28.5.15

Βάνα Χαραλαμπίδου: Παλμύρα - Το μυθικό βασίλειο της Ζηνοβίας



Είναι ένας από τους πιο ονομαστούς και γοητευτικούς τόπους του κόσμου. Η «Ταντμούρου» των Ασσυρίων και Βαβυλώνιων, η Ταντμούρ των Αραμαίων, ο «φάρος μέσα στην έρημο» τη συριακή, στο φυσικό σύνορο του Ευφράτη, στο σταυροδρόμι του δυτικού εμπορικού δρόμου που επί χιλιετίες διέσχιζαν τα καραβάνια, η πολιτεία που, σύμφωνα με τις γραφές, έχτισε ο βασιλιάς Σολομώντας, η Παλμύρα! Και γέννησε μια μυθική βασίλισσα, την επιβλητική, ικανή, θαρραλέα, τολμηρή, φιλόδοξη και αποφασιστική, τη «βασίλισσα της άμμου» Ζηνοβία. Που στη σύντομη ―μόλις πεντάχρονη― βασιλεία της, κατόρθωσε να μετατρέψει την υποτελή στη Ρώμη πολιτεία της σε ανεξάρτητο βασίλειο, να δημιουργήσει μια εφήμερη αυτοκρατορία και, μέσα στην παλμυρινή όαση, μια περίλαμπρη πολιτεία με ναούς, στοές, αγορές, λουτρά, επαύλεις, αποθήκες και χάνια, κατάφερε να κατακτήσει ολόκληρη τη Συρία, τη Μικρά Ασία, την Αίγυπτο και να ανακηρυχτεί Αυγούστα, να τρομάξει τους Ρωμαίους επικυρίαρχους του τότε κόσμου, και τελικά να συλληφθεί σ’ ένα άδοξο τέλος που σήμαινε την ολοκληρωτική καταστροφή και τον οριστικό μαρασμό της μαγικής της φοινικούπολης, της Παλμύρας των μοναδικών μνημείων και των καραβανιών της Ανατολής.




Χάρη σε μια πηγή νερού στο κέντρο της Συροαραβικής όασης, η Παλμύρα κατοικήθηκε από τη δεύτερη προ Χριστού χιλιετία. Το πέρασμα του Μεγαλέξανδρου παραδίδει το αραμαϊκό κράτος της Παλμύρας στην ελληνική επιρροή, ενώ κατά την εποχή των επιγόνων ανήκει στο βασίλειο των Σελευκιδών, μέχρι να γίνει ένα κράτος μεθοριακό στα σύνορα των δύο υπερδυνάμεων της εποχής, της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και της περσικής. Η Παλμύρα άρχισε να πλουτίζει επικίνδυνα τον πρώτο π.Χ. αιώνα. Αργότερα, θα κερδίσει την εύνοια του αυτοκράτορα Αδριανού, που την συμπεριέλαβε στο αμυντικό αυτοκρατορικό σύστημα, την εξόπλισε για να αντιμετωπίζει τους εχθρούς της αυτοκρατορίας, κυρίως τους Πέρσες αλλά και τους κάθε λογής ληστές, της απέδωσε τον τίτλο της «Μητροπόλεως» και το επίθετο «Αδριανή Παλμύρα». Την εποχή του Καρακάλλα θα αποκτήσει τον τίτλο της «Colonia», ενώ, σύμφωνα με το διάταγμά του, και οι παλμυρινοί, όπως όλοι οι κάτοικοι της αυτοκρατορίας, έχουν την ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη.

Στοιχειωμένη από τον πολύγλωσσο κοσμοπολιτισμό της, το πολύχρονο αλισβερίσι των εμπορευόμενων όλου του κόσμου, τη λαγνεία της τρυφηλής ζωής των παλμυρινών, το μακρόσυρτο τραγούδι των βεδουίνων που κατέφευγαν εδώ, τις επιγραφές των Αραμαίων - μεσιτών των μεταξύ Ανατολής και Δύσης συναλλαγών, τον ελληνικό λόγο των φιλοξενούμενων της βασίλισσας φιλοσόφων και καλλιτεχνών, τις βαρβαρικές φωνές της μόνιμης απειλής των Περσών, την κλαγγή των όπλων των ρωμαϊκών λεγεώνων, τους αλαλαγμούς των Αράβων επιδρομέων, την υπεροχή των βυζαντινών επικυρίαρχων, μέχρι και τις ιαχές των Μογγόλων του Ταμερλάνου, η Παλμύρα συνιστά σήμερα έναν από τους μεγαλοπρεπέστερους αρχαιολογικούς χώρους όλου του κόσμου, που είναι κηρυγμένος ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την Ουνέσκο.



Σημαντικός κόμβος στους δρόμους του μεταξιού, στο σύνορο των δύο αυτοκρατοριών που ήλεγχαν οι Ρωμαίοι και οι Πέρσες, πέρασμα ανάμεσα στη λεκάνη της Μεσογείου και τους αρχαίους λαούς της Μεσοποταμίας, σταθμός των μεγάλων καραβανιών που ταξίδευαν στην Ανατολή, από την Κίνα, την Περσία και τη Μεσοποταμία προς τη Δύση, τόπος διακίνησης αγαθών και γνώσης, σημαντική και ως στρατηγικής σημασίας προκεχωρημένο φυλάκιο, προστατευμένο από τις επιθέσεις των εισβολέων χάρη στην απομονωμένη μέσα στην έρημο θέση της, πολύτιμη όαση κρυμμένη στην απέραντη έρημο, με ελληνική διοικητική οργάνωση, με «Βουλή και Δήμο Πυλμηρηνών», η Παλμύρα, ένας από τους πιο ονομαστούς και πιο γοητευτικούς τόπους του κόσμου, η πόλη των φοινίκων, η μητρόπολη των Αραμαίων και των Βεδουίνων, ο στόχος των Περσών, των Λατίνων και των Αράβων, η πόλη - μαρτυρία του ανταμώματος των ελληνοσυριακών παραδόσεων, άνθησε από τον πρώτο έως και τον τρίτο αιώνα και χάρισε στην ιστορία ένα από τα πιο μυθικά για την ομορφιά και την τόλμη, την ικανότητα και τις φιλοδοξίες του πρόσωπα, τη βασίλισσά της Ζηνοβία, την «κόρη της ερήμου».




Η βασίλισσα Ζηνοβία (πηγή: διαδίκτυο)

Η γενναία βασίλισσα της Παλμύρας Ζηνοβία, η Μπατ Ζαμπάι ή Ζαϋνάμπ των Παλμυρινών, η Ζεϋνάμπ, η βασίλισσα της ερήμου, αραβικής γενιάς, ήταν μια από τις πιο μορφωμένες και γλωσσομαθείς γυναίκες της εποχής της ―μιλούσε ελληνικά, λατινικά, αραμαϊκά και αιγυπτιακά―, ικανή και τολμηρή, όμορφη, αποφασιστική και απρόσιτη, υπέρμετρα φιλόδοξη, ίσως κι αδίστακτη, μια από τις πιο φημισμένες γυναίκες της ιστορίας και του θρύλου, που έμελλε να ζήσει μεγάλη δόξα στην εφήμερη βασιλεία της (267– 272). Ύπαρξη σαγηνευτική, πλάσμα ακαταμάχητα χαρισματικό, πέρασε από την ιστορία στον μύθο, με το όνειρό της να κάνει την Παλμύρα όχι μόνο εμπορικό αλλά και πνευματικό κέντρο.
Ήταν σύζυγος του βασιλιά Σεπτίμιου Οδαίναθου. Ο Οδαίναθος δολοφονήθηκε κάτω από ανεξιχνίαστες συνθήκες μαζί με τον γιο και διάδοχο του, για να επιτρέψει στους ιστορικούς του μέλλοντος να αναμιγνύουν με σαφείς υπαινιγμούς το όνομα της φιλόδοξης συζύγου του σ’ αυτό τον αιφνίδιο θάνατό. Θέλοντας να γίνει βασίλισσα όλης της Ανατολής, η Ζηνοβία, που πολύ γρήγορα κατάλαβε ότι η σωτηρία της Παλμύρας δεν εξαρτιόταν από την υποτέλεια αλλά από το παιχνίδι ισορροπίας ανάμεσα στους Ρωμαίους και στους Πέρσες, πήρε την εξουσία στα χέρια της, συμμάχησε αρχικά με τους Ρωμαίους εναντίον των Περσών, κατέκτησε πολύ σύντομα, με τον πιστό παλμυρινό στρατό της,  ολόκληρη τη Συρία και την Παλαιστίνη, εξεστράτευσε και κατέλαβε την Αίγυπτο ―για να στερήσει τη Ρώμη από τον «αυτοκρατορικό σιτοβολώνα»―, έφτασε με τα στρατεύματά της στη Μικρά Ασία, τη Βιθυνία και τη Χαλκηδόνα. 


Τον ίδιο καιρό, μετέτρεψε την όαση των καραβανιών Παλμύρα σε μια λαμπρή πολιτεία, με μεγαλόπρεπους δρόμους, μεγάλες αγορές, στοές με διώροφες κιονοστοιχίες, ναούς και ιερά, θέατρα όπου δίνονταν οι λαμπρότερες παραστάσεις, πολυτελή λουτρά, επαύλεις και παλάτια, αποθήκες εμπορευμάτων, στάβλους και χάνια για τους ταξιδιώτες και εμπορευόμενους, τους οποίους φυσικά φορολογούσε… Σ’ αυτήν την πόλη φιλοξένησε ο έμπορος Μελής Αγρίππας τον αυτοκράτορα Αδριανό «μέσα σε μια εκθαμβωτική και βάρβαρη χλιδή», προσφέροντάς του «κυνηγετικές γιορτές μέσα στην έρημο», με θύματα λιοντάρια, όπως γράφει η Μ. Γιουρσενάρ.


Με οργανωμένο τον στρατό της, από τοξότες, βεδουίνους «καμηλάτες», αλλά και με εξοπλισμένο τρομερό ιππικό, που έθετε υπό την προστασία του τα καραβάνια που περνούσαν τον Ευφράτη, ή τον Τίγρη, ή έφταναν εδώ από τη Δαμασκό ή από τη Βαβυλώνα για να βρουν κατάλυμα και ανεφοδιασμό. Χάρη στην αφθονία του νερού, τη φύλαξη των πηγαδιών της που εξασφάλιζε, και στην ασφάλεια που πρόσφερε με τις νυχτερινές της φρουρές, κατόρθωσε, εισπράττοντας πολύτιμους δασμούς, να γεμίζει τα θησαυροφυλάκιά της με χρυσάφι και να μετατρέπει τη φοινικούπολη στον έναν από τους δύο κόμβους του παγκοσμίου εμπορίου της εποχής, μαζί με την Αλεξάνδρεια, καθώς είχε τον έλεγχο στους δρόμους από και προς τη Ρώμη, τη Μικρά Ασία, την Αντιόχεια, τα παράλια της Ινδίας, την κεντρική Ασία, την Κίνα, την Αίγυπτο, την Αραβία. Τα καράβια, που σύντομα απέκτησαν οι παλμυρινοί, διέσχιζαν τον Ινδικό ωκεανό. 


Η Παλμύρα ζούσε μέσα στη μέθη της νίκης, τις διασκεδάσεις και την πολυτέλεια. Πολύτιμα ποικιλμένα βαμβακερά, μάλλινα και μεταξωτά υφάσματα, εξαιρετικά προϊόντα της τέχνης των Κοπτών της Αιγύπτου, που βρέθηκαν μέσα στα ταφικά της μνημεία, μαρτυρούν όχι μόνο τη μεγάλη δεξιοτεχνία και πείρα των τεχνιτών της υφαντικής αλλά και το υψηλό επίπεδο διαβίωσης των Παλμυρινών. Περίφημη υπήρξε και η παλμυρινή αργυροχρυσοχοϊα, όπως μαρτυρούν ευρήματα της τέχνης αυτής ―κοσμήματα, σφραγίδες, νομίσματα―, που απεικονίζονται και στα εξαίρετα γλυπτά της Παλμύρας.
Η βασίλισσα δεν αρκέστηκε μόνο σ’ αυτό. Στην πόλη της έπρεπε να συγχωνεύονται όλα τα θρησκευτικά ρεύματα της εποχής. Δεν φοβήθηκε τις ξένες πνευματικές αξίες και δεν παρέλειψε να καλέσει στην αυλή της ποιητές, ρήτορες, συγγραφείς, αρχιτέκτονες, παιδαγωγούς και φιλοσόφους, καλλιτέχνες και μουσικούς, δασκάλους από τη Μικρά Ασία ή τον νότο της Συρίας, που δίδασκαν ελληνικά, παλμυρικά, αραμαϊκά, λατινικά, ιστορία και αριθμητική. 


Όταν αποφάσισε να ανασυστήσει ένα μεγάλο μεσοποταμιακό κράτος, στο απόγειο της ισχύος της, ανακήρυξε τον εαυτό της Αυγούστα και Αύγουστο τον μονάκριβο γιο της Ουαχμπαλάτ (Wahballath), δέχτηκε πρεσβείες - φόρου υποτελείς στον νέο επικυρίαρχο της Ασίας, και έκοψε νομίσματα με δαφνοστεφανωμένο το πρόσωπό της και το πρόσωπο του γιου της, στεφανωμένου ως Ρωμαίου στρατηγού, προκάλεσε την κοσμοκράτειρα Ρώμη, της οποίας οι συγκλητικοί απαιτούσαν την άμεση και παραδειγματική τιμωρία της αυθάδειας που καταδίκαζε τη Ρώμη σε λιμοκτονία. Οι σιδερόφρακτες λεγεώνες έφτασαν στην παλμυρινή έρημο για να αποτρέψουν την κατάρρευση των τμημάτων της αυτοκρατορίας έξω από τα σύνορα της Μικρασίας, και η Παλμύρα είδε τους συμμάχους της, Πάρθους, Άραβες, Σαρακηνούς και Αρμένιους να την εγκαταλείπουν.


Πολιορκημένη, το καλοκαίρι του 272, από τις ρωμαϊκές λεγεώνες του Αυρηλιανού, που φοβήθηκε την αυξανόμενη δύναμή της, την απώλεια των εδαφών του και την αμφισβήτηση της αυτοκρατορικής του υπεροχής, η Ζηνοβία αρνείται να παραδώσει τη λαμπρή της πολιτεία, την οχυρώνει βιαστικά μ’ ένα τείχος, συλλαμβάνεται όμως από ρωμαϊκό απόσπασμα. 

Η Παλμύρα παραδίδεται στους Ρωμαίους του Αυρηλιανού, που, για να θέσουν τέλος στην παλμυρινή επεκτατική πολιτική, την καταστρέφουν με μεγάλη βαρβαρότητα ολοκληρωτικά, αφανίζουν κάθε άγαλμα και απεικόνιση της φιλόδοξης βασίλισσάς της, ληστεύουν όλους τους θησαυρούς των ναών και των μεγάρων της, και εξοντώνουν όλους τους πιθανούς μελλοντικούς αρχηγούς της. Το παλάτι της Ζηνοβίας, με σημαντικές προσθήκες, μεταβάλλεται σε στρατόπεδο για το ρωμαϊκό στράτευμα. 


Οι πληροφορίες για το τέλος της περήφανης παλμυρινής βασίλισσας δεν συμπίπτουν. Ιστορικοί σημειώνουν πως ο Αυρηλιανός την έσυρε, αυτήν, την «πλουσιότερη βασίλισσα του κόσμου», στολισμένη με όλα τα πολύτιμα κοσμήματά της, πίσω από το άρμα του στον θρίαμβό του στη Ρώμη, ανάμεσα σε αναρίθμητους αιχμαλώτους, μονομάχους, τίγρεις και λιοντάρια και όλη την πανίδα των κατακτημένων παράδεισων της Ανατολής. Κάποιοι σημειώνουν πως τέλειωσε τη ζωή της σε μια βίλα στο Τίβολι, ως πειθήνια σύζυγος ενός Ρωμαίου συγκλητικού. Κάποιοι θέλουν να αυτοκτόνησε μετά την ταπεινωτική μεταφορά της στη Ρώμη.



Το κείμενο αυτό προέρχεται από το βιβλίο της Βάνας Χαραλαμπίδου Τόποι του μύθου και της ιστορίας (Μεταίχμιο) και δημοσιεύεται με αφορμή την κατάληψη της Παλμύρας από τους τζιχαντιστές του ISIS.

Συνάντηση Ευρωπαίων συγγραφέων με θέμα τη μετανάστευση σε περίοδο κρίσης


«Θεσσαλονίκη - Ξαναβρίσκοντας την πολυπολιτισμικότητα:
Μεσόγειος, σύνορο και γέφυρα, σε εποχή κρίσης»

Συγγραφείς από την Ελλάδα, τις γειτονικές της χώρες της Μεσογείου και τη Γερμανία
συζητούν για τη μετανάστευση εν μέσω της ευρωπαϊκής κρίσης

Συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης, αναγνώσεις και συναυλία με τον Θωμά Κοροβίνη

2-5 Ιουνίου 2015, στο Δημαρχείο της Θεσσαλονίκης

Η Μεσόγειος ήταν ανέκαθεν σύνορο και γέφυρα, μια θάλασσα που χωρίζει και συνάμα ενώνει ηπείρους και λαούς. Σήμερα βιώνουμε δραματικές κρίσεις που έχουν προκαλέσει δύο μεταναστευτικά ρεύματα: Αφενός, η χρηματοπιστωτική κρίση και η κρίση χρέους στη Νότια Ευρώπη πυροδότησαν ένα ισχυρό μεταναστευτικό ρεύμα νέων, κυρίως, ανθρώπων προς τον ευρωπαϊκό βορρά. Αφετέρου, είμαστε αυτή τη στιγμή μάρτυρες μιας μαζικής εισροής προσφύγων από την Αφρική και την Εγγύς Ανατολή, ανθρώπων οι οποίοι διακινδυνεύουν τη ζωή τους προκειμένου να καταφέρουν να φτάσουν στην Ευρώπη. Η διοργάνωση «Θεσσαλονίκη - Ξαναβρίσκοντας την πολυπολιτισμικότητα» προσκαλεί εκπροσώπους της διεθνούς λογοτεχνικής και καλλιτεχνικής σκηνής, αλλά και το κοινό τους, να σκεφτούν την κοινή πολιτισμική ταυτότητα του μεσογειακού χώρου και να βρουν νέες αφηγήσεις για μια κοσμοπολίτικη Ευρώπη.

Τη συνάντηση αυτή, με το τόσο ενδιαφέρον όσο και επίκαιρο θέμα, διοργανώνουν ο Δήμος Θεσσαλονίκης και το λογοτεχνικό περιοδικό «Εντευκτήριο», σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Ίδρυμα Allianz, το Λογοτεχνικό Συμπόσιο του Βερολίνου και το Ινστιτούτο Goethe της Θεσσαλονίκης, με την υποστήριξη του Πολιτιστικού Κέντρου Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) και του AthenSYN.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
2 Ιουνίου, ώρα 8.00 μ.μ. Ένας περίπατος στη μετανάστευση – Περιήγηση σε σημεία, γεγονότα, ιστορίες και αισθήσεις μιας πόλης που υποδεχόταν και αποχαιρετούσε. Έναρξη/σημείο συνάντησης έξω από το Μουσείο Φωτογραφίας, Λιμάνι – Σε συνεργασία με την Parallaxi.
3 Ιουνίου, 7.00 μ.μ.  Εναρκτήρια εκδήλωση στο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης (αίθουσα πολλαπλών χρήσεων), με συζήτηση στρογγυλής τραπέζης.
Με τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, την Αντιδήμαρχο Πολιτισμού Έλλη Χρυσίδου, την πρώην Υπουργό Πολιτισμού της Γερμανίας Christina Weiss, τον πεζογράφο και αντιπρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών Θανάση Βαλτινό, τον εκδότη του λογοτεχνικού περιοδικού «Εντευκτήριο» Γιώργο Κορδομενίδη και τη δημοσιογράφο Μικέλα Χαρτουλάρη.
Θα ακολουθήσει δεξίωση.
4 Ιουνίου, 7.00 μ.μ. Συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης και αναγνώσεις στο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης (αίθουσα δημοτικού συμβουλίου).
Με τους συγγραφείς Βασίλη Αμανατίδη, Φοίβη Γιαννίση, Γιάννη Σκαραγκά, Βασίλη Τερζόπουλο, Χρήστο Χρυσόπουλο, Najet Adouani (Τυνησία), Mathias Énard (Γαλλία), Sherko Fatah (Γερμανία), Άρη Φιορέτο (Σουηδία), Nikol Ljubić (Γερμανία).   
Θα ακολουθήσουν συναυλία με τον Θωμά Κοροβίνη και δεξίωση.



ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ
5 Ιουνίου 2015, 7.00 μ.μ. Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης παρουσιάζει την έκθεση «Θεσσαλονίκη 1863-1873. Οι παλαιότερες φωτογραφίες. Οι πρώτοι χάρτες της περιοχής σταθμού και λιμανιού» στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ - Βίλα Καπαντζή, Λεωφόρος Βασιλίσσης Όλγας 108.

ΟΙ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ

Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Allianz (Kulturstiftung Allianz) προωθεί και υποστηρίζει πολιτιστικές συναντήσεις που ενισχύουν την ευρωπαϊκή ιδέα και αλληλεγγύη. Το Λογοτεχνικό Συμπόσιο του Βερολίνου (Literarisches Colloquium Berlin) είναι ένας από τους σημαντικότερους θεσμούς για την προώθηση της λογοτεχνίας και της λογοτεχνικής μετάφρασης στη Γερμανία. Το Ινστιτούτο Goethe είναι μορφωτικό ίδρυμα που έχει ως κύριο μέλημα να γνωρίσει και να διαδώσει τη γερμανική γλώσσα και τον γερμανικό πολιτισμό ανά τον κόσμο. 

Συμμετέχοντες
Ο Θανάσης Βαλτινός γεννήθηκε στο Καστρί Κυνουρίας το 1932. Έχει εκδώσει δεκαέξι βιβλία (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα), με πολλές επανεκδόσεις· μερικά από αυτά: Συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη (1972), Η κάθοδος των εννιά (1978), Μπλε βαθύ σχεδόν μαύρο (1985), Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60 (1989), Ορθοκωστά (1994)· τελευταίο βιβλίο του: Ανάπλους (2012). Ακόμη, μετέφρασε έργα του αρχαίου και έγραψε σενάρια για τον κινηματογράφο. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες: αγγλικά γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, καταλανικά, ιταλικά, σουηδικά, ολλανδικά, βουλγαρικά, τουρκικά. Του έχουν απονεμηθεί πολλά βραβεία και τιμητικές διακρίσεις· μεταξύ άλλων: βραβείο σεναρίου του Φεστιβάλ των Καννών (1984), Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1990), Διεθνές Βραβείο Καβάφη (2001), Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Τιμής της Ελληνικής Δημοκρατίας (2003), Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου του (2012). Διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων επί πολλές θητείες. Το 2008 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Η Μικέλα Χαρτουλάρη είναι βιβλιοκριτικός στην Εφημερίδα των Συντακτών και αρχισυντάκτις του δίγλωσσου ψηφιακού περιοδικού ιδεών και κοινωνικοπολιτικών αναλύσεων Χρόνος (www.chronosmag.eu). Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και δημοσιογραφία-ΜΜΕ στο γαλλικό Institut de Presse του Πανεπιστημίου Paris II. Από το 1984 εργάζεται ως δημοσιογράφος στο πεδίο του πολιτισμού, με ειδίκευση στην πολιτισμική πολιτική και στην πνευματική ζωή. Δημιούργησε και εμψύχωσε (2002-2013) ένα από τα πλέον παρεμβατικά ένθετα για το βιβλίο στον ελληνικό Τύπο, το Βιβλιοδρόμιο της εφημερίδας Τα Νέα. Επίσης, συνεργάστηκε με τη δημόσια τηλεόραση (ΕΤ1, 2006-2013), παίρνοντας, μαζί με τον Ανταίο Χρυσοστομίδη, συνεντεύξεις από κορυφαίους συγγραφείς σε όλη την υφήλιο, για τη σειρά ντοκυμαντέρ Οι κεραίες της εποχής μας.

Ο Βασίλης Αμανατίδης γεννήθηκε το 1970. Σπούδασε αρχαιολογία και ιστορία της τέχνης στο Α.Π.Θ. Έχουν εκδοθεί επτά βιβλία ποίησης (πρόσφατα: μ_otherpoem: μόνο λόγος, 2014) και δύο συλλογές διηγημάτων του (Μη με φας, 2005, και Ο σκύλος της Χάρυβδης, 2008). Δύο θεατρικά του έργα παίχτηκαν στη Θεσσαλονίκη, ενώ παρουσιάζει και ο ίδιος τα κείμενά του στο κοινό. Aσχολείται με τη μετάφραση πεζογραφίας και ποίησης (e.e. cummings, Witold Gombrowicz, Isaac Bashevis Singer, Anne Carson κ.ά). Δημοσιεύει κριτική ποίησης σε εφημερίδες, λογοτεχνικά περιοδικά και ιστότοπους, ενώ έχει ασχοληθεί και με την επιμέλεια εικαστικών εκθέσεων. Είναι σύμβουλος έκδοσης του περιοδικού Εντευκτήριο, συνεργάτης του περιοδικού [φρμκ] και της πλατφόρμας Greek Poetry Now και μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Κείμενά του έχουν μεταφραστεί σε δεκατρείς γλώσσες και έχουν συμπεριληφθεί σε περιοδικά και ανθολογίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Η Φοίβη Γιαννίση γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι ποιήτρια και αρχιτέκτονας. Ζει στον Βόλο. Το διδακτορικό της (Université Lyon ΙΙ-Lumière) αναφέρεται στη σχέση αρχαϊκής ελληνικής ποίησης και χώρου. Εργάζεται ως αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Το έργο της κυμαίνεται μεταξύ ποίησης, επιτέλεσης και θεωρίας, διευρύνοντας τη σύνδεση ανάμεσα στη γλώσσα, τη φωνή και το γράψιμο με το σώμα, τον τόπο και τη μνήμη. Έχει εκδώσει πέντε βιβλία με ποίηση· τελευταίο: Τέττιξ (2012).





Ο Nicol Ljubi γεννήθηκε στο Ζάγκρεμπ το 1971, μεγάλωσε μεταξύ Σουηδίας, Ελλάδας, Ρωσίας και Γερμανίας, καθώς ο πατέρας του ήταν τεχνικός αεροπλάνων. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες και εργάζεται ως ανεξάρτητος δημοσιογράφος και συγγραφέας. Αυτήν την εποχή κατοικεί στο Βερολίνο. Έχει λάβει πολλά βραβεία για τα ρεπορτάζ του, συμπεριλαμβανομένου και του βραβείου Theodor Wolff. Το Meeresstille είναι το δεύτερο μυθιστόρημά του, το οποίο έλαβε το βραβείο οικονομικής ενίσχυσης Chamisso και το λογοτεχνικό βραβείο Verdi (2011).

Ο Γιάννης Σκαραγκάς είναι πεζογράφος, σεναριογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Εγκατέλειψε τις σπουδές του στα νομικά για να σπουδάσει θέατρο. Γράφει τόσο στα αγγλικά όσο και στη μητρική του γλώσσα. Διηγήματά του έχουν δημοσιευθεί σε λογοτεχνικά περιοδικά των ΗΠΑ όπως: World Literature Today, Tower Journal, Crannóg, Midnight Circus, Story Shack, Subprimal Poetry Art κ.ά. Στα ελληνικά έχουν εκδοθεί τέσσερα μυθιστορήματά του (τελευταίο: Ο ουρανός που ονειρεύτηκες, 2015). Το θεατρικό του έργο Prime Numbers έκανε πρεμιέρα σε μια off-Broadway παραγωγή στη Νέα Υόρκη το 2009. Τα τελευταία 15 χρόνια έχει εργαστεί στην ελληνική τηλεόραση, τον κινηματογράφο και το θέατρο. Είναι υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright και μέλος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων. Έχει λάβει διακρίσεις από τα ιδρύματα Villa Sträuli Winterthur, Ledig-Rowohlt και από το Πανεπιστήμιο της Αϊόβα (IWP).

Η Najet Adouani, από τη Νότια Τυνησία, σπούδασε δημοσιογραφία και είναι μέλος της Ένωσης Συγγραφέων Τυνησίας από το 1982. Έχει γράψει στα αραβικά έξι βιβλία με ποίηση, τιμήθηκε με το βραβείο γυναικείας ποίησης 2010 και έχει γράψει μια συλλογή διηγημάτων, με τίτλο Mirrors of one body - Tunis 1997, ενώ το νέο της βιβλίο έχει τίτλο The desert of the sea ή Meer Wüste. Έχει συμμετάσχει σε πολλά αραβικά και διεθνή φεστιβάλ ποίησης. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, αγγλικά, ισπανικά, ινδικά και γερμανικά.

Ο Mathias Énard γεννήθηκε στη Γαλλία το 1972. Σπούδασε σύγχρονη τέχνη, αραβικά και περσικά στην Τεχεράνη, την Αίγυπτο, τη Βενετία και τη Δαμασκό. Δίδαξε γαλλικά σε ένα χωριό της Συρίας και αραβικά στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. Το πρόσφατο βιβλίο του, Parle-Leur de batailles, de rois et d’ elephants ([Μιλήστε μαζί τους για μάχες, βασιλιάδες και ελέφαντες], 2010), μελετά το ερώτημα τι θα είχε συμβεί αν ο Μιχαήλ Άγγελος είχε σχεδιάσει μια γέφυρα μεταξύ της Ασίας και του Ευρωπαϊκού τμήματος της Κωνσταντινούπολης στις αρχές του 16ου αιώνα. Ζει Βαρκελώνη και αυτήν την εποχή φιλοξενείται στο Πρόγραμμα Καλλιτεχνών DAAD του Βερολίνου.

Ο Sherko Fatah γεννήθηκε στο Ανατολικό Βερολίνο το 1964, τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Τέχνης του Βερολίνου, καθώς και το βραβείο Adelbert von Chamisso. Από το 2001 έχει γράψει έξι μυθιστορήματα · όλα περιστρέφονται γύρω από την εμπειρία του πολέμου, της τρομοκρατίας και της βίας. Το τελευταίο του μυθιστόρημα, The Last Place (2014), τοποθετείται και πάλι στο Ιράκ, μια χώρα που σπαράσσεται από τον πόλεμο και τη βία και που την εγκατέλειψαν 4.000.000 άνθρωποι από το 1990.

Ο Άρης Φιορέτος, ελληνο-αυστριακής καταγωγής, γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σουηδία. Από την πρώτη του εμφάνιση, το 1991, έχει δημοσιεύσει μια σειρά από μυθιστορήματα και δοκίμια. Το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά του, Den siste greken [: Ο τελευταίος Έλληνας], κέρδισε μεταξύ άλλων το Βραβείο Μυθοπλασίας Σουηδικού Ραδιοφώνου (2010), καθώς και το γερμανικό Prestigious Literary Prixe των Κριτικών SWR (2011). Ήταν επίσης υποψήφιος για το August Prize. Το 2012, ο Φιορέτος έλαβε το βραβείο Kellgren της Σουηδικής Ακαδημίας και το 2013 το Big Prize of Samfundet De Nio.

Ο Χρήστος Χρυσόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1968, έχει δημοσιεύσει 14 βιβλία και έχει ασχοληθεί με το μυθιστόρημα, το δοκίμιο, το χρονογράφημα και τη θεωρία της λογοτεχνίας. Έχει τιμηθεί με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (2008) και τα γαλλικά βραβεία Prix Laure Bataillon (2014) και Prix Ravachol (2013). Είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Πολιτισμού (ECP) και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Συγγραφέων (SEUA), καθώς και του Διεθνούς Προγράμματος Συγγραφής της Αϊόβα (IWP). Τα πιο πρόσφατα βιβλία του είναι: Το σώμα του Τιρθανκάρα (2014) και το Terre de Colere (Λιλ, 2015). Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες. Ασχολείται επίσης με τη φωτογραφία, ενώ έχει πραγματοποιήσει 5 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η επικείμενη έκθεσή του, με τίτλο «Disjunction», θα πραγματοποιηθεί στην γκαλερί «The Art Wall» στην Αθήνα και θα διαρκέσει από τον Ιούνιο έως τον Ιούλιο του 2015. Έχει δώσει διαλέξεις και έχει συμμετάσχει σε πολλά φεστιβάλ σε όλη την Ευρώπη και τις Η.Π.Α. 

16.5.15

Ορέστης Αλεξάκης, 1931-16.5.2015

Η ΑΠΡΟΣΜΕΝΗ

Όμως
ποια να 'σαι Εσύ που αιφνιάζεις
―με τόση λάμψη τόση μουσική―
το σκυθρωπό βασίλειο της σιωπής μου;
Που χείμαρρος φωτός εισβάλλεις ξάφνου
σ' αυτά τα ειρηνικά σκιόφωτα όπου
χρόνια και χρόνια τώρα συντηρώ
τις λιγοστές αναιμικές μου μνήμες;
Μ' αυτή την εκτυφλωτική ομορφιά; Μ' αυτή
την εκκωφαντική σου παρουσία;
Τι ανακαλεί το βλέμμα σου στη μνήμη;
Κι αυτό το αστραφτερό χαμόγελό σου
―σαν άξαφνη αστραπή σε μαύρο φόντο―
ποιο ανέφικτο υπαινίσσεται και ποιες ακτές πέραν του χρόνου προφητεύει;

Στο φρύδι του γκρεμού με καρτερείς
και με χαμόγελο ήρεμο μού γνέφεις
ανύπαρκτα φτερά να εμπιστευθώ·
παγιδευμένες πτήσεις να τολμήσω

Ορέστης Αλεξάκης
(περιοδικό Εντευκτήριο, 66, 2004)

Πέθανε σήμερα και κηδεύεται τη Δευτέρα, στο νεκροταφείο της Καλλιθέας, ο ποιητής Ορέστης Αλεξάκης, από τις πιο ιδιαίτερες φωνές της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που αναγράφονται στη Βιβλιονέτ, είχε γεννηθεί στην Κέρκυρα το 1931. Σπούδασε νομικά και δικηγόρησε στην Αθήνα έως το 1991. Έχουν εκδοθεί οκτώ ποιητικές συλλογές του, ενώ φιλολογικά του μελετήματα, δοκίμια και βιβλιοκριτικά του σχόλια δημοσιεύονται κατά καιρούς σε διάφορα περιοδικά. Είχε τιμηθεί με το βραβείο Νικηφόρου Βρεττάκου.


Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ
(2014)Το ρόπτρο, Εκδόσεις των Φίλων
(2011)Ποίηση 1960-2009, Γαβριηλίδης
(2009)Το άλμπουμ των αποκομμάτων, Γαβριηλίδης
(2006)Θίασος στην εξέδρα, Γαβριηλίδης
(2000)Μου γνέφουν, Εκδόσεις Καστανιώτη
(1999)Υπήρξε, Απόστροφος
(1995)Νυχτοφιλία, Ευθύνη
(1989)Ο ληξίαρχος, Ευθύνη

Λεπτό σακάκι: Ένα ποίημα της Αλεξάνδρας Μπακονίκα



ΛΕΠΤΟ ΣΑΚΑΚΙ

Δεν με περίμενες,
με άφησες πίσω,
στα σκοτεινά σοκάκια χάθηκες
με τα χέρια στις τσέπες.
Ανέμιζε το λεπτό σακάκι σου
με τη σιγουριά, τον αέρα που περπατούσες.

Σου ανήκουν οι κινήσεις,
τα ρούχα σου, οι επιθυμίες που ανάβεις ―
κι είσαι χωρίς ενδοιασμούς όταν παιδεύεις.

(από τη συλλογή Παρακαταθήκη ηδυπάθειας, Εκδόσεις Εντευκτηρίου 2000)


Η Αλεξάνδρα Μπακονίκα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου και ζει. 
Εργάστηκε ως καθηγήτρια αγγλικών. Ποιήματά της δημοσιεύτηκαν 
πρώτη φορά στο περιοδικό "Διαγώνιος" το 1983 και 
έκτοτε σε διάφορα έγκυρα περιοδικά. Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές 
"Ανοικτή γραμμή" (Διαγώνιος, 1984), "Το γυμνό ζευγάρι και άλλα ποιήματα" 
(Διαγώνιος, 1990), "Θείο κορμί" (Διαγώνιος, 1994), "Μαυλιστικά" (Μπιλιέτο, 1997), 
"Παρακαταθήκη ηδυπάθειας" (Εντευκτήριο, 2000), 
"Πεδίο πόθου" (Μεταίχμιο, 2005), "Το τραγικό και το λημέρι των αισθήσεων" 
(Σαιξπηρικόν, 2012). 
Ποιήματά της μεταφράστηκαν στα αγγλικά, στην έκδοση: "Lovers and Lairs. 
Poems from the Greek", μετ. Richard Scorza (Samkaleen Prakashan, New Delhi, 1992).





Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ
(2012)Το τραγικό και το λημέρι των αισθήσεων, Σαιξπηρικόν
(2009)Ηδονή και εξουσία, Μεταίχμιο
(2005)Πεδίο πόθου, Μεταίχμιο
(2000)Παρακαταθήκη ηδυπάθειας, Εντευκτήριο
(1997)Μαυλιστικά, Μπιλιέτο
(1994)Θείο κορμί, Διαγώνιος
(1990)Το γυμνό ζευγάρι, Διαγώνιος
(1984)Ανοικτή γραμμή, Διαγώνιος
 

15.5.15

Η Κική Δημουλά αναγορεύεται επίτιμη διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.


H Κική Δημουλά διαβάζει ποιήματά της στο Underground Εντευκτήριο,
στην ειδική εκδήλωση του περιοδικού Εντευκτήριο για τα 20χρονά του
(Μάιος 2007)

Την Τετάρτη 20 Μαΐου 2015, ώρα 7 μ.μ., στην αίθουσα τελετών της παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής

της Βίκυς Χαρισοπούλου
Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων - Μακδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων


Με... "καταρρακτώδη συγκίνηση [...] ντροπή" και λεπτομερή απαρίθμηση των "αμέτρητων" προσόντων που δεν έχει, η ποιήτρια Κική Δημουλά ξεστόμισε "το απερίσκεπτα θρασύ 'ναι' της", στην προ διετίας (Ιούλιος του 2013) απόφαση του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) να της απονείμει τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα.

Η τελετή αναγόρευσης (ύστερα από αλλεπάλληλες αναβολές) ορίστηκε τελικά για την επόμενη Τετάρτη, 20 Μαΐου 2015, και θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα τελετών της παλαιάς Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, στις 7 το απόγευμα.

"Μα, ο υπαινικτικός της οντολογικός - ποιητικός της λόγος είναι κατ' εξοχήν θεολογικός. Και οι ρίζες της Θεολογίας είναι κατ' εξοχήν ποιητικές" λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής σχολής του ΑΠΘ Χρυσόστομος Σταμούλης, με πρόταση του οποίου αποφασίστηκε η επιτιμοποίηση της ποιήτριας.

Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 2002 (και η τρίτη γυναίκα στην ιστορία της Ακαδημίας), κάτοχος του Μεγαλόσταυρου του Τάγματος του Φοίνικος (ύψιστη πολιτειακή τιμή, η οποία της αποδόθηκε πέρσι), η 84χρονη σήμερα (γεννήθηκε στην Αθήνα στις 6 Ιουνίου του 1931) Κική Δημουλά θα αναγορευθεί σε επίτιμη διδάκτορα της Θεολογίας επειδή: (Σύμφωνα με το σκεπτικό της επιτιμοποίησης "ΤΗΝ ΤΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ ΤΕΧΝΗΝ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑΝ ΕΥΚΛΕΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΕΙ/ ΤΟΝ ΔΕ ΕΛΛΗΝΑ ΛΟΓΟΝ ΕΞΟΧΩΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΕΙ/ ΚΑΙ ΤΟΥΤΟΙΣ ΠΟΙΗΤΙΚΩ ΤΩ ΤΡΟΠΩ ΠΕΡΙ ΤΟ ΘΕΙΟΝ ΑΙΝΙΤΤΕΤΑΙ" (την τέχνη των ποιητών υπηρετεί, τον ελληνικό λόγο έξοχα καλλιεργεί και προάγει και περί της Θεολογίας με ποιητικό τρόπο αναφέρεται -υπονοεί).
Στην αντιφώνησή της, η τιμώμενη ποιήτρια θα μιλήσει, με θέμα: "Η πλάνη".

Θα είναι η δεύτερη φορά που η Κική Δημουλά επισκέπτεται τη Θεσσαλονίκη (επίσημα). Για πρώτη φορά -προ οκταετίας (στις 12 Μαΐου 2007) ήρθε καλεσμένη του περιοδικού "Εντευκτήριο", στον χώρο "Underground - Εντευκτήριο", δημιουργώντας -για πρώτη φορά- ουρές στον δρόμο (την οδό Δεσπεραί, που ...έκλεισε από τον συνωστισμό) έξω από το κτίριο, από νέους ανθρώπους που θα ήθελαν να ακούσουν την ποιήτρια να απαγγέλλει ποιήματά της.


Η οδός Δεσπεραί, όπου και το Underground Εντευκτήριο, έκλεισε από το συγκεντρωμένο πλήθος που ήρθε για να ακούσει και να δει από κοντά την αγαπημένη του ποιήτρια

Τιμημένη σε σειρά κρατικών βραβείων ποίησης (1963, Εύφημη μνεία από την Ομάδα των Δώδεκα, για την ποιητική συλλογή Επί τα ίχνη/1972, Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, για την ποιητική συλλογή "Το λίγο του κόσμου", 1989, Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, για την ποιητική συλλογή "Χαίρε ποτέ", 1997, Βραβείο Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, για την ποιητική συλλογή "Η εφηβεία της λήθης", 2001, Αριστείο των Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του έργου της. 2009, Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας (Prix Europeén de Littérature) για το σύνολο του έργου της και 2010, Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας, για το σύνολο του έργου της) η Κική Δημουλά είναι η πρώτη φορά που αναγορεύεται σε επίτιμη διδάκτορα τμήματος πανεπιστημιακής σχολής.

2.5.15

Το Εντευκτήριο και οι Εκδόσεις Εντευκτηρίου στη 12η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης


Πέμπτη 15:00 - 21:00 | Παρασκευή και Κυριακή 10:00 - 22:00 | Σάββατο 10:00 - 21:00

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟΥ
στο πλαίσιο της 12ης Δ.Ε.Β.Θ.


Σάββατο 9 Μαΐου, 13.00 - 14.00
αίθουσα «Ζήσιμος Λορεντζάτος» (περίπτερο 15)

Παρουσίαση του βιβλίου του Γιαν Χένρικ Σβαν Τα μηχανάκια του Μανόλη
Ομιλητές: Γιάννης Σκαραγκάς, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, Γιώργος Κορδομενίδης, διευθυντής των Εκδόσεων Εντευκτηρίου
και του περιοδικού Εντευκτήριο, και ο συγγραφέας του βιβλίου, Jan Henrik Swahn.
Συντονισμός: Γιώργος Κορδομενίδης



Κυριακή 10 Μαΐου, 14.00 - 15.00
αίθουσα «Ζήσιμος Λορεντζάτος» (περίπτερο 15)

Παρουσίαση
➤ του βιβλίου του Στέργιου Βαγγλή Η ζωή τους μια φάρσα: Μυθιστόρημα
Ομιλητές: Κώστας Καρεμφύλης, φιλόλογος, εκπαιδευτικός, Μιχάλης Σπέγγος, συγγραφέας, και ο συγγραφέας του βιβλίου, Στέργιος Βαγγλής.




   ➤ του βιβλίου της Καίτης Στεφανάκη Όζα ροζ: Μικρά πεζά
   Ομιλητές: Τάνια Βοσνιάδου, ψυχοθεραπεύτρια, Γιάννης Σκαραγκάς,  
   πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, Τέλλος Φίλης, απλός υπάλληλος
   βιντεοκλάμπ, και η συγγραφέας του βιβλίου, Καίτη Στεφανάκη.
   Συντονισμός: Γιώργος Κορδομενίδης







Κυριακή 10 Μαΐου, 19.00 - 20.00
αίθουσα «Ζήσιμος Λορεντζάτος» (περίπτερο 15)

Παρουσίαση του βιβλίου του Τέλλου Φίλη Ένας απλός υπάλληλος βιντεοκλάμπ και άλλα κείμενα
Ομιλητές: Έλλη Χρυσίδου, αντιδήμαρχος Πολιτισμού Δήμου Θεσσαλονίκης, Κώστας Μπέσιος, παραγωγός μουσικών εκπομπών, Μάρα Τσικάρα, ηθοποιός, Δημήτρης Κολιαδήμας, γραφίστας,
και ο συγγραφέας του βιβλίου, Τέλλος Φίλης.
Συντονισμός: Γιώργος Κορδομενίδης



Σπύρος Μοσκόβου: Οι Αφρικανοί του Γκρύνμπαϊν



πηγή: http://www.dw.de

Ο Ντουρς Γκρύνμπαϊν, ένας από τους γνωστότερους σύγχρονους Γερμανούς ποιητές, δημοσίευσε σε εφημερίδα ένα ποίημα για τους Αφρικανούς μετανάστες που ζουν όπως όπως σε πλατείες και πάρκα της Ευρώπης. 

Τα ναυάγια στη Μεσόγειο την περασμένη εβδομάδα, οι εκατοντάδες πνιγμένοι πρόσφυγες κάτω από τα γαλάζια κύματα, ο συνωστισμός του Τρίτου Κόσμου στα υγρά κράσπεδα των χωρών των Λωτοφάγων, όλα αυτά κατέκλυσαν και πάλι, προσωρινά αλλά επιτακτικά, τη δημόσια συζήτηση στην Ευρώπη. Τραγικές ιστορίες αναδύθηκαν στα πρωτοσέλιδα των ΜΜΕ, στατιστικά στοιχεία για την πολιορκία του φρουρίου μας από τα στίφη των πενόμενων αναψηλαφήθηκαν, οι ηγέτες της ΕΕ τήρησαν στις Βρυξέλλες ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των θυμάτων. 



Φυγή προς την Ευρώπη

Εκτός όμως από τη συμβολή της δημοσιογραφίας, της στατιστικής και της πολιτικής στην περιγραφή της νέας, μεγάλης μετανάστευσης των λαών, υπάρχει άραγε άλλη τέχνη που να προσφέρει κάποια άλλη προσέγγιση; Μια τέτοια δυνατότητα προσφέρει η ποίηση, κι ας είναι για τους περισσότερους απροσδόκητη. Ο Γερμανός ποιητής Ντουρς Γκρύνμπαϊν, παρατηρώντας μερικούς Αφρικανούς μετανάστες σ’ ένα πάρκο, έγραψε ένα ποίημα που δημοσιεύθηκε χωρίς επιτακτική αφορμή πριν από μερικές εβδομάδες στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung. Ας το διαβάσουμε:


ΟΙ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΟΙ


Είδα φαντάσματα στο πάρκο ―
Αφρικανούς. Ήταν ανάκατα ξαπλωμένοι στο γρασίδι
κάτω από απρόσιτα πεύκα, σαν τους χωρικούς του Μπρέγκελ
στη Χώρα της Αφθονίας. Κοιμόντουσαν εκεί έξω
βρέξει-χιονίσει, κρεμούσαν για στέγνωμα υγρές κελεμπίες
και παντελόνια από τα κοντέινερ του ευαγούς ιδρύματος
πάνω στις περιφράξεις, στους θάμνους.
Καθαρίζονταν νωρίς όπως οι γάτες, έπλεναν
τα άσπρα δόντια στα σκούρα πρόσωπά τους
στο σιντριβάνι με το παγωμένο νερό των υδραγωγείων,
που είχαν χτίσει σκλάβοι της ρωμαϊκής εποχής.
Ήταν αθέατοι, για τους περισσότερους τίποτα παραπάνω
από μορφές στο περιθώριο. Σκιές από έναν κάτω κόσμο,
ενδιαφέρουσες μόνο για τα λαγωνικά ― άντρες
με λυκόσκυλα ― έφερναν βόλτες
από το χάραμα μέχρι τη δύση.
Κατά βάση υπερήφανοι άνθρωποι, άχρηστοι όμως
μέσα στη μυστικότητά τους, σημαδεμένοι με δυο μάτια,
που φλέγονταν ώρα πολλή αφότου κανείς τα συναντούσε,
όπως στο όνειρο η θάλασσα, που τους είχε ξεβράσει,
η θάλασσα ανάμεσα σ’ αυτούς και σε μας.



Πέραν του καλού και του κακού


Ο Ντουρς Γκρύνμπαϊν (Durs Grünbein, στη φωτογραφία) μιλά για μια δράκα Αφρικανούς που ρεμπελεύουν, συμπαθητικοί και άχρηστοι, σε κάποιο πάρκο, σε κάποια ευρωπαϊκή μεγαλούπολη. Η υπεραξία της ποίησης στην περίπτωση αυτή έγκειται στην άρση του μανιχαϊσμού. Οι πρόσφυγες δηλαδή δεν είναι ούτε καλοί ούτε κακοί, είναι κάποιοι που βρίσκονται ανάμεσά μας, επειδή κατάφεραν να νικήσουν τη μεγάλη θάλασσα που μας χωρίζει, και νάτοι τώρα που καταλύουν, ας πούμε στον Εθνικό Κήπο μας, και εκλαμβάνονται από τη συνείδησή μας σαν σκιώδεις μορφές ενός απροσδιόριστου περιθωρίου. Εκτός κι αν βρεθεί η στιγμή και τους κοιτάξουμε βαθιά μέσα στα σκοτεινά, αλλά φλογερά τους μάτια. Και ποιος να 'χει άραγε διαθέσιμη μια τέτοια στιγμή, μέσα στην τύρβη και την πολυπραγμοσύνη της ηλεκτρισμένης μας καθημερινότητας; Μόνο ο ποιητής την είχε διαθέσιμη, και γι αυτό η ματιά του έχει για μας μια δυσεύρετη υπεραξία: τον κόκκο της αντικειμενικότητας που κρύβεται πάντα στο βάθος της τολμηρής και απόλυτης υποκειμενικότητας. Έναν κόκκο σινάπεως.

[O Σπύρος Μοσκόβου είναι επικεφαλής του ελληνικού τμήματος της Ντώυτσε Βέλε]