
Στα χρόνια αυτά δυστυχώς δεν υπήρξαμε κι εμείς περισσότερο ενεργοί, δεν διεκδικήσαμε πιο έντονα τα δικαιώματά μας, κατά βάθος γιατί σιγά σιγά “προσαρμοστήκαμε” στο χάλι της πόλης και πάψαμε να πιστεύουμε ότι είναι εφικτή μια “άλλη Θεσσαλονίκη”, σαν τις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις που τις επισκεπτόμαστε και τις θαυμάζουμε.
Αυτό που λέμε μεταξύ μας, πως «η κατάσταση δεν πάει άλλο», ήρθε η στιγμή να γίνει πράξη. Στις μεθαυριανές εκλογές, άσχετα με την κομματική χροιά που τους έχει αποδοθεί, θα εκλέξουμε όχι ταχυδρόμο, «για να στείλουμε μήνυμα στην κυβέρνηση», αλλά Δήμαρχο Θεσσαλονίκης για μια 5ετία.
Σ’ αυτή την κρίσιμη για τη Θεσσαλονίκη ψηφοφορία, ενωθείτε μαζί μας, για να φτιάξουμε όλοι μαζί τη Θεσσαλονίκη που θέλουμε να ζούμε. Καθαρή, πολιτισμένη, φιλική στους κατοίκους της και στους ξένους, ανοιχτόκαρδη, αγαπητική. Είναι ―κυριολεκτικά― στο χέρι μας.
Ελάτε με την «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη» και τον Γιάννη Μπουτάρη. Γιατί δεν υπάρχει περιθώριο για άλλο χαμένο χρόνο. Γιατί μας αξίζει μια καλύτερη Θεσσαλονίκη.

Γιώργος Κορδομενίδης
δημοτικός σύμβουλος με την «Πρωτοβουλία» και τον Γιάννη Μπουτάρη


ΨΗΦΟ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - ΣΤΑΥΡΟ ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΚΟΡΔΟΜΕΝΙΔΗ

10.11.10

ΕΝΑ ΚΕΡΑΚΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΤΟΡΑ ΚΑΚΝΑΒΑΤΟ

Πέθανε ο ποιητής και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης Έκτωρ Κακναβάτος, σε ηλικία 90 ετών. Ο Έκτωρ Κακναβάτος, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Γιώργου Κοντογιώργη, γεννήθηκε το 1920 στον Πειραιά. Μεταξύ 1937 και 1941 σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και κατόπιν εργάστηκε ως καθηγητής στην ιδιωτική εκπαίδευση.

Στην Κατοχή πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, ενώ το 1947 εξορίστηκε στην Ικαρία και στη Μακρόνησο. Είχε διατελέσει σύμβουλος στο Υπουργείο Παιδείας και αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας Συγγραφέων.

Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1943 με την έκδοση της ποιητικής συλλογής του με τίτλο «Fuga». Το 1983 τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο ποίησης για τη συλλογή του In Perpetuum.

Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού εξέφρασε τη λύπη της για τον θάνατο του ποιητή και αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, αναφέροντας ότι «η ποίηση έγινε ο δίαυλος μέσα από τον οποίο εξέφραζε τη σκέψη, τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις του, έγινε ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε να αποτυπώσει το πνευματικό του μανιφέστο. Ο θάνατος του ποιητή Έκτορα Κακναβάτου αποτελεί για την ελληνική ποίηση απώλεια μεγέθους ανάλογου του πνευματικού αναστήματος του εκλιπόντος».

Μεταξύ των έργων του είναι τα «Fuga» (1943), «Διασπορά» (1961), «Η κλίμακα του λίθου» (1964), «Τετραψήφιο» (1971), «Οδός Λαιστρυγόνων» 1978, «Τα μαχαίρια της Κίρκης» (1981), «In Perpetuum» (1983), «Κιβώτιο ταχυτήτων» (1987) «Οι ακισμοί του Μενεσθέα Καστελάνου του Μυστρός» (1995) κ.α. Η κηδεία του θα γίνει την Πέμπτη στις 3.30 το μεσημέρι από το νεκροταφείο του Κόκκινου Μύλου.

(από την εφημερίδα Η Καθημερινή)

23.10.10

Ο Δ. Ν. ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΟΥΤΑΡΗ

Ο Δ. Ν. Μαρωνίτης υπέρ του Γιάννη Μπουτάρη, από βιντεοσκόπηση με την οποία συμμετείχε 'εξ αποστάσεως' στην εκδήλωση του περιοδικού «Εντευκτήριο» με τίτλο «Τιμή στον ενεργό πολίτη Γιάννη Μπουτάρη», που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2006 στο Underground Εντευκτήριο

21.10.10

ΓΙΑΤΙ ΕΙΜΑΙ ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΟΥΤΑΡΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

του Γιώργου Κορδομενίδη, συγγραφέα, διευθυντή του Εντευκτηρίου

Τα τελευταία χρόνια, παράλληλα με την οικονομική κρίση, την εντεινόμενη ανεργία και την αποβιομηχάνιση, η πόλη υφίσταται μια πρωτοφανή κρίση ταυτότητας και αντιμετωπίζεται από την υπόλοιπη Ελλάδα και τα ΜΜΕ ως πρωτεύουσα του συντηρητισμού και της αδράνειας. Αυτό οφείλεται, μεταξύ άλλων, και στη χαμηλού επιπέδου αυτοδιοικητική της εκπροσώπηση και στην κραυγαλέα κακοδιαχείριση στον Δήμο Θεσσαλονίκης, που αποτελεί αντικείμενο παρατεταμένης δικαστικής διερεύνησης.

Οι δημοτικές εκλογές παρέχουν στην πόλη την ευκαιρία για μια πραγματική αναγέννησή της, με αιχμή του δόρατος μάλιστα τον πολιτισμό. Ας μη θεωρηθεί υπερβολή ή ουτοπία: σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, ο πολιτισμός είναι και χρησιμοποιείται ως κεντρικό εργαλείο πολιτικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι στις εξαιρετικά δύσκολες στιγμές που περνάει η Ελλάδα, ο πολιτισμός ενδέχεται να αποτελεί κύριο εργαλείο αναπτυξιακής πολιτικής, τόσο για τη βελτίωση των οικονομικών της χώρας όσο και για την κοινωνική συνοχή.

Αποδέχτηκα με χαρά την πρόταση του Γιάννη Μπουτάρη να συμμετάσχω στον συνδυασμό της «Πρωτοβουλίας για τη Θεσσαλονίκη», αφενός επειδή πιστεύω στο πρόγραμμα της «Πρωτοβουλίας» και εμπιστεύομαι τον Γιάννη Μπουτάρη και τους συνεργάτες του, αφετέρου επειδή θεωρώ ότι μπορώ να συμβάλω στην πολιτιστική αναβάθμιση της πόλης, μέσα από τις ισχυρές υποδομές του Δήμου Θεσσαλονίκης, ένα σχέδιο που επί τριάντα χρόνια παρουσιάζω με τις εργασίες, τις ραδιοφωνικές εκπομπές και τις δημοσιεύσεις μου στο κοινό της πόλης και της χώρας.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΜΑΙ

Γεννήθηκα το 1955 στη Θεσσαλονίκη. Μεγάλωσα στη Σταυρούπολη. Από τον Κωνσταντινουπολίτη πατέρα μου, Σωτήρη, έμαθα πλήρως την τέχνη του καθεκλοσκελετοποιού, καί από την Ξανθιώτισσα μοδίστρα μητέρα μου, Μαρίκα, απόκτησα στοιχειώδεις γνώσεις ραψίματος και μαγειρικής ― και από τους δυο μαζί διδάχτηκα τη δύσκολη τέχνη της επιβίωσης.
Παράλληλα με το σχολείο, δούλεψα στο εργαστήριο του πατέρα μου, στο οικογενειακό παντοπωλείο, καθώς και σε φωτοτυπείο, κυλικείο και επινικελωτήριο.
Μετά το 6τάξιο Γυμνάσιο συνέχισα να μορφώνομαι μόνος μου.
Από το 1974 μέχρι το 2009 εργάστηκα στην Εθνική Τράπεζα, όπου από το 1982 έως το 2001 ήμουν υπεύθυνος Τύπου και δημοσίων σχέσεων για τη Β. Ελλάδα (από τη θέση αυτή συνέβαλα στην αποκατάσταση του παραδοσιακού κτιρίου του πρώην Ε΄ Γυμνασίου και στην έναρξη λειτουργίας του ως πολιτιστικού κέντρου) ενώ από το 1997 μέχρι το 2009 διετέλεσα διευθυντής στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης. Υπήρξα επίσης τακτικός εισηγητής σε σεμινάρια για νέους υπαλλήλους της Τράπεζας, καθώς και μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Εμείς που εξέδιδε (1985-2006) η Εθνική για το προσωπικό της.
Από το 1978, συνεργάτης εφημερίδων και περιοδικών (Ελληνικός Βορράς, Το Τέταρτο, Το Δέντρο, Διαγώνιος, Διαβάζω, Ένα, Θεσσαλονικέων Πόλις). Υπήρξα μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Ενενήντα επτά (1996-1997) του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας «Θεσσαλονίκη 1997»· για λογαριασμό του ίδιου οργανισμού διοργάνωσα τον κύκλο εκδηλώσεων «Θεσσαλονικέων εσπερίδες», δώδεκα λογοτεχνικές βραδιές για ισάριθμους Θεσσαλονικείς ποιητές και πεζογράφους
Από το 1979, παραγωγός ραδιοφωνικών προγραμμάτων (ΕΡΤ2, Ράδιο Α 103, Ράδιο 88μισό του Μύλου, από το 1995 μέχρι το 2009 στον 9,58fm της ΕΡΤ3).
Από το 1987 εκδότης-διευθυντής και άνθρωπος-για-όλες-τις-δουλειές του περιοδικού Εντευκτήριο και των Εκδόσεων Εντευκτηρίου. Το Εντευκτήριο, που το 2009 τιμήθηκε με το κρατικό Βραβείο Περιοδικού, αναγνωρίζεται ως ένα από τα καλύτερα λογοτεχνικά περιοδικά στην Ελλάδα, περιλαμβάνει μεταξύ των συνεργατών του τα γνωστότερα ονόματα συγγραφέων της χώρας και έχει εκδώσει έως τώρα 90 τεύχη, ανάμεσα στα οποία σημαντικά αφιερώματα.





Τα εξώφυλλα των τευχών Νο 64 (με αφιέρωμα στον Κλείτο Κύρου + cd στο οποίο ο Κ.Κ. διαβάζει ποιήματά του) και Νο 67 (με αφιέρωμα στον Νίκο Μπακόλα + cd στο οποίο ο Ν.Μπ. μιλάει για τη ζωή του και διαβάζει αποσπάσματα από βιβλία του)






Τα εξώφυλλα των τευχών Νο 68 (με αφιέρωμα στον Γιώργο Ιωάννου) και Νο 71 (με αφιέρωμα στον Μανόλη Αναγνωστάκη + dvd με την τηλεοπτική εκπομπή της ΕΤ1 «Παρασκήνιο: Μανόλης Αναγνωστάκης»)








Τα εξώφυλλα των τευχών Νο 83 (με αφιέρωμα στην Κική Δημουλά + dvd από την εκδήλωση «Η Κική Δημουλά διαβάζει ποιήματά της» στο Underground Εντευκτήριο, που πραγματοποιήθηκε για να γιορταστούν τα 20χρονα του περιοδικού) και Νο 89







Από τις Εκδόσεις Εντευκτηρίου κυκλοφορούν 35 τίτλοι με ποίηση, πεζογραφία, δοκίμιο, cd κτλ.

Στο «Underground Εντευκτήριο», τον χώρο εκδηλώσεων του περιοδικού, τον οποίο επίσης διευθύνω, από το 2001 και μετά διοργανώθηκαν πολλές εκδηλώσεις, ανάμεσά τους οι πολυσυζητημένες «ολονυχτίες» στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης, καθώς και άλλα θεάματα-ακροάματα με βασικό τους χαρακτηριστικό τη μείξη λογοτεχνίας, θεάτρου, χορού, βίντεο και μουσικής· ακόμη, προβολές ταινιών για συγγραφείς, συζητήσεις για το θέατρο, κύκλοι μουσικών εκδηλώσεων για νέους μουσικούς και συνθέτες (σε συνεργασία με το Κρατικό αλλά και με ιδιωτικά ωδεία της πόλης) κ.ά.






Στιγμιότυπο από την εκδήλωση «Η Κική Δημουλά διαβάζει ποιήματά της» στο κατάμεστο Underground Εντευκτήριο (2008). Η εφημερίδα Αγγελιοφόρος κυκλοφόρησε την επομένη με πρωτοσέλιδο 'χτύπημα' «Η ποιήτρια που έκλεισε έναν δρόμο» (τον δρόμο μπροστά από το Underground Εντευκτήριο)
























Ο Δ.Ν. Μαρωνίτης διαβάζει σελίδες από την Οδύσσεια σε δική του μετάφραση στο Underground Εντευκτήριο




























Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος διαβάζει Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο στο Underground Εντευκτήριο, σε μια από τις πιο πολυπληθείς εκδηλώσεις που έγιναν στον χώρο αυτόν




















Ο Δημήτρης Νόλλας σε εκδήλωση προς τιμήν του στο Underground Εντευκτήριο











Ο Παύλος Μάτεσις σε τιμητική γι' αυτόν εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν το Underground Εντευκτήριο και ο 9,58fm της ΕΡΤ3 (με προϊσταμένη προγράμματος τη Βάνα Χαραλαμπίδου)











Μουσική βραδιά με παρουσίαση έργων νέων Θεσσαλονικέων συνθετών (συνδιοργάνωση με το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο ευρύτερου κύκλου μουσικών εκδηλώσεων, με συντονιστή τον Δημήτρη Ιωάννου)







Στιγμιότυπο μετά την εκδήλωση «Τιμή στον ενεργό πολίτη Γιάννη Μπουτάρη» που οργάνωσε το Underground Εντευκτήριο τον Φεβρουάριο 2006. Ο Γ. Μπ. με τη μητέρα του, κυρία Φανή Μπουτάρη, και τον Γιώργο Κορδομενίδη


Το 1993-1995 υπήρξα επιμελητής (editor) του περιοδικού Το Αριστοτέλειο σήμερα, που εξέδιδε η πρυτανεία του Πανεπιστημίου, για λογαριασμό της οποίας επίσης επιμελήθηκα σειρά εντύπων, αφισών κτλ.
Από το 1998 μέχρι το 2005 έγραφα τη σελίδα βιβλίου «Αναγνωστήριο» στην εφημερίδα Αγγελιοφόρος της Κυριακής.
Το 1999 μετείχα στη διοργάνωση, μαζί με το σουηδικό λογοτεχνικό περιοδικό 90TAL, του Φεστιβάλ Ποίησης της Στοκχόλμης.
Από τα τέλη 2005 συνεργάζομαι, ως κριτικός βιβλίου, με το καλλιτεχνικό ένθετο της εφημερίδας Η Καθημερινή.

● - Ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Φίλων Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης
● - Μέλος του Δ.Σ. της Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας «Τέχνη» (1987-1989)
● - Mέλος της κριτικής επιτροπής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (1999)
● - Εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού στο Δ.Σ. του Ινστιτούτου Βιβλίου και Ανάγνωσης, στην Κοζάνη (2003-2007)
●- Μέλος του Δ.Σ. του Μακεδονικού Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης (2010-)

Δείτε ένα τηλεοπτικό πορτραίτο μου εδώ:
http://www.youtube.com/watch?v=_CGdE679j0E
http://www.youtube.com/watch?v=xABVHhK0qe0

Αν πιστεύετε ότι κάποιοι φίλοι ή γνωστοί σας ενδιαφέρονται να έχουν την ίδια ενημέρωση, μπείτε σας παρακαλώ στον κόπο να τους γνωστοποιήσετε την ανάρτηση αυτή.


20.10.10

ΧΡΗΣΤΟΥ ΤΣΙΟΛΚΑ: ΝΕΚΡΗ ΕΥΡΩΠΗ

Ανατομία της γηραιάς ηπείρου από τη σκοπιά ενός σπουδαίου Ελληνοαυστραλού πεζογράφου


Christos Tsiolkas
Νεκρή Ευρώπη: Μυθιστόρημα
Μετάφραση: Νίκη Προδρομίδου
Αθήνα, Εκδόσεις Printa 2010, 446 σ.


του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΡΔΟΜΕΝΙΔΗ

Μόλις δέκα χρόνια χωρίζουν τη νουβέλα «Κατά μέτωπο», πρώτο βιβλίο του αγγλόφωνου, ελληνικής καταγωγής (γενν. Μελβούρνη, 1965), Χρήστου Τσιόλκα και το τρίτο, το πολυσυζητημένο μυθιστόρημα «Νεκρή Ευρώπη». Έκτοτε, ο ίδιος αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους πεζογράφους της Αυστραλίας, κυρίως χάρη στο ανέκδοτο ακόμη στα ελληνικά μυθιστόρημά του «Το χαστούκι».
Ανάμεσα στα δύο βιβλία υπάρχουν κοινά στοιχεία: και εδώ ο πρωταγωνιστής-αφηγητής, ο 35χρονος φωτογράφος Ισαάκ Ράφτης, είναι γιος Ελλήνων μεταναστών στην Αυστραλία, ομοφυλόφιλος επίσης, και βρίσκεται σε ένα μακρύ ταξίδι ενηλικίωσης στη γηραιά ήπειρο, για να βρει τις οικογενειακές του ρίζες αλλά και για να δει από κοντά την Ευρώπη των μεγάλων ιστορικών ρευμάτων που γνώρισε από τα σχολικά βιβλία· καταλήγει όμως να ψηλαφεί τα ποικίλα τραύματά της, τα φαντάσματα που τη στοιχειώνουν και τις γκρίζες της προοπτικές, με κατοίκους κουρασμένους, απαισιόδοξους και παραιτημένους...


Ένας κόσμος σε αποσύνθεση

Η παρακμή του γηραιού κόσμου
Ειδικά για τη σύγχρονη Ελλάδα, η κριτική ματιά του είναι αδυσώπητη χωρίς να διολισθαίνει σε εύκολο καταγγελτικό λόγο. Ο Τσιόλκας έχει ακτινογραφήσει τη βαθιά κοινωνική κρίση προτού αυτή ξεσπάσει σαρωτική και δεν διστάζει να πει τα πράγματα με το όνομά τους.
Από την Ελλάδα στη Βενετία, το Παρίσι, την Πράγα, το Βερολίνο, το Λονδίνο και το Καίμπριτζ, ο Ισαάκ συναντά μια Ευρώπη τριπλά νεκρή: εξαιτίας των εκατομμυρίων πολιτών της που χάθηκαν στους παγκόσμιους και τοπικούς πολέμους του εικοστού αιώνα, εξαιτίας του θανάτου του κομμουνιστικού ιδεώδους και λόγω του θανάτου της αγροτικής τάξης, από την οποία προέρχεται ο αφηγητής.
Ο τελευταίος δεν φωτογραφίζει για να κριτικάρει ή για να αποδομήσει την ευρωπαϊκή εικόνα, είναι απλώς ο καταγραφέας της αποσύνθεσής της. Δεν επινοεί την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ και την επίθεση του νεοφιλελευθερισμού, τις ορδές των μετοίκων από χώρες μακρινές κι από άλλες ηπείρους, το σύγχρονο δουλεμπόριο, την παντοία εκμετάλλευση, τον αέναο κύκλο του αίματος: όλα αυτά έχουν συμβεί και τον περιμένουν να τα αποτυπώσει.
Παράλληλα, σκιτσάρει εικόνες από τη ζωή στην Αυστραλία των Ελλήνων μεταναστών, ζωντανεύει τη σχέση του με τον μακροχρόνιο σύντροφό του και προβληματίζεται για τον ρόλο της τέχνης του.

Αίμα, γη και φαντάσματα
Το ταξίδι όμως του Ισαάκ στη γηραιά ήπειρο είναι ο ένας από τους δύο άξονες της αφήγησης. Πηγαίνοντας στο χωριό της μητέρας του, στην ορεινή Ευρυτανία, ο Ισαάκ έρχεται αντιμέτωπος με βαθιά θαμμένα μυστικά από τον καιρό της Κατοχής και κυρίως από τον ανελέητο εξολοθρεμό των Ελλήνων εβραίων. (Άλλωστε, ο αντισημιτισμός ―γενικότερα: η θρησκευτική μισαλλοδοξία― και η ξενοφοβία είναι οι δύο εκφάνσεις του ρατσισμού τις οποίες ιδιαίτερα διερευνά ο Τσιόλκας στη «Νεκρή Ευρώπη».) Αυτή την παλιά ιστορία, διαποτισμένη με αποκρύψεις, ψέματα και δεισιδαιμονίες, την παρακολουθούμε σε ενδιάμεσα κεφάλαια, που δανείζονται το κλίμα τους από τα παραμύθια και τις λαϊκές δοξασίες.

Το γράψιμο του Τσιόλκα, σφιχτό, νευρώδες, γεμάτο ένταση αλλά και με σχεδόν εμμονικές αναφορές στα πάθη της σάρκας, τις σωματικές οσμές και εκκρίσεις, το αίμα, χτυπάει εξίσου και στον εγκέφαλο και στο στομάχι.
Παρόλο που κρατώ επιφυλάξεις για το φινάλε του βιβλίου και τον τρόπο με τον οποίο συγκλίνουν η νεορεαλιστική αφήγηση και ο μαγικός ρεαλισμός, θεωρώ τη «Νεκρή Ευρώπη» ιδιαίτερα σημαντικό βιβλίο αλλά και λαμπρό δείγμα του τι μπορεί να καταφέρει ένας ταλαντούχος συγγραφέας συνδυάζοντας το παθιασμένο γράψιμο με τη βαθιά γνώση του θέματός του.
Είναι ανώφελο να ανα-αφηγηθεί κανείς την “υπόθεση” της «Νεκρής Ευρώπης», αφού αυτή είναι απλώς η βάση προκειμένου ο Τσιόλκας να μιλήσει για το πώς συντρίβει η Ιστορία τις ζωές των απλών ανθρώπων, για τη θρησκεία, την πολιτική, τις ιδεολογίες, τη μετανάστευση, τις έννοιες της πατρίδας και της ταυτότητας...
Μυθιστόρημα με πολλά επίπεδα, πολιτικό κατά βάση, η «Νεκρή Ευρώπη» είναι βιβλίο απαισιόδοξο για το πιθανό μας μέλλον. Λέει ο Ισαάκ: «Αυτό που πιστεύω είναι ότι [...] θα συνεχίσουμε να πολεμάμε και θα συνεχίσουμε να μισούμε και θα πιστεύουμε ότι είμαστε δίκαιοι και ενάρετοι και πιστοί. [...] Θ’ αναζητούμε τις απολαύσεις και θα καταστρέφουμε αλλήλους κατά την αναζήτηση αυτή. Θα εγκαταλείπουμε τα παιδιά μας. Θα τα κάνουμε όλα αυτά στο όνομα του Θεού και στο όνομα της φύσης μας.»
Η μετάφραση της Νίκης Προδρομίδου συμβάλλει αποφασιστικά στην αναγνωστική απόλαυση.

9.10.10

ΠΕΘΑΝΕ Η ΦΟΥΛΑ ΛΑΜΠΕΛΕ


Πέθανε προχτες και ήδη κηδεύτηκε η αθόρυβη αλλά και ακούραση πεζογράφος και μεταφράστρια Φούλα Λαμπελέ.
Σύμφωνα με το βιογραφικό της που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης:
Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη. Πατέρας χημικός και φαρμακοποιός από την Ιστιαία Ευβοίας, μητέρα από την Μακρινίτσα. Και οι δυο μεγαλωμένοι στον Βόλο. Παντρεύτηκε τον Ελβετό Albert Lambelet το 1955 στην Ζυρίχη, όπου έζησε χωρίς διακοπή μέχρι το 1996. Έκτοτε και μέχρι τον θάνατό της ζούσε στη Θεσσαλονίκη.
Σπουδές. Διπλωματούχος ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Ζυρίχης. Επάγγελμα. Γιατρός μικροβιολόγος. Σταδιοδρομία. Από το 1956 άσκηση της εργαστηριακής ιατρικής στην Ζυρίχη. 1980-85 προσέγγιση στην μοριακή βιολογία με έρευνα στο Ινστιτούτο Ιολογίας
Πανεπιστημίου Ζυρίχης.
Μέλος: Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, Schweizerischer Verband Schriftsteler Inen
Λογοτεχνία.
Ενδιαφέροντα από τα μαθητικά χρόνια, προσωπική συμμετοχή από το 1970, με την έκδοση του πρώτου βιβλίου διηγημάτων («Ζητείται πράσινη γάτα», Εκδ. Νέας Πορείας, 1973). Ακολούθησαν άλλα 15 βιβλία με διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα στις εκδόσεις Νέα Πορεία, Τεκμήριο, Πιτσιλός,, Λωτός, Υψίπεδο, και Νησίδες. Τελευταίο βιβλίο (2006) διηγημάτων στις εκδόσεις Νησίδες: «Άγγελοι είναι, τι ξέρουν αυτοί».
Παράλληλα έγραψε μια σειρά νεανικών διηγημάτων από τα οποία εκδόθηκαν τα δέκα: Έξι στις εκδόσεις Καστανιώτη, δύο Λωτός και δύο Τεκμήριο Τέσσερα, και έξι παραμένουν ακόμα ανέκδοτα.
Μεταφράσεις.
Κυρίως από τα γερμανικά και γαλλικά. Σε βιβλίο εξεδόθη το νεανικό μυθιστόρημά της Christine Noestlinger ελληνικός τίτλος «Με φωνάζαν ορνιθόρυγχο» - με ψευδώνυμο Λέλα Μπαλέφου (αναγραμματισμός του Φούλα Λαμπελέ).
Τεκμήριο 1991.Μεταφράσεις διηγημάτων, βιογραφιών κ.ά., παρουσιάστηκαν από πολλά
λογοτεχνικά περιοδικά.
Ανθολογίες. «Αποστολίδη» και Int. Authors and Writers who's who.
.

7.10.10

ΜΑΡΙΟ ΒΑΡΓΚΑΣ ΓΙΟΣΑ: ΝΟΜΠΕΛ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2010




Στον Περουβιανό συγγραφέα Μάριο Βάργκας Γιόσα απονέμεται το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2010, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Σουηδικής Βασιλικής Ακαδημίας.

Στην ανακοίνωσή της η Σουηδική Ακαδημία αναφέρει ότι τιμά τον Περουβιανό συγγραφέα για «τη χαρτογράφηση των δομών της εξουσίας και τις αιχμηρές περιγραφές του για την αντίσταση, την επάνασταση και την ήττα του ατόμου».

Με έντονο πολιτικό παρελθόν και πορεία, ο Μάριο Βάργκας Λιόσα έγινε γνωστός με το βιβλίο του Η πόλη και τα σκυλιά (1963). Το νέο μυθιστόρημα του νομπελίστα, πλέον, συγγραφέα El sueño del Celta (ελεύθερη μετάφραση: Το όνειρο του Κέλτη) θα κυκλοφορήσει στα ισπανικά το Νοέμβριο του 2010. Oι μεταφράσεις του βιβλίου θα κυκλοφορήσουν ταυτόχρονα ένα χρόνο αργότερα, με παράλληλες εκδηλώσεις σε διάφορες χώρες και με το συγγραφέα να συμμετέχει μέσω video wall.

O Μάριο Βάργκας Λιόσα γεννήθηκε το 1936 στην Αρεκίπα του Περού. Ήδη με το πρώτο του μυθιστόρημα Η πόλη και τα σκυλιά (μτφρ. Aγγελική Aλεξοπούλου, Εκδ. Καστανιώτη, 1999) έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο. Aπό τις Eκδόσεις Kαστανιώτη κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματα Μια ιστορία για τον Μάυτα (μτφρ. Aγγελική Aλεξοπούλου, 1997), Τα τετράδια του δον Ριγοβέρτο (μτφρ. Bιβή Φωτοπούλου, 2001), Η γιορτή του Τράγου (μτφρ. Aγγελική Aλεξοπούλου, 2002), Το πράσινο σπίτι (μτφρ. Kατερίνα Tζωρίδου, 2005), Ο Παράδεισος στην άλλη γωνία (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, 2006), Το παλιοκόριτσο (μτφρ. Μαργαρίτα Μπονάτσου, 2007). Επίσης κυκλοφορεί η αυτοβιογραφία του με τον τίτλο Το ψάρι στο νερό (μτφρ. Λήδα Παλλαντίου, 1999) και το δοκίμιό του Επιστολές σ' ένα νέο συγγραφέα (μτφρ. Mαργαρίτα Mπονάτσου, 2001).

Ο Μάριο Βάργκας Λιόσα είχε επισκεφτεί την Ελλάδα το 2002 για την παρουσίαση του βιβλίου του Η γιορτή του Τράγου.

Δείτε εδώ μια εκτενή συνέντευξη του Γιόσα

3.10.10

ΦΑΡΦΟΥΛΑΣ: ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΨΑΡΙ

Για αρκετά χρόνια στο Εντευκτήριο υπήρχε η στήλη «Το κιόσκι». Τη συνέτασσε ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος και παρουσίαζε, συνοπτικά φυσικά, αλλά με ουσιαστικά σχόλια την ύλη των άλλων ―ανταγωνιστικών, υποτίθεται― λογοτεχνικών περιοδικών. Ο αναγνώστης του Εντευκτηρίου χάρη στο «Κιόσκι» είχε ένα είδος πανοράματος του κόσμου των ελληνικών λογοτεχνικών περιοδικών.
Ατυχώς, κάποτε ο Δασκαλόπουλος κουράστηκε και εγκατέλειψε τη στήλη. Δοκίμασα για ένα διάστημα να συνεχίσω ο ίδιος, αλλά η παρακολούθηση τόσων εντύπων, για τις ανάγκες ενός σοβαρού σχολιασμού, προϋπέθετε χρόνο που δεν διέθετα, κι έτσι η προσπάθεια αυτή έμπρακτης αλληλεγγύης στα αδελφά έντυπα έλαβε τέλος.

Σ' αυτή την περίοδο της γενικευμένης κρίσης, και των περικοπών που κάνει ο καθένας μας στα έξοδά του, είναι φυσικό να πλήττεται ο Τύπος, και περισσότερο ο ειδικός, όπως είναι τα λογοτεχνικά περιοδικά. Την κρίση την αισθάνεται ποικιλότροπα και το Εντευκτήριο, και απ' όσο μαθαίνω και άλλα περιοδικά του είδους.
Μολονότι δεν είμαι και ο αντικειμενικότερος στο ζήτημα αυτό, νομίζω πως τα λογοτεχνικά περιοδικά έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία στην πνευματική ζωή ενός τόπου από αυτήν που εύκολα φαντάζεται κανείς. Ας είναι, η εξέλιξη θα δείξει.
Μεταφέροντας το παλιό «Κιόσκι» στο blog του Εντευκτηρίου, κάνω σήμερα αρχή από το πρόσφατο τεύχος του Φαρφουλά, ενός περιοδικού που δεν το έχω παρακολουθήσει συστηματικά αλλά ακόμη κι έτσι το βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον.

Ενδιαφέρον αλλά και πρωτότυπο είναι το αφιέρωμα στο ψάρι που δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος του Φαρφουλά.



«Ιχθύς: φαλλικό σύμβολο, γονιμότητα, αναπαραγωγή, ζωή ανανεωμένη και διατηρημένη, δύναμη των υδάτων σαν αρχή και διατήρηση της ζωής, το υδάτινο στοιχείο, συσχετισμένο με όλες τις όψεις της μητέρας θεάς σαν γεννήτριας και με όλες τις σεληνιακές θεότητες…»
(από το Λεξικό των Συμβόλων του J. C. Cooper)

«Το ψάρι είναι το πλάσμα που διεγείρει και τροφοδοτεί με την παραδοξότητά του τη φαντασία όχι μόνο των μικρών παιδιών και των καλλιτεχνών, αλλά και όλων των εγκλωβισμένων ανθρώπων, των ανθρώπων που θα ήθελαν να ζουν ελεύθεροι σαν ψάρια, των ανθρώπων που κάποτε μπορεί να υπήρξαν ψάρια, των ανθρώπων που ασφυκτιούν στο συμβατικό πλαίσιο ενός βαρετού εαυτού και μιας πληκτικής ζωής, των ανθρώπων που ανακουφίζονται όταν διαφεύγουν, όταν χάνονται, όταν ονειρεύονται, γιατί είναι ο τρόπος με τον οποίο διασκεδάζουν, ο τρόπος με τον οποίο αλαφραίνουν τη ζωή τους και την κάνουν περισσότερο ενδιαφέρουσα, επαναπροσδιορίζοντας την πραγματικότητά τους μέσα από φαντασιακές διαδρομές παρέα με φανταστικά πλάσματα», γράφει η Έλσα Κορνέτη στο editorial του περιοδικού.
Για το ψάρι λοιπόν γράφουν κείμενα, εμπνέονται ιστορίες και ποιήματα, αφηγούνται όνειρα, σχεδιάζουν και μελετούν οι: Έλσα Κορνέτη (Το νησί πάνω από το ψάρι), Εύη Τσακνιά (Μέσα από το μάτι του ψαριού), Θεώνη Ταμπάκη (Ένα όνειρο), Ίων Πανόπουλος (Άζωτο 78,084%), Δημήτρης Βανέλλης (Αλλάζοντας), Γιάννης Ξούριας (Το ψάρι), Σωκράτης Μαρτίνης (Οι οφθαλμομάντεις του θέρους), Μιχάλης Μπαγιαρτάκης (Μια αληθινή ιστορία αγάπης), Νίκος Ξένιος (Αγέλη), Γιώργος Ε. Πάρκου (Η κρυμμένη τέχνη του ψαρέματος...), Κωνσταντίνος Μπούρας (Ιχθύς-Ιχθείς), Χρήστος Τουμανίδης (18 χαϊκού για τα ψάρια), Ζαχαρίας Στουφής (Το Ψάρι του Θεού), Διαμαντής Καράβολας (Θαλάσσιες θεότητες στην ελληνική μυθολογία), Δάφνη Χρονοπούλου (Ο Μόμπυ Ντικ και η Μικρή Γοργόνα), Βασιλική Γεροκώστα (Παροιμίες και γνωμικά για τα ψάρια). Επίσης ανθολογούνται κείμενα για τα ψάρια των Γιάννη Σκαρίμπα, Αντόν Τσέχωφ, Ισιντόρ Ντυκάς, Ανδρέα Εμπειρίκου, Νίκου Εγγονόπουλου και Φώτη Κόντογλου. Ο πίνακας του εξωφύλλου είναι της Βασιλικής Γεροκώστα.
Εκτός αφιερώματος δημοσιεύονται οι μελέτες του Σωτήρη Ραπτόπουλου (Ίχνη αρχαίας λατρείας στις περί Αγίου Μάμαντος παραδόσεις) και του Γιάννη Ξούρια (Ευδαίμονες νύχτες στη Βοσπορομαχία).
Στις σελίδες ποίησης φιλοξενούνται ποιήματα των: Θόδωρου Μπασιάκου, Δημήτρη Χορόσκελη, Κώστα Ρεούση, Λαμπρινής Αιωροκλέους, Γιάννη Ντέλλα, Γεωργία Τρούγλη, Dominique Αρβανίτη, Στάθη Κουτσούνη, Ιωάννας Κανελλοπούλου.
Το τεύχος συνοδεύει η ένθετη εφημερίδα Η Ηχώ της Αεραλάνδης με αντίστοιχη περί ψαριού θεματολογία.
Επίσης σε ξεχωριστή έκδοση περιλαμβάνεται το αφήγημα του Λεωνίδα Βασιλειάδη Το γλυκό αλογάκι της Παναγίτσας.

Ο Φαρφουλάς κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία ή αποστέλλεται με αντικαταβολή.
Αν δεν το βρίσκετε επικοινωνήστε με την ηλεκτρονική του διεύθυνση (farfoulas@gmail.gr) ή στα τηλέφωνα των εκδόσεων (2106458814, 6974003741)

12.9.10

ΠΕΘΑΝΕ Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΛΛΑΣ

Πέθανε χθες το βράδυ σε ηλικία 75 ετών στη Θεσσαλονίκη ο ομότιμος καθηγητής της νεοελληνικής φιλολογίας Παναγιώτης Μουλάς - ενας από τους σημαντικότερους φιλολόγους - μελετητές της ελληνικής γραμματείας.

Γεννημένος το 1935 στο Κιλκίς ο Παναγιώτης Μουλλάς σπούδασε φιλολογία στο Παν/μιο Θεσσαλονίκης. Υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών στην Αθήνα (1961-1966) και έζησε για πολλά χρόνια στο Παρίσι (1966-1977), όπου δίδαξε νεοελληνικά στο Παν/μιο της Nanterre και στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόννης. Το 1977 εξελέγη καθηγητής της νεοελληνικής φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. Έκτοτε ζούσε και δίδασκε στη Θεσσαλονίκη.

Είχε την φιλολογική επιμέλεια δεκάδων εκδόσεων, συνέγραψε εκατοντάδες δοκίμια - μελέτες για τη νεοελληνική πεζογραφία και ποίηση ενώ μεταφράσεις του κλασικών έργων έχουν χρησιμοποιηθεί στο σύγχρονο θέατρο Βιβλία του: - Λουκιανού: Εταιρικοί και νεκρικοί διάλογοι (προλεγόμενα, μετάφραση, σημειώσεις) Γαλαξίας 1967. -Γκ. Φλωμπέρ: Η αισθηματική αγωγή (χρονολόγιο, προλεγόμενα, βιβλιογραφία, μετάφραση, σημειώσεις), Γαλαξίας 1971, Οδυσσέας 1981. -Α. Παπαδιαμάντης αυτοβιογραφούμενος (εισαγωγή, κείμενα, κρίσεις), Ερμής 1974, 1981. -Γ. Μ. Βιζυηνός: Νεοελληνικά διηγήματα (εισαγωγή, κείμενα, κρίσεις), Ερμής 1980. -Για τη μεταπολεμική μας πεζογραφία - Κριτικές καταθέσεις, Στιγμή 1989, "ο Χώρος του Εφήμερου. Στοιχεία για την παραλογοτεχνία του 19ου αιώνα (Εκδ. Σοκόλη 2007 ) κ.α

Η κηδεία του θα γίνει την ερχόμενη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη.


ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΟΥΛΛΑ ΣΤΟ «ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ»

- τχ. 2 (1988) «Εξομολογητική πεζογραφία» και «Κριτική της κριτικής ή αυτοκριτική» (στις Σελίδες για τον Γιώργο Ιωάννου)
- τχ. 4 (1988) «Από το "Ημερολόγιο ενός αναγνώστη"» (κριτική βιβλίου του Γ. Μ. Σηφάκη)
- τχ. 5 (1988) «Ο παλίμψηστος κώδικας του Ν. Γ. Πεντζίκη»
- τχ. 14 (1991) «Ο κριτικός λόγος της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς»
- τχ. 16 (1991) «Για μια γραμματική του νεοτερικού πεζού λόγου»
- τχ. 22 (1993) «Ο Τόλης Καζαντζής ανάμεσα στο τότε και στο τώρα» (στις Σελίδες για τον Τόλη Καζαντζή)
- τχ. 28-29 (1994) «Από το "Ημερολόγιο της αυτοβιογραφίας"» (στις Σελίδες για τον αυτοβιογραφικό λόγο)

Κείμενα για τον Παναγιώτη Μουλλά στο «ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ»

- τχ. 20 (1992) Βενετία Αποστολίδου, «Περί επιστολογραφίας»

25.8.10

ΓΟΗΤΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ (Ο Κ. ΡΕΣΒΑΝΗΣ ΣΤΑ «ΝΕΑ» ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΦΑΤΟ «ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ»)

Ο Κώστας Ρεσβάνης σχολιάζει στα σημερινά ΝΕΑ το πρόσφατο τεύχος του «Εντευκτηρίου» (και τολμά να επισημάνει το προ 30ετίας αλλά δυστυχώς ανθεκτικό στο χρόνο σχόλιο του Διονύση Καψάλη πάνω στις ανατριχιαστικές/αναχρονιστικές απόψεις της Αλέκας Παπαρήγα)


Γοητευτικό µείγµα πεζών και ποιηµάτων
Του Κώστα Ρεσβάνη

«... Νηστεύοντας το περιττό από την πόρτα του τυχαίου / ξαναµπαίνω στους παιδικούς παραποτάµους. / Στο κρησφύγετο της εφηβείας µου. / Τότε που ακόµα όλα παίζονταν / στην αχλύ των αινιγµάτων που ο κυλιόµενος λίθος τους / πάντα µέσα µου παλιννοστεί. / Μόνο που τώρα ξέρω πως µάλλον δεν υπάρχει λύση. / Μα κι αν υπάρχει δεν τη θέλω. / Μου φτάνει το άρωµά σου!».

(Στίχοι από το ποίηµα του Χριστόφορου Λιοντάκη «Νηστεύοντας το περιττό» που περιλαµβάνεται στην ανέκδοτη συλλογή του «Στο τέρµα της πλάνης» και δηµοσιεύεται στο «Εντευκτήριο»).

Οταν δεν δηµιουργεί πληρέστατα αφιερώµατα σε σηµαντικές προσωπικότητες των γραµµάτων και των τεχνών το «Εντευκτήριο» του Γιώργου Κορδοµενίδη, συνήθως γεµίζει τις σελίδες του µε ένα γοητευτικό µείγµα επιλεγµένων πεζών και ποιηµάτων Ελλήνων και ξένων. Εκτός αυτών, στο νέο τεύχος υπάρχουν και δεκατέσσερις σελίδες αφιερωµένες στον πρόωρα χαµένο θεσσαλονικιό πεζογράφο Τάσο Χατζητάτση (1945 - 2008), για τον οποίο η αν. καθηγήτρια Φιλολογίας στο ΑΠΘ Μαίρη Μικέ θα σηµειώσει ότι «κατάφερε στην ολιγόχρονη πορεία του (µία δεκαετία περίπου) στον λογοτεχνικό στίβο, µε τις πέντε πεζογραφικές του καταθέσεις, να σχηµατίσει ένα ευδιάκριτο στίγµα, από τα πλέον αξιόλογα των τελευταίων χρόνων...».

Αλλά το «Εντευκτήριο» έχει και άλλα καλούδια:

Βιβλιοκριτικές και βιβλιοπαρουσιάσεις, εξαιρετικά άρθρα και σχόλια, σχέδια του αιγυπτιώτη ζωγράφου Γιάννη Μαγκανάρη (1918 - 2007), µαθητή του Παρθένη και του Κεφαλληνού, που κοσµούν την ενότητα της λογοτεχνίας, καθώς και ειδικό ένθετο, σε ξεχωριστό χαρτί, µε φωτογραφικές δηµιουργίες της Ιταλίδας Μαριάλµα Ρούσο. (Ισως για να γελάσει λίγο το χείλι µας σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς, ο Κορδοµενίδης ανέσυρε και αναδηµοσιεύει από τον «Πολίτη» (Ιαν.,

Φεβρ. 1980) σκωπτικό σχόλιο του Διονύση Καψάλη, µε αφορµή το άρθρο της Αλέκας Παπαρήγα στον «Ριζοσπάστη» «Το γυναικείο κίνηµα και ο νεοφεµινισµός». Διαβάστε το οπωσδήποτε!).

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΡΓΥΡΙΟΥ. Ενα από τα εγκυρότερα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά, το «Κ» (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια), δηµοσιεύει αφιέρωµα εξήντα σελίδων «στον ιστορικό και σηµαντικότερο κριτικό λογοτεχνίας το δεύτερο µισό του 20ού αιώνα» Αλέξανδρο Αργυρίου (1921- 2009). Για τη ζωή και το έργο του γράφουν η Βασιλική Κοντογιάννη, ο Γιώργος Αράγης, η Ελισάβετ Αρσενίου, ο Αλέξης Ζήρας, ο Βασίλειος Βασιλειάδης, η Αικατερίνη Κουµαριανού και η Ελισάβετ Κοτζιά. Από το κείµενο της τελευταίας, που αναφέρεται στην πολυσυζητηµένη Ιστορία της Λογοτεχνίας του Αργυρίου, αποσπώ λίγες αράδες: «Αντί λοιπόν για ιστορία ή για χρονικό συνταγµένο µε ακρίβεια και αµεροληψία, το τελευταίο έργο του οφείλουµε να το αντιµετωπίσουµε σαν µια παράθεση πρωτογενούς υλικού την οποία θα πρέπει να µελετήσουν ανυπερθέτως όλοι οι µελλοντικοί ερευνητές. Διότι τη συναγωγή αυτή την πραγµατοποίησε ένας από τους πιο φανατικούς δηµιουργούς των ελληνικών αρχείων, ο οποίος κατάλαβε επιπλέον πολύ νωρίς τη σηµασία της ηλεκτρονικής ψηφιοποίησης και συγκρότησε µια από τις πρώτες βάσεις ηλεκτρονικών δεδοµένων περιοδικών και βιβλίων».

διευθύνσεις
«ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ»: Τ.Θ. 50.011, Θεσσαλονίκη 540 13, τηλ.: 2310-283.223, e-mail: entefktirio@translatio.gr
«Κ»: Σόλωνος 133, Αθήνα 106 77, τηλ.: 210-3806.305, e-mail: alexpubl@alexandria-publ.gr

22.8.10

ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΤΕΜΠΕΛΙΑ (ΑΠΟ ΤΟ PROTAGON.GR)

της Νίνας-Μαρίας Πασχαλίδου

Παρατηρώ τους γάτους μου. Ιδιαίτερα τεμπέληδες, και οκνηροί. Ο Σοφοκλής, ετών δώδεκα, (μεγάλος ρέμπελος στα νιάτα του αν και τον βρήκα στην οδό Σοφοκλέους δεμένο με ένα σχοινί στον λαιμό, έτοιμο για κρέμασμα και αυτόν) και ο Πανορμίτης (στο όνομα του Αγίου της Σύμης, ο οποίος πιστεύω ότι τον έφερε μπροστά μου ετοιμοθάνατο και μου είπε να τον πάρω μαζί μου), το καλοκαίρι γίνονται ακόμη πιο αργοί, πιο αργόσχολοι. Ακόμη και η διαδικασία του φαγητού που τόσο αγαπούν, γίνεται και αυτή μια αγγαρεία. Αρκούνται λοιπόν σε λίγο νερό, συνήθως μέσα από την λεκάνη του καμπινέ, και μερικά χάδια που δίνουν ο ένας στον άλλον_ ο φίλος μου ο Βασίλης πιστεύει ότι οι γάτες μου είναι όχι μόνο ευνούχοι αλλά και γκέι.


Τους μιμούμαι. Μετακινούμαι νωχελικά από το κρεβάτι στον καναπέ, ή κάνω βόλτες στο λιοπύρι του κέντρου της Αθήνας, αναζητώντας μια γωνιά με δροσιά. Συνήθως την βρίσκω στον τέταρτο όροφο του Ελευθερουδάκη εξερευνώντας βουνά και θάλασσες στους χάρτες της Κορσικής, της Χιλής, της Συρίας. Ουρές στα ταχυδρομεία δεν υπάρχουν. Και όμως παίρνει ώρες ατελείωτες να στείλω ένα γράμμα. Διαλέγω τα γραμματόσημα. Συζητώ με τον υπάλληλο. Παρκάρω στο πεζοδρόμιο μπροστά στο ταχυδρομείο. Τρώω γρανίτα από το περίπτερο. Αυτές οι μέρες της τεμπελιάς υπήρξαν ανέκαθεν μεγάλη πολυτέλεια για εμένα. Η πολυτέλεια του να χαζεύεις τους ελάχιστους περαστικούς στον δρόμο, να κάθεσαι επί ώρες σε ένα παγκάκι στο Εθνικό Πάρκο, η πολυτέλεια του να αφαιρείσαι και το μυαλό σου να πλανάται σε ξένα χωράφια, εκεί που δεν πίστευες ποτέ ότι μπορούσες να ταξιδέψεις. Ο Ουμπέρτο Έκο λέει σε ένα δοκίμιο του για την τεμπελιά, ότι από τότε που ξεχάσαμε να χαζεύουμε, ξεχάσαμε να ονειρευόμαστε.

Ο Αύγουστος της τεμπελιάς. Έξυσα το αλάτι από βράχους, πάτησα αχινούς, άκουσα για έρωτες Ιταλίδων που αγάπησαν ντόπιους και έμειναν για πάντα σε ένα νησί. Έχτισα κάστρα στην άμμο με την μικρή Ζωή, κόρη της Φραντσέσκας σαν να ήταν αληθινά, έφτιαξα τάφρους για να μην μπουν οι εχθροί. Κολύμπησα ώρες ολόκληρες, από βραχάκι σε βραχάκι, είδα χέλια, τόνους, γερμανούς. Γεύτηκα φέτα και ντομάτα και κάπαρη επάνω στην άμμο. Σκαρφάλωσα σκαλιά, είδα ηλιοβασιλέματα, ηφαίστεια. Έστησα σκηνές, τέντες, κοιμήθηκα σε πατάρια, υπόγεια, βαρκάκια. Ζήτησα φιλοξενία και μου την έδωσαν απλόχερα. Ομολογώ πώς ένοιωσα πολύ τυχερή ως Ελληνίδα. Σε παρόμοια οικονομική κατάσταση οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν έχουν καμία τέτοια επιλογή, ακόμη και να ήθελαν. Δεν έχουν μια παραλία δίπλα τους να κάνουν μια βουτιά. Ούτε ένα ουζάκι για να ξεχάσουν. Οι γονείς τους σπάνια τους μιλάνε και βλέπουν ατέλειωτες ώρες τηλεόραση, πολύ περισσότερες από εμάς. Η μοναδική τους επιλογή είναι συχνά μια βόλτα στο Safeway της γειτονιάς για λίγη δροσιά. Δεν έχουν το δικαίωμα να κάνουν διακοπές.

Στην επιστροφή μου στην Αθήνα, άκουσα ότι και εγώ σαν ελληνίδα δεν έχω δικαίωμα στην τεμπελιά. Όπως δεν έχω δικαίωμα και σε τίποτε άλλο. Δεν είμαι σίγουρη σε ποια εγκύκλιο του ΔΝΤ αναφέρεται αυτό. Το μόνο που θυμάμαι είναι «Το Δικαίωμα στην Τεμπελιά» του Πολ Λαφάργκ στο οποίο ισχυρίζεται ότι η εργασία είναι παράνοια που διακατέχει τις εργατικές τάξεις των καπιταλιστικών χωρών. Μια επανάσταση λοιπόν θα διεκδικούσε το δικαίωμα στην τεμπελιά. Έχουμε όμως εμείς οι Έλληνες δικαίωμα σε αυτήν; Τώρα που βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την ύφεση, την ανεργία, την κοινωνική ταπείνωση. Που κάθε μας κίνηση απειλείται από μια απόλυση, μια χρεωκοπία. Δεν είναι αυτή η στιγμή της δουλειάς, της υπεραπασχόλησης; Δεν είναι τούτη η στιγμή της απόλυτης σκλαβιάς;

Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι ο σκοπός της απασχόλησης είναι η ανάπαυση. Tι υποστήριζε άλλωστε άρθρο του AlJazeera; Ότι είμαστε τεμπέληδες εμείς οι Έλληνες. Κατεβάσαμε τα στόρια και αυτόν τον Αύγουστο, και φύγαμε για τα πελάγη; Ενώ θα έπρεπε να μείνουμε στις πόλεις να κάνουμε οικονομία. Να λιώνουμε μέσα στη ζέστη και να παραλαμβάνουμε τα συγχωροχάρτια από το ΔΝΤ. Θρηνώντας την κατάντια μας. Περιμένοντας την καταδίκη μας. Αυτή είναι η μεγάλη ελληνική τεμπελιά σύμφωνα με τον δημοσιογράφο του αραβικού δικτύου. Εμείς οι Έλληνες αλλά και οι γείτονες μας οι Ισπανοί και οι Ιταλοί είμαστε μανούλες σε αυτήν την τέχνη. Κάνουμε μηνιαίες διακοπές σε ιδιόκτητα αυθαίρετα εξοχικά σπίτια, με έξοδα του Δημοσίου. Ουζάκι, χταπόδι και η Μεσόγειος. Δεν μας φτάνει ο φόβος του απόλυτου κενού, πρέπει να έχουμε και ενοχές; Τις ενοχές των διακοπών μας, ακόμη και αν αυτές είναι σε ένα σιντριβάνι στο κέντρο μιας άδειας πόλης. Ποιος θα μας στερήσει λοιπόν αυτή τη χαρά της απραξίας; Την μοναδική ευκαιρία που είχαμε έπειτα από μήνες να πλήξουμε, να ανασυγκροτηθούμε, να ατενίσουμε τη θάλασσα, να αναρωτηθούμε γιατί. Να μάθουμε στα παιδιά μας κολύμπι τέλος πάντων.

Αύγουστος και σαν ήρωες του Φλομπέρ, oι Έλληνες αναπτύξαμε μια αδιαφορία και μια θλίψη για τα όσα μας περιβάλλουν. Επιλέξαμε την ανία, την αδράνεια. Είναι μάλλον μια παύση για να ανακτήσουμε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο λίγη από την αξιοπρέπεια μας, να θυμηθούμε τις αξίες μας, να δεχτούμε την πικρή πραγματικότητα, να συλλογιστούμε τι μας έφερε ως εδώ. Όποιες οι διακοπές μας, όσο και αν τεμπελιάσαμε ή όχι αυτόν τον Αύγουστο, ας δούμε την επιστροφή μας από το Ελληνικό καλοκαίρι σαν μια ευκαιρία. Ας σηκώσουμε τα μανίκια και ας ξαναφτιάξουμε τη χώρα μας. Και αν χρειαστεί να διαλύσουμε ότι ξέραμε για να ξαναβρούμε τον εαυτό μας ας το κάνουμε. Όλοι πλέον συμφωνούμε ότι ο δρόμος που έχουμε πάρει δεν μας οδηγεί πουθενά. Και αυτό που δεν γνωρίζει ο δημοσιογράφος του AlJazeera καθώς βαδίζει ιδρωμένος πάνω στην οδό Σταδίου, είναι ότι μετά από μια μεγάλη σιωπή ακολουθεί συνήθως μια μεγάλη μάχη.

http://www।protagon।gr/Default.aspx?tabid=70&smid=382&ArticleID=3533&reftab=37

19.8.10

Η ΝΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

«Η φτώχεια δεν είναι ντροπή». Σύμφωνοι. Ωστόσο τον φτωχό τον ντροπιάζουν. Το κάνουν, και τον παρηγορούν μ' αυτή τη φρασούλα. Είναι απ' αυτές που κάποτε μπορούσε κανείς να τις παραδεχτεί, που όμως η ημερομηνία λήξης τους έχει φθάσει προ πολλού. Όπως κι εκείνο το βάναυσο «ο μη εργαζόμενος μηδέ εσθιέτω». Όταν υπήρχε δουλειά που έτρεφε τον άνθρωπό της, υπήρχε και φτώχεια που δεν τον ντρόπιαζε, αν οφειλόταν σε καμιάν αναπηρία ή σε κάποιο άλλο θέλημα της μοίρας. Αυτή η ανέχεια όμως μες στην οποία γεννιούνται εκατομμύρια, και μπλέκουν εκατοντάδες χιλιάδες που φτωχαίνουν, ντροπιάζει. Η βρόμα και η αθλιότητα ορθώνονται γύρω τους σαν τείχη που τα χτίζουν αόρατα χέρια. Κι όπως ένα άτομο μπορεί ν' ανεχθεί πολλά για τον εαυτό του, δίκαια όμως ντρέπεται σαν τον βλέπει η γυναίκα του να τα υφίσταται και να τ' ανέχεται, έτσι επιτρέπεται να υποστεί πολλά, όσο είναι μόνος, και όλα, εφόσον τα κρύβει. Όμως κανείς ποτέ δεν επιτρέπεται να συνάψει ειρήνη με τη φτώχεια, όταν πέφτει σαν ίσκιος τεράστιος πάνω στο σπίτι και στο λαό του. Τότε πρέπει να διατηρήσει τις αισθήσεις του άγρυπνες για κάθε ταπείνωση που υφίσταται, και να τις κρατά σε πειθαρχία μέχρι που ο πόνος του να πάψει να παίρνει τον κατήφορο της θλίψης, και να διανοίξει ανηφορικά το δρόμο της εξέγερσης.

Βάλτερ Μπένγιαμιν

από το βιβλίο του «Μονόδρομος» (1928)

μετάφραση: Νέλλη Ανδρικοπούλου (Άγρα 2004)

18.8.10

[ΤΕΤΑΡΤΗ], ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΑΚΑΡΟΓΛΟΥ

Τήν Τετάρτη θά τήν ξορίσω ἀπό τίς μέρες.
Θά τήν ὀνομάζω:
«Μέρα πού ἄδειασε η πόλη
Μέρα πού οἱ εἰδήσεις δέν πρόλαβαν νά τελειώσουν
Μέρα πού ἡ νύχτα τῆς φόρεσε ἄσπρο σκουφί
Μέρα πού ξύπνησα καί δέν ξανακοιμήθηκα
Μέρα πού φώτισε καί τυφλώθηκα

Μέρα πού λιγόστεψε τίς μέρες μου»

τοῦ Λεωνίδα Κακάρογλου, από τη συλλογή του Ἄδεια ἐξόδου (Ἐκδόσεις Ὁδός Πανός, 2010)

9.8.10

Ντίνου Χριστιανόπουλου, «Ἔρωτας»

Νά σοῦ γλείψω τά χέρια, νά σοῦ γλείψω τά πόδια ―
ἡ ἀγάπη κερδίζεται μέ τήν ὑποταγή.

Δέν ξέρω πῶς ἀντιλαμβάνεσαι ἐσύ τόν ἔρωτα·
δέν εἶναι μόνο μούσκεμα χειλιῶν,
φυτέματα ἀγκαλιασμάτων στίς μασχάλες,
συσκότιση παράπονου,
παρηγοριά σπασμῶν.

Εἶναι προπάντων ἐπαλήθευση τῆς μοναξιᾶς μας,
ὅταν ἐπιχειροῦμε νά κουρνιάσουμε σέ δυσκολοκατάχτητο κορμί.

1.8.10

Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ «Ο ΔΡΟΜΟΣ»

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος διαβάζει το ποίημά του «Ο δρόμος»

ΤΟ ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ 2010


Πλούσια και ποικίλη ύλη στο νέο τεύχος του «Εντευκτηρίου»

Ελληνική και ξένη ποίηση και πεζογραφία,
ζωγραφική και φωτογραφικό ένθετο

Σελίδες για τον Τάσο Χατζητάτση

(τεύχος Νο 89, Απρίλιος-Ιούνιος 2010, 176 σελ., τιμή: 10,00 ευρώ)


«Το μανάβικο» της Elaine Ask (έργο του 1983), με την ποικιλία των χρωμάτων, των αρωμάτων και των γεύσεων που απεικονίζει, συμπυκνώνει με τον πιο εύστοχο και μεστό τρόπο το περιεχόμενο του καλοκαιρινού τεύχους του περιοδικού «Εντευκτήριο» (αριθ. 89), που μόλις κυκλοφόρησε και συγκεντρώνει στις σελίδες του μια γοητευτική συνύπαρξη πεζών και ποιημάτων, ελληνικών και σε μετάφραση, καθώς και ένα μικρό αφιέρωμα στον πεζογράφο Τάσο Χατζητάτση.

Το εξώφυλλο του νέου, καλοκαιρινού τεύχους (Νο 89) του Εντευκτηρίου, που μόλις κυκλοφόρησε

ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Με δύο ποιήματα του Χριστόφορου Λιοντάκη από την ανέκδοτη συλλογή του «Στο τέρμα της πλάνης» ανοίγει το τεύχος. Δημοσιεύονται ακόμη νέα ποιήματα της Ανθής Μαρωνίτη, του Δημήτρη Λεοντζάκου, της Έλσας Κορνέτη, της Χλόης Κουτσουμπέλη και του Κώστα Ριζάκη. Η Παρασκευή Σιδερά-Λύτρα παρουσιάζει και μεταφράζει δύο ποιήματα της Λου Αντρέας-Σαλομέ (Αγία Πετρούπολη, 1861 - Γοττίγγη, 1937), της συγγραφέα με την αντισυμβατική προσωπικότητα και το πολυσχιδές έργο, που σχετίστηκε ποικιλοτρόπως με μεγάλες προσωπικότητες της εποχής της, από τον Νίτσε (ο οποίος μάλιστα μελοποίησε το δεύτερο από τα ποιήματά της που δημοσιεύονται στο τεύχος) και τον Φρόυντ μέχρι τον Πωλ Ρέε και τον Ρίλκε. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι σελίδες πεζογραφίας και σ’ αυτό το τεύχος: η Μαρία Καραγιάννη δημοσιεύει ένα μικρό πεζό της γραμμένο το 1972· η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη προδημοσιεύει ένα απόσπασμα από το ανέκδοτο μυθιστόρημά της «Τρυφερός σύντροφος» · η Μαρία Κουγιουμτζή συνεργάζεται με ένα καινούριο, ατμοσφαιρικό διήγημά της· ο Σπύρος Καρυδάκης και ο Άκης Δήμου δίνουν με τα πεζά τους ασυνήθιστες οπτικές της παρουσίας “ξένων” στον τόπο μας και στις ζωές μας· ο Βαγγέλης Μπέκας δίνει φωνή σε έναν Έλληνα στρατιωτιώτη στο Αφγανιστάν· ο νέος πεζογράφος Άκης Παπαντώνης δημοσιεύει τρεις αφηγήσεις για την απώλεια. Αξιανάγνωστα είναι και τα δύο πεζά που μεταφράζει ο Γιάννης Θεοδοσίου: το πρώτο, ένα “road” σπονδυλωτό πεζό του διάσημου ηθοποιού, συγγραφέα και σκηνοθέτη Σαμ Σέπαρντ· το δεύτερο, ένα τρυφερό αφήγημα του Μαρκ Σλούκα, τσεχικής καταγωγής, που ζει και εργάζεται στην Αμερική.

ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΑΣΟ ΧΑΤΖΗΤΑΤΣΗ Ο πρόωρα χαμένος Θεσσαλονικιός πεζογράφος Τάσος Χατζητάτσης (1945-2008) κατάφερε στην ολιγόχρονη πορεία του (μια δεκαετία περίπου) στον λογοτεχνικό στίβο, με τα πέντε πεζογραφικά του βιβλία, να σχηματίσει ένα ευδιάκριτο στίγμα, από τα πλέον αξιόλογα των τελευταίων χρόνων.

Ο Τάσος Χατζητάτσης σε νεανική φωτογραφία, από το οικογενειακό αρχείο

Η Μαίρη Μικέ, στο εκτενές μελέτημά της «Η (ιστορική) κολαση της λήθης», παρακολουθεί από βιβλίο σε βιβλίο τη συγγραφική διαδρομή του Χατζητάτση, εστιάζοντας κυρίως τις λειτουργίες της μνήμης, τους τρόπους συσχετισμού της συλλογικής ιστορίας με την ατομική και τις όψεις του πλούσιου ερωτισμού στο έργο του. Από την πλευρά της, η Σοφία Νικολαΐδου, με αφορμή το τελευταίο βιβλίο του, Ακροτελεύτιοι εσπερινοί (2009), απευθύνει στον Χατζητάτση μια ανοιχτή επιστολή, προσωπική αλλά και ―δυστυχώς― οριστικά ανεπίδοτη. Και συντάσσει για κείνον ένα λήμμα στη γραμματολογία του μέλλοντος, που καταλήγει:

«[...] Σημαντικός Έλληνας πεζογράφος του τέλους του 20ού αιώνα. Διακρίνεται για τη ζυγισμένη γλώσσα, το πέταγμα της λέξης, την έκτυπη αφηγηματική φωνή, την πολυπρισματική αφήγηση, την μη γραμμική δομή των κειμένων του. Αγαπήθηκε από τους αναγνώστες της γενιάς του, διαβάζεται από νεότερους, τιμάται από το σινάφι και την κριτική.
― Τάσος Χατζητάτσης.
― Παρών.
Δικαιοσύνη.»

ΑΡΘΡΑ Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος καταγράφει και σχολιάζει ελληνικές εκδόσεις στη Θεσσαλονίκη επί τουρκοκρατίας (1850-1912) που βρίσκονται στη συλλογή του, από το Παροιμίαι δραματικαί. Ήτοι μεταπεποιημέναι εις αστειοτάτας κωμωδίας (1850) μέχρι τη Συλλογή ποιήσεων λυρικών και σατυρικών υπό Α. Αυξεντιάδου (1882) και Παναγιώτου Σωκρατείδου, διευθυντού της κεντρικής Αστικής Σχολής Θεσσαλονίκης, Κυψέλη: Αναγνωστικόν εις Εξ τεύχη, προς χρήσιν των Αστικών Σχολών αμφοτέρων των φύλων (1911). Επίσης, ο Αλέξης Ζήρας παρουσιάζει και σχολιάζει επιστολές βορειοελλαδιτών ποιητών (Κλείτου Κύρου, Ανέστη Ευαγγέλου, Γιώργου Καφταντζή και Μαρίας Κέντρου-Αγαθοπούλου) προς τον ποιητή και θεατρικό κριτικό Νάσο Νικόπουλο (1926-1991).

ΚΑΠΝΙΣΤΗΡΙΟ Η Ζωή Βερβεροπούλου γράφει για μερικές από τις θεατρικές παραστάσεις που δόθηκαν την άνοιξη στη Θεσσαλονίκη. Ακόμη, αναδημοσιεύεται από τον Πολίτη (τχ. 32, Ιαν.-Φεβρ. 1980) ένα σχόλιο του Διονύση Καψάλη, που αποτελεί σκωπτική απάντηση στην καταστροφολογική απορία της Αλέκας Παπαρήγα (διατυπωμένη σε εκτενές άρθρο της στον «Ριζοσπάστη», με τίτλο «Το γυναικείο κίνημα και ο νεοφεμινισμός») για το «ποια θα είναι τα αποτελέσματα αν, π.χ., στις εργάτριες ενός εργοστασίου, από τα τοπικά σωματεία ή την Επιτροπή, έμπαινε κύριος στόχος η σεξουαλική απελευθέρωση ή σε ίση μοίρα με τα προβλήματα απασχόλησης». Οπότε, κατά τη λογική της σημερινής Γ.Γ. του ΚΚΕ, «οι περισσότερες απ’ αυτές, αν όχι όλες, θα μετέφεραν την πάλη τους από το εργοστάσιο στο σπίτι, πράγμα φυσικά που ταιριάζει απόλυτα με τα συμφέροντα όχι μόνο της συγκεκριμένης εργοδοσίας αλλά και της άρχουσας τάξης και των μονοπωλίων στο σύνολό τους, ιδιαίτερα σ’ αυτή τη φάση που ενδιαφέρονται να γίνει ανεκτή η πολιτική της πιο αυστηρής λιτότητας, της υποτέλειας και του αυταρχισμού [...]»!

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ Πολυσέλιδη είναι και στο τεύχος αυτό η ενότητα των βιβλιοκρισιών και παρουσιάσεων. Γράφουν: Βαγγέλης Χατζηβασιλείου (για το βιβλίο των Χάρη Βλαβιανού και Χρήστου Χρυσόπουλου, Το διπλό όνειρο της γραφής), Τιτίκα Δημητρούλια (Αντόνιο Σκουράτι, Δάσκαλος και μαθητής), Μαρία Στασινοπούλου και Λίνα Πανταλέων (Χρήστου Οικονόμου, Κάτι θα γίνει, θα δεις), Γ. Δ. Παγανός (για την πρόσφατη μυθιστορηματική τριλογία του Νίκου Δαββέτα), Νικήτας Παρίσης (Ανθή Μαρωνίτη), Θωμάς Κοροβίνης (Γιάννη Μακριδάκη, Ήλιος με δόντια), Τούλα Κόντου (Πωλ Όστερ, Λεβιάθαν και Σαντόρ Μαράι, Οι στάχτες), Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας (Νένας Κοκκινάκη, «Κρίμα που είστε η σύζυγος»), Δημήτρης Αθηνάκης (Ευτυχίας Παναγιώτου, Μέγας κηπουρός· Χριστίνας Οικονομίδου, Matthew και Shirley· Πατρίτσιας Κολαΐτη, Σελέστεια), Λάμπρος Σκουζάκης (Ευριπίδη Γαραντούδη και Μαίρης Μικέ, Παλίμψηστο Καβάλας), Κώστας Θεολόγου (George Eliot, Μίντλμαρτς), Ελισάβετ Αρσενίου (Μιχαήλ Μήτρα, Μηχανή αναζήτησης) και Σπύρος Βούγιας (Ντέιβιντ Όουεν, Ασθενείς ηγέτες στην εξουσία)· στη στήλη «Βιβλία στο κομοδίνο» ο Γιώργος Κορδομενίδης ρίχνει λοξές ματιές σε μεγάλο αριθμό πρόσφατων εκδόσεων.

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Την ενότητα της λογοτεχνίας σ’ αυτό το τεύχος του «Εντευκτηρίου» κοσμούν σχέδια του Αιγυπτιώτη ζωγράφου, σκηνογράφου, χαράκτη και γλύπτη Γιάννη Μαγκανάρη (Αλεξάνδρεια, 1918 - Σίφνος, 2007), μαθητή του Παρθένη και του Κεφαλληνού.

Αυτοπροσωπογραφία του Γιάννη Μαγκανάρη

Ο στενός του φίλος Στρατής Τσίρκας έγραψε γι’ αυτόν: «Πέτρες, νερά και σύννεφα είναι για τον Μαγκανάρη τα κεφαλαία ενός κώδικα που καταγράφει την πορεία του ανθρώπου πάνω στη γη, σημεία φυγής και στήριξης σε μια προοπτική που διαρκώς αλλάζει με την παρέμβαση της τέταρτης διάστασης: του χρόνου. Αυτός καταργεί τα περιγράμματα, σβήνει τις λεπτομέρειες, στραγγίζει απαλαίνοντας το χρώμα. [...] Στην πάλη χρόνου και χώρου το αντικείμενο επιζεί, πέτρα, νερό ή σύννεφο, συμπυκνώνοντας τα δυο στοιχεία σε δραματική ανθρώπινη στιγμή. [...] Και, φυσικά, όταν οι όγκοι φαίνονται ανολοκλήρωτοι, δεν είναι άνθρωποι που γίνονται πέτρες, είναι πέτρες που γίνονται άνθρωποι. Μια σύγχρονη προϊστορία.»

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΝΘΕΤΟ Στην Camera Obscura, το ένθετο του «Εντευκτηρίου» για τη δημιουργική φωτογραφία, που επιμελείται ο Άρις Γεωργίου, παρουσιάζεται το πορτφόλιο της Ιταλίδας Μαριάλμπα Ρούσο «Ερημίας οικειότητα». Γράφει γι’ αυτή τη φωτογραφική εργασία ο Ηρακλής Παπαϊωάννου: «πρόκειται για μικροτοπία που εντοπίζονται κυρίως στο μεταβλητό σύνορο ανάμεσα στο υγρό και το στερεό στοιχείο και μοιάζουν να προτείνουν αναλογίες με την εσωτερική, πνευματική συνθήκη. Αυτό τουλάχιστον μαρτυρά ο εσωστρεφής αποκλεισμός του ορίζοντα, οι διαβαθμίσεις της βαθιάς σκιάς την οποία το βλέμμα διαπερνά με τη συνδρομή του διάχυτου ή πλάγιου φωτισμού, η εναλλαγή ανάμεσα στις ήπιες και τις οξύτερες φόρμες. [...]

Φωτογραφία της Μαριάλμπα Ρούσο

Η αντιστοιχία με την ανθρώπινη συνθήκη γίνεται εδώ περισσότερο φανερή μέσα από τη διαρκή όσμωση ανάμεσα στην όψη των πραγμάτων, τα καθρεφτίσματα, αυτά που ελλοχεύουν βαθύτερα. Οι βράχοι, οι ρίζες, τα κλαδιά που βυθίζονται ή ορθώνονται έξω από το νερό, προβάλλουν ως σταθμοί ή σκαλοπάτια της περιπλάνησης του βλέμματος, προσκαλώντας το σε μια γαλήνια ακινησία, μάλλον παραπλανητική ως προς την ηρακλείτεια φιλοσοφία που αναγνωρίζει την αιώνια και διαρκή δράση των στοιχείων του κόσμου.»