30.7.17

Ποίηση και αισθαντικότητα στην πεζογραφία


«Ο επισκέπτης ήρθε μια μέρα κατακίτρινη. Ο νοτιάς έστελνε την αφρικανική σκόνη μέχρι τις λάχνες των εντέρων. Φίσκα το καφενείο. Οι παρέες έψηναν στη χόβολη τις ζωές των άλλων. Είχε καιρό να πατήσει ξένος στο χωριό. Ετούτος γύρευε τη φράου Θυμιούλα.
»Η Θυμιούλα έσερνε το υποκοριστικό από γεννησιμιού της. Μια σταλιά άνθρωπος μέχρι τα γεράματα. Τη σκληράδα την απόχτησε στην Κατοχή. Μ’ αυτήν κατάφερε να μαλακώσει την τύχη της. Τελευταία, είχε αρχίσει να νικιέται∙ από τότε που ο χρόνος τής αρνήθηκε κάθε παράταση». Ετσι άμεσα οργανώνει και εκθέτει την αφήγησή της η εξηντάχρονη Κατερίνα Παναγιωτοπούλου στα δεκαοχτώ διηγήματα που απαρτίζουν το πρώτο της πεζογραφικό βιβλίο.
Μνήμες παιδικές καταχωνιασμένες, που αναδύονται από μια τυχαία αφορμή. Ιστορίες βιωμένες ή ακουσμένες από το στόμα κάποιου παλαιού. Λόγος ποιητικής πνοής και τρυφερής ανθρώπινης ματιάς. Θα μπορούσε να τα κατατάξει κανείς στην ηθογραφία∙ και πράγματι πρόκειται για ηθογραφία σύγχρονη, που τη διατρέχει όμως μια καθολικότερου ενδιαφέροντος προβληματική.
Στα περισσότερα διηγήματα οι ήρωες ζουν και κινούνται σε χωριά, νησιά ή επαρχιακές πόλεις, ακόμη κι αν κάνουν ένα πέρασμα από πόλεις μεγαλύτερες ή από την πρωτεύουσα. Διαγράφονται και ρυθμίζουν την πλοκή όλες οι συνήθειες και τα χούγια των ανθρώπων της υπαίθρου. Στέρηση, σκληρότητα, κακία, κουτσομπολιά, προκαταλήψεις, «συναισθηματική μοναξιά», μεγάλοι έρωτες και μικροί άνθρωποι.
Πολυμελείς οικογένειες, πρόωροι γάμοι και κουκουλώματα. Ο φόβος της φθοράς, των γηρατειών και του θανάτου. Ο φόβος που προκαλεί κάποτε το απευκταίο. Ο αφηγηματικός χρόνος απλώνεται από τη Μικρασιατική Καταστροφή και μέχρι τα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση.
Στο πρώτο, το ομώνυμο με τη συλλογή διήγημα, η λιπόσαρκη γριά με τη μακριά βυσσινιά μαντίλα, η Μακρυγιαλού, δημιουργεί διαρκή ερωτηματικά για την ταυτότητά της. Είναι άραγε η μόνη επιζήσασα από φοβερό ναυάγιο; Υπήρξε μαγείρισσα σε εμπορικό πλοίο ή λαθρεπιβάτις;
Μάγισσα, αερικό ή νύμφη της θάλασσας; Μήπως καπετάνισσα που ξεκληρίστηκε; Οποια εκδοχή κι αν υιοθετήσουμε, πάντως, συμβολίζει το άγνωστο και το απ’ αλλού φερμένο, το ακατανόητο και το φοβερό. Η λαϊκή σοφία περνά σαν θρύλος ή παραμύθι και ματαστοιχειώνεται σε ιστορία και «κυκλώνει τη γη» και γεννά αμφιβολίες: «Γιατί η άγνοια φέρνει πρώτα την επιφύλαξη και μετά την αμφισβήτηση».
Τη Μακρυγιαλού συναντάμε και στο τελευταίο διήγημα. Αλλά και άλλα πρόσωπα ή καταστάσεις περνούν από τη μία ιστορία στην άλλη∙ σημάδι που προδίδει το εργαστήριο δημιουργικής γραφής; Εκτός από το πρώτο διήγημα, πυκνές, πολύσημες και μεστές στιγμές: «Το τρένο», «Η Γιωργού», «Το μπορντέλο». Με οικονομία και ακρίβεια ο τρόπος που συστήνει τα πρόσωπα των ιστοριών της η συγγραφέας. Κυλάει σαν παραμύθι η αφήγησή της με ένταση κλιμακούμενη και χιούμορ υποδόριο.
Κατερίνα Παναγιωτοπούλου 
Η Μακρυγιαλού και άλλες ιστορίες
Θεσσαλονίκη
Εκδόσεις Εντευκτηρίου, 2017 
88 σελ,

16.7.17

Εντευκτήριο Νο 112: κυκλοφορεί στις 5 Αυγούστου


Καλοκαιρινό τεύχος, για θάλασσα (με υψηλό δείκτη αντηλιακής προστασίας) 
ή για βουνό

Πρώτο τεύχος της 30ετίας του Εντευκτηρίου, με αυστηρά επιλεγμένη ύλη


Προκειμένου να ... συσφίξουμε ακόμη περισσότερο τις σχέσεις μας, το Εντευκτήριο σάς δίνει τη δυνατότητα να προαγοράσετε το νέο (υπό έκδοση) τεύχος του, που θα κυκλοφορήσει στις 5 IΑυγούστου, και να το παραλάβετε στη διεύθυνση που θα επιλέξετε (ή να το στείλετε σε φιλικό σας / αγαπημένο σας πρόσωπο) στην τιμή λιανικής πώλησής του (10 ευρώ), εφόσον το αντίτιμο κατατεθεί σε τραπεζικό λογαριασμό, χωρίς καμιά επιβάρυνση για έξοδα συσκευασίας και αποστολής. Εάν ενδιαφέρεστε, στείλτε μήνυμα στο entefkti@otenet.gr μέχρι 3 Αυγούστου….

Επειδή οι καιροί είναι δύσκολοι για όλους και απαιτούν αλληλεγγύη και αλληλοϋποστήριξη ― αλλά και επειδή η ζωή (οφείλει να) συνεχίζεται, το Εντευκτήριο προσφέρει σε όσους συγγραφείς επιθυμούν να διαφημίσουν κάποιο βιβλίο τους στο υπό έκδοση τεύχος του περιοδικού (Νο 112) διαφημιστικό χώρο μισής σελίδας, στην προνομιακή τιμή των 50 ευρώ. Όσοι ενδιαφέρονται, ας στείλουν το συντομότερο μήνυμα στο entefkti@otenet.gr

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α    Τ Ο Υ    Τ Ε Υ Χ Ο Υ Σ    1 1 2

ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ Κική Δημουλά (δοκίμιο: Το αυτοδίδακτο πάθος), Ένο Αγκόλλι, Εύα Στρεμ

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Βασίλης Αμανατίδης, Γιάννης Ατζακάς, Άκης Παπαντώνης, Ηλίας Παπαμόσχος, Γλυκερία Πατραμάνη, Νίκη Γιάνναρη, Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Ευσταθία Ματζαρίδου , Αντέλα Φερνάντες, Γιώργος Λιόλιος, Γιώργος Κορμανός

ΠΟΙΗΣΗ Γιώργος Βέλτσος, Δημήτρης Αθηνάκης, Έλσα Κορνέτη, Γιώργος Παναγιωτίδης, Λουλιέτα Λεσανάκου, Φρανσίσκο ντε Ασίς Φερνάντεζ, Χλόη Κουτσουμπέλη, Κώστας Ριζάκης, Θεόδωρος Στεφανίδης

ΔΟΚΙΜΙΟ Κλεοπάτρα Λυμπέρη, Τζακ Παμ

ΚΡΙΤΙΚΕΣ Βαγγέλης Χατζηβασιλείoυ: Άνοδος και πτώση μιας πραγματικής ουτοπίας (Μιχάλη Μοδινού: Εκουατόρια) | Μαρία Στασινοπούλου: Έτσι, σαν παραμύθι (Μαρία Τσιμά: Το λιθόστρατο) | Τριαντάφυλλος Κωτόπουλος: Ξορκίζοντας τους δαίμονες της ζωής (Κατερίνας Παναγιωτοπούλου: Η Μακρυγιαλού και άλλες ιστορίες) | Κυριάκος Συφιλτζόγλου: Παράλληλες σκέψεις σε καταγωγικά ποιήματα & Γεωργία Τριανταφυλλίδου: Βενετία (Βασίλη Δασκαλάκη: Παράλληλη μνήμη) | Κοσμάς Χαρπαντίδης: Τι χρειάζεται ένα σώμα για να λυτρωθεί; (Διαμαντή Αξιώτη: Με χίλιους τρόμους γενναίος) | Καίτη Στεφανάκη: «...σε όλα τα υπόγεια του εαυτού...» (Μαρίας Κουγιουμτζή: Όλα μπορούν να συμβούν μ’ ένα άγγιγμα) | Δήμητρα Παυλάκου: O χρόνος της μνήμης (Αριστέας Παπαλεξάνδρου: Μας προσπερνά) | Βάνα Χαραλαμπίδου: Κατάδυση στο παρελθόν, αυτοψία στο παρόν (Αλέξανδρου Μασσαβέτα: Μικρά Ασία) | Νένα Κοκκινάκη Δεκατέσσερις στοχαστές ομιλούν για το κακό (Δημήτρης Τσινικόπουλος: Το μυστήριο του κακού) | Γιάννης Βιτσαράς: Δυσπρόσιτη, πολύτιμη ποιητική (Νατάσα Χατζιδάκι: Via Dolorosa)

ΕΙΣ ΤOΝ ΤΥΠOΝ ΤΩΝ ΣΕΛΙΔΩΝ Βασίλης Αμανατίδης: 1 x 3 x 201 (λέξεις) αριθ. 10 | Γιάννης Σκαραγκάς: Γραμματοσειρές [5] / Νίκος Αδάμ Βουδούρης: Τρία σχόλια για τρία βιβλία | Γιώργoς Κoρδoμενίδης: Βιβλία στo κoμoδίνo

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Γιάννης Παντελίδης

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Γκέλη Δούμπη

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Άρις Γεωργίου


2.7.17

Κείμενα πριν από τη «Διαγώνιο» και επιστολή Ταχτσή στον Βαλαωρίτη



του Δημήτρη Δουλγερίδη

πηγή: http://www.tanea.gr

«Δεν είναι πρώτη φορά που χωρίζουμε. Του 'χω στείλει κι άλλοτε γράμματα, έχω διαβάσει πολλά δικά του. Ομως, τον χωρισμό ποτέ δεν το είχα νιώσει τόσο δυνατόν. Δεν ξέρω πώς να το εξηγήσω. Ημαστε και τότε φίλοι, το ίδιο όπως και τώρα. Πρωί - βράδυ μαζί, και τα μυστικά μας πάντα κοινά, σαν να ήμασταν ένας άνθρωπος. Ομως, τον χωρισμό, το ξαναλέω, ποτέ δεν τον ένιωσα τόσο πολύ. Αυτή τη φορά έφυγε εκείνος και θ' αργήσει να 'ρθει. Δεν τολμώ ν' αναλογιστώ τους μήνες που θα τον στερηθώ, μου φαίνεται βαρύ. Η φυγή του γέννησε μεμιάς αναμνήσεις. Το παρελθόν βέβαια υπήρχε πάντα, όμως η παρουσία του φίλου το εμπόδιζε να προβληθεί...». Ετσι ξεκινάει το πεζό κείμενο «Παρηγοριά» του Νίκου Μπακόλα, το οποίο προοριζόταν για τη λεγόμενη προδρομική «Διαγώνιο» του 1952, ένα πολυγραφημένο τεύχος που εκδόθηκε από την παρέα των νέων, τότε, λογοτεχνών Κίμωνα Οικονόμου, Ιωάννη Σιβεριώτη, Ντίνου Χριστιανόπουλου και Νίκου Μπακόλα (25χρονος τότε). Μαζί με τα κείμενα των λοιπών συντελεστών αναδημοσιεύεται στο νεότερο τεύχος του περιοδικού «Εντευκτήριο» του Γιώργου Κορδομενίδη, στον οποίο άλλωστε είχε δώσει το σχετικό υλικό ο Χριστιανόπουλος το 2011.
«Δεν είναι πρώτη φορά που χωρίζουμε. Του 'χω στείλει κι άλλοτε γράμματα, έχω διαβάσει πολλά δικά του. Ομως, τον χωρισμό ποτέ δεν το είχα νιώσει τόσο δυνατόν. Δεν ξέρω πώς να το εξηγήσω. Ημαστε και τότε φίλοι, το ίδιο όπως και τώρα. Πρωί - βράδυ μαζί, και τα μυστικά μας πάντα κοινά, σαν να ήμασταν ένας άνθρωπος. Ομως, τον χωρισμό, το ξαναλέω, ποτέ δεν τον ένιωσα τόσο πολύ. Αυτή τη φορά έφυγε εκείνος και θ' αργήσει να 'ρθει. Δεν τολμώ ν' αναλογιστώ τους μήνες που θα τον στερηθώ, μου φαίνεται βαρύ. Η φυγή του γέννησε μεμιάς αναμνήσεις. Το παρελθόν βέβαια υπήρχε πάντα, όμως η παρουσία του φίλου το εμπόδιζε να προβληθεί...». Ετσι ξεκινάει το πεζό κείμενο «Παρηγοριά» του Νίκου Μπακόλα, το οποίο προοριζόταν για τη λεγόμενη προδρομική «Διαγώνιο» του 1952, ένα πολυγραφημένο τεύχος που εκδόθηκε από την παρέα των νέων, τότε, λογοτεχνών Κίμωνα Οικονόμου, Ιωάννη Σιβεριώτη, Ντίνου Χριστιανόπουλου και Νίκου Μπακόλα (25χρονος τότε). Μαζί με τα κείμενα των λοιπών συντελεστών αναδημοσιεύεται στο νεότερο τεύχος του περιοδικού «Εντευκτήριο» του Γιώργου Κορδομενίδη, στον οποίο άλλωστε είχε δώσει το σχετικό υλικό ο Χριστιανόπουλος το 2011.

Στις σελίδες του περιοδικού ο αναγνώστης ανακαλύπτει ακόμη, εκτός των άλλων, ποιήματα του κορυφαίου διηγηματογράφου Ρέιμοντ Κάρβερ (σε μετάφραση της Μαρίας Μουσαφίρη) και του Τεντ Χιουζ (εισαγωγή - μετάφραση Θοδωρή Ρακόπουλου), αλλά και την «Ωδή στον Νινέττο Ντάβολι» του Παζολίνι (την απόδοση από τα αγγλικά υπογράφει ο Αντώνης Γκρίτσης, κάτοχος πλέον του βραβείου Queer για ερμηνεία σε ανδρικό ρόλο). Ξεχωριστό ενδιαφέρον για το ύφος και τη γλώσσα παρουσιάζει μια επιστολή του Κώστα Ταχτσή προς τον φίλο του Νάνο Βαλαωρίτη (στις 2 Νοεμβρίου 1986), την οποία ερανίζει ο Θανάσης Θ. Νιάρχος: «Το Σάββατο τρώω με τον Καστοριάδη. Στο μεταξύ ρεμπελεύω ενδιατρίβων στα διάφορα πορνοσινεμά».
Στις σελίδες του περιοδικού ο αναγνώστης ανακαλύπτει ακόμη, εκτός των άλλων, ποιήματα του κορυφαίου διηγηματογράφου Ρέιμοντ Κάρβερ (σε μετάφραση της Μαρίας Μουσαφίρη) και του Τεντ Χιουζ (εισαγωγή - μετάφραση Θοδωρή Ρακόπουλου), αλλά και την «Ωδή στον Νινέττο Ντάβολι» του Παζολίνι (την απόδοση από τα αγγλικά υπογράφει ο Αντώνης Γκρίτσης, κάτοχος πλέον του βραβείου Queer για ερμηνεία σε ανδρικό ρόλο). Ξεχωριστό ενδιαφέρον για το ύφος και τη γλώσσα παρουσιάζει μια επιστολή του Κώστα Ταχτσή προς τον φίλο του Νάνο Βαλαωρίτη (στις 2 Νοεμβρίου 1986), την οποία ερανίζει ο Θανάσης Θ. Νιάρχος: «Το Σάββατο τρώω με τον Καστοριάδη. Στο μεταξύ ρεμπελεύω ενδιατρίβων στα διάφορα πορνοσινεμά».