Ένα κεράκι για την Αρλέτα

γράφει ο Γιώργος Κορδομενίδης

Στην Αρλέτα με σύστησε ο Γιώργος Ιωάννου. Ήταν το 1982, βγαίναμε από το ισόγειο διαμέρισμά του στη Δεληγιάννη 3 για μια βόλτα μέχρι την Ομόνοια· εκείνη εμπαινε στην πολυκατοικία. «Κι από δω η σπιτονοικοκυρά μου, η Αρλέτα» μου είπε ο Ιωάννου, μ' έναν τόνο σκανταλιάς στη φωνή. 

Φυσικά, τη γνώριζα ήδη από τα τραγούδια της, η φτωχική ακόμη δισκοθήκη μου διέθετε 2-3 δίσκους της. 

Όσο ζούσε ο Ιωάννου, ανεβήκαμε δυο-τρεις φορές στο διαμέρισμά της για τσάι ή καφέ. Ήταν συγκρατημένα ανοιχτόκαρδη μαζί μου, αγαπητική προς τον Ιωάννου, όχι ιδιαίτερα ομιλητική αλλά σχεδόν πάντα με μια δόση πικρού χιούμορ σε ό,τι έλεγε. 

Μετά τον θάνατο του Ιωάννου, δέχτηκε ―όχι πολύ εύκολα― και έγραψε ένα κείμενο που μπήκε στις «Σελίδες για τον Γιώργο Ιωάννου», στο 2ο τεύχος του Εντευκτηρίου [Φεβρουάριος 1988].

Από εκείνο το τρισέλιδο, μόλις, κείμενο μού έκανε ιδιαίτερη εντύπωση μια φράση της, που έκτοτε τη μνημόνευσα πολλές φορές: Όχι, [ο Ιωάννου] δεν ήταν "εύκολος άνθρωπος, αλλά ποιος ανθρωπος με ταλέντο είναι; Και τι θα πει "εύκολος"; Ήταν ένας άνθρωπος που για να καλύψει τα "πλην" της ζωής του έκανε αγώνα ολόκληρο, κι όταν ήρθε ο καιρός να εισπράξει τον κόπο τόσων χρόνων, έφυγε.

Γεννήθηκε ως Αργυρώ-Νικολέττα Τσάπρα στις 3.3.1945, πέθανε σήμερα το απόγευμα.

Με έλεγε Κορδομενίδη, σπανίως Γιώργο. 

Φωτογραφία μαζί της, όχι, δεν είχα φροντίσει να βγάλω... 

Τριάντα ένα χρόνια από τον θάνατο του Γιώργου Ιωάννου

Του Γιώργου Κορδομενίδη

Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Ενα βράδυ Σαββάτου επέστρεφα από τις Σέρρες στη Θεσσαλονίκη, σκοτισμένος και βαρύς, έχοντας αφήσει πίσω μου έναν φίλο ανήσυχο για την υγεία του. Λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη με υποδέχτηκε μια ομίχλη απροσδόκητη, σχεδόν κινηματογραφική, έτσι όπως ξεσπούσε πάνω στο αυτοκίνητο κύματα κύματα, ύστερα εξαφανιζόταν απότομα και μετά νά σου την πάλι αίφνης μπροστά μου. Προσέχοντας τη σωτήρια σ' αυτές τις περιπτώσεις λευκή διαχωριστική γραμμή, σκεφτόμουνα ταυτόχρονα φράσεις από το διήγημα του Γιώργου Ιωάννου «Ομίχλη». Τη νύχτα, ο πεθαμένος ήδη από το με­σημέρι φίλος μου με επισκέφθηκε στον ύπνο μου. Αναψε το λαμπατέρ στο υπνο­δω­μάτιο όπως μόνον οι πεθαμένοι μπορούν και το κάνουν κι ύστερα, λέει, μου πρότεινε: «Πάμε μια βόλτα στην παραλία; Εχει ομίχλη, και μ' αρέσει να βαδίζω έτσι». Περπατήσαμε όχι από τη μεριά της θάλασσας μα από την άλλη πλευρά, με τις καφετέριες και τις αντι­προσωπείες αυτοκινήτων. Ο Ιωάννου, όπως συνήθιζε και στους αληθινούς περιπάτους μας, σχολίαζε τους περαστικούς: Αυτός είναι φαντάρος, στην πρώτη του έξοδο. Εκείνη εκεί είναι ανύπαντρη υπάλληλος του Οργανισμού Εγγείων Βελτιώσεων και επιστρέφει σπίτι της από επίσκεψη στην αδελφή της. Ο άλλος είναι επαρχιώτης και ήρθε στη συμπρωτεύουσα για ψυχαγωγία. Γελούσαμε με τα αυθαίρετα και καλόβολα σχόλιά του, κι ύστερα καθόμασταν για έναν καφέ ή μια πορτοκαλάδα στο «Αιγαίον». Αν περπα­τούσαμε τώρα στην παραλία, θα σχολίαζε πως κι αυτό άλλαξε στυλ, κι από παραδοσιακό καφενείο εκσυγχρονίστηκε.

Πρωτοδιάβασα Ιωάννου το 1980: τον Επιτάφιο θρήνο, που είχε κυκλοφορήσει εκείνη τη χρονιά, κατά τη γνώμη μου πυρηνικό βιβλίο μέσα στο συνολικό του έργο. Κι αμέσως μετά ό,τι δικό του βγήκε την ίδια εποχή: την Ομόνοια, μια αυτοπρόσωπη ξενάγηση στη μεγάλη αυλή των (ελληνικών μόνο, τότε) θαυμάτων· τη Στράτωνος μούσα παιδική, μετάφραση αρχαιοελληνικών παιδεραστικών ποιημάτων. Κι έπειτα, ένα-ένα, τα προηγούμενα βι­βλία του.

Τον ίδιο τον Ιωάννου τον γνώρισα μόλις το 1982, με αφορμή μια συνέντευξη που μου παραχώρησε τότε για το κρατικό ραδιόφωνο. [Η συνέντευξη εκείνη διασώζεται πλέον στο βιβλίο Γιώργος Ιωάννου: Ο λόγος είναι μεγάλη ανάγκη της ψυχής. Συνεντεύξεις (1974-1985). Πρόλογος-επιμέλεια: Γιώργος Αναστασιάδης. Αθήνα, Κέδρος 1996.] Πριν από τη συνέντευξη όμως, με εξάντλησε σε μια δίωρη βόλτα στην πρωτομαγιάτικη Θεσσαλονίκη. Ηταν η πρώτη μου επαφή με τη μυθολογία της πόλης, που καλλιεργούσε ο Ιωάννου, αλλά κι η είσοδός μου στον γοητευτικό ατομικό του μικρόκοσμο. Τέτοιες βόλτες στη Θεσσαλο­νί­κη, νυχτερινές κυρίως, ήταν ένας από τους άξονες πάνω στους οποίους κινήθηκε η σχέση του μαζί μου (οι άλλοι ήταν η αλληλογραφία μας και οι επισκέψεις μου, Κυριακή πρωί συνήθως, στο σπίτι του στην αθηναϊκή οδό Δεληγιάννη).

Από τη μόλις τρίχρονη συναναστροφή μας, που σχεδόν εξαρχής πήρε χαρακτήρα θερμής, αμφίδρομης φιλίας, έχω να θυμάμαι πολλά. Πρώτα πρώτα, την εμπιστοσύνη με την οποία με περιέβαλε εξαρχής, παρά το γεγονός ότι ήξερε πως προερχόμουν από ένα πνευματικό περιβάλλον που εκείνος θεωρούσε σφόδρα εχθρικό ― εννοώ τη Διαγώνιο, περιοδικό του κάποτε επιστήθιου φίλου του, Ντίνου Χριστιανόπουλου. Υστερα το γεγο­νός ότι στις ώρες της συναναστροφής μας, είτε στη Θεσσαλονίκη είτε στην Αθήνα, δεν μονοπωλούσε τον χρόνο, μιλώντας για κείνον, για το έργο του και τα ενδιαφέροντά του, αλλά προκαλούσε κι ενθάρρυνε και μένα να μιλώ για τα δικά μου έργα και τις δικές μου ημέρες ― και νύχτες, καμιά φορά...

Κι ανάμεσα σ' αυτές τις συναντήσεις, μικρά μπιλιέτα με τα χαρακτηριστικά φύλλα κισσού στην επάνω αριστερά γωνία και τον στρογγυλό γραφικό του χαρακτήρα· μπιλιέτα που συνόδευαν κάποιο καινούριο βιβλίο, νέο τεύχος του μονοφωνικού του Φυλλαδίου ή καμιά εγκύκλιο, που κατακεραύνωνε κάποιον που υπερέβαινε, κατά τη γνώμη του, τα εσκαμμένα. Αραιά και πού κανένα τηλεφώνημα, συνήθως Σάββατο απόγευμα, με ειρωνικά σχόλια για τους «Αθηναίους [συγγραφείς], που είναι συνέχεια στον δρόμο και δεν καταλαβαίνει κανείς πότε συγκεντρώνονται να γράψουν και να διαβάσουν» αλλά και με πληροφορίες για τα τρέχοντα και για τα επικείμενα σχέδιά του... Τα χρονογρα­φή­ματά του στις αθηναϊκές εφημερίδες, οι μαχητικές επιστολές του, οι εκτενείς συνεντεύ­ξεις του ή οι εμφανίσεις του στην τηλεόραση ήταν οι άλλοι τρόποι της έμμεσης επι­κοινωνίας μας. Μιας επικοινωνίας που συνεχίζεται πια χωρίς εκείνον αλλά με εκείνον, όπως συνεχίζεται η σιωπηλή, εσωτερική συνομιλία μας με όλους τους ανθρώπους (συγγενείς, φίλους, ερωτικούς συντρόφους και πάει λέγοντας) που αρνούμαστε να παραδώσουμε στη λήθη και συντηρούμε μέσα μας την εικόνα τους και τη φωνή τους και τα καμώματά τους...

Λένε ότι κάθε λογοτεχνικό έργο κρίνεται οριστικά από την αντοχή του στον χρόνο μετά τον θάνατο του δημιουργού του· δηλαδή όταν ο συγγραφέας δεν είναι σε θέση να το υποστηρίξει με τη φυσική του παρουσία, με ομιλίες του ίδιου ή άλλων γι' αυτό, συ­νε­ντεύξεις, “φίλιες” κριτικές και άλλα τέτοια, γνωστά τερτίπια.

Δεν υπάρχουν διαθέσιμα ακριβή στοιχεία για το ενδιαφέρον του σημερινού ανα­γνωστικού κοινού σχετικά με το πεζογραφικό αλλά και το υπόλοιπο έργο του Γιώργου Ιωάννου, από τον πρόωρο θάνατο του οποίου συμπληρώνονται σήμερα τριάντα ολόκληρα χρόνια. Η εντύπωση που επικρατεί πάντως είναι ότι το έργο αυτό παραμένει δημοφιλές, σε ανα­μενόμενη απόσταση φυσικά από την προ του θανάτου του συγγραφέα κυκλοφορία του, κρατώντας τον σταθερά μεταξύ των πρώτων ονομάτων της μεταπολεμικής μας πε­ζο­γραφίας.

Το φαινόμενο γίνεται πιο εντυπωσιακό αν προσμετρήσει κανείς τις θεωρούμενες ως ιδιομορφίες της πεζογραφίας του Ιωάννου: τον ιδιότυπο, απολύτως προσωπικό του λόγο· την ταύτιση των κειμένων του με συγκεκριμένους τόπους (Θεσσαλονίκη καταρχάς και κατά μέγα μέρος, Αθήνα στο υπόλοιπο) ή τη μετακίνηση και την παλινδρόμηση ανάμεσά τους· τον ασφυκτικά αυτοαναφορικό χαρακτήρα τους, καθώς όλα σχεδόν στηρίζονται σε βιωματικό υπόβαθρο. Παραμένει βέβαια ζητούμενη η μαγική συνταγή με την οποία ο συγγραφέας του Επιτάφιου θρήνου μετέτρεπε την ατομική εξομολόγηση σε παναν­θρώ­πι­νη.

Δεν είμαι βέβαιος αν η περίπτωση Ιωάννου χρειάζεται τέτοιες, χάριν μνημοσύνου, αναφορές. Σκέφτομαι συχνά ότι το έργο του τον καθιστά τόσο παρόντα, ώστε του ταιριάζει περισσότερο να τον αισθανόμαστε σιωπηλό μεταξύ μας. Τα οδόσημα που άφη­σε άλλωστε στο πέρασμά του από τον κόσμο μας είναι τόσο πυκνά, προορισμένα για όσους τον γνώρισαν μέσα από τα βιβλία του αλλά και γι' αυτούς που ευτύχησαν να συν­δεθούν κάπως περισσότερο μαζί του. Οδόσημα που μας θυμίζουν πως ο Ιωάννου –για να αντιγράψω τον Γιάννη Βαρβέρη― «είχε τη συμπεριφορά του αίματος: κυλούσε, έτρεφε, έκαιγε, ζωογονούσε, θυμόταν, θύμωνε, εκδικιόταν, αλλά νερό δε γινόταν. Ηταν “το δικό μας αίμα”».

Λογοτεχνική Σκηνή 2015

Φέτος η Λογοτεχνική Σκηνή ... μετακομίζει στον Δεκέμβριο. Η επικείμενη διοργάνωση θα περιλαμβάνει μικρά αφιερώματα στον Μανόλη Αναγνωστάκη, τον Μίλτο Σαχτούρη, τον Γιώργο Ιωάννου, τον Τόμας Μαν και τον Φερνάντο Πεσόα, μελοποιημένη ποίηση, χορευτικά χάπενινγκ, προβολές και αναγνώσεις ποίησης και πεζογραφίας από καθιερωμένους, νεότερους και πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς από τη Θεσσαλονίκη, τις γύρω πόλεις και την Αθήνα.

Σύντομα θα ανακοινωθούν οι ακριβείς ημερομηνίες, καθώς και περισσότερες λεπτομέρειες για τη διοργάνωση.

Η Λογοτεχνική Σκηνή διοργανώνεται από το Εντευκτήριο για λογαριασμό του Δήμου Καλαμαριάς. 

«Το Βήμα» και «Η Καθημερινή» για το «Εντευκτήριο» τχ. 106

περιοδικό
Εντευκτήριο
Τεύχος 106
Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2014,
σελ. 176, τιμή 10 ευρώ

Με ένα αδημοσίευτο ποίημα («Μια μέρα σαν τις άλλες») του Χριστόφορου Λιοντάκη ανοίγει στο νέο τεύχος του περιοδικού το πολυσέλιδο φιλολογικό αφιέρωμα στον ίδιο ποιητή. Περιλαμβάνονται μάλιστα και κριτικές βιβλίων του από τους Τ. Λειβαδίτη και Γ. Τσαρούχη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει, μεταξύ άλλων, ένα ποίημα του Τ. Ουίλιαμς που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας και εδώ μεταφράζεται από τον Α. Κυριακίδη και αποδίδεται «πειραγμένο» από τη Γ. Μπασδέκη. Συνοδευτικό CD με τον Γιώργο Ιωάννου να διαβάζει πεζογραφήματά του, με αφορμή τη συμπλήρωση 30 ετών από τον πρόωρο θάνατό του.

...Σ’ έναν ποιητή ευαίσθητο και διαρκώς παρόντα, τον Χριστόφορο Λιοντάκη , είναι αφιερωμένο το νέο τεύχος του περιοδικού «Εντευκτήριο», που ακούραστα ετοιμάζει εδώ και χρόνια ο Γιώργος Κορδομενίδης. Παλιές φωτογραφίες έτσι όπως δεν φανταζόμασταν διόλου τον ποιητή, που ακολουθεί τον «διά βίου λυρισμό», μαζί με κριτικά κείμενα συμπληρώνουν το αφιέρωμα. Στα ποιήματά του ο αναγνώστης παρακολουθεί «την αφήγηση μιας εσωτερικής περιπέτειας», γράφει η Χριστίνα Ντουνιά. Στο αφιέρωμα περιλαμβάνονται κείμενα του Τάσου Λειβαδίτη και του Γιάννη Τσαρούχη για τον Χρ. Λιοντάκη.

Πλούσιο κι ενδιαφέρον [η εφημ. «Μακεδονία» για το τχ. 106 του Εντευκτηρίου]

πηγή: http://www.makthes.gr


Σελίδες για τον Χριστόφορο Λιοντάκη”, ελληνική και ξένη ποίηση και πεζογραφία, δοκίμια, κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων, φωτογραφικό ένθετο και συνοδευτικό cd με τον Γιώργο Ιωάννου να διαβάζει πεζογραφήματά του είναι τα θέματα που περιλαμβάνει το νέο τεύχος του περιοδικού “Εντευκτήριο”.

Με στίχους από το αδημοσίευτο έως τώρα ποίημα του Χριστόφορου Λιοντάκη με τίτλο “Μια μέρα σαν τις άλλες” ανοίγουν οι σελίδες που αφιερώνει στον ποιητή το περιοδικό. Για το ποιητικό του έργου γράφουν οι Χριστίνα Ντουνιά, Μαριλίζα Μητσού, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Διονύσης Χαλκωματάς, Ζαχαρίας Κατσακός, Τιτίκα Δημητρούλια. Επίσης, δημοσιεύονται κριτικές βιβλίων του ποιητή από τους Τάσο Λειβαδίτη, Γιάννη Τσαρούχη, Δ.Ν. Μαρωνίτη.

Στο νέο τεύχος πραγματοποιείται αφιέρωμα για τη 17χρονη πρωτοεμφανιζόμενη ποιήτρια Κλεοπάτρα Ολυμπίου. Επίσης, δημοσιεύονται ποιήματα των Λευτέρη Ξανθόπουλου, Γιάννη Υφαντή, Γιάννη Κοτσιφού, Αγγελικής Σιδηρά, Μαρίας Λάτσαρη και του Ρουμάνου Νικήτα Στανέσκου, σε μετάφραση Σταύρου Δεληγιώργη. Μεταφρασμένο από τον Αχιλλέα Κυριακίδη και ελεύθερα αποδοσμένο από τη Γλυκερία Μπασδέκη πρωτοδημοσιεύεται το ποίημα “Quelques Verbes Français” του Τενεσί Ουίλιαμς. Διηγήματα δημοσιεύουν οι: Φίλιππος Δρακονταειδής, Γιάννα Μπούκοβα, Νικόλας Σεβαστάκης, Μαρία Κουγιουμτζή, Βάνα Χαραλαμπίδου, ενώ μεταφράζουν ο Γιάννης Θεοδοσίου διήγημα του Αμερικανού Τζάστιν Τόρες και η Ευτυχία Παναγιώτου της Τουρκοκύπριας Αϊντίν Μεχμέτ Αλί.

Στο ίδιο τεύχος, ο Παντελής Μπουκάλας γράφει τον κριτικό λόγο και την αυτοκριτική μεταφραστική συνείδηση του Δ.Ν. Μαρωνίτη, ο Γιώργος Μαρκόπουλος για την ποίηση της Κικής Δημουλά, με αφορμή την τελευταία της ποιητική συλλογή “Δημόσιος καιρός”, ο Αριστοτέλης Σαΐνης για τη νεανική αλληλογραφία Βασίλη Βασιλικού - Μένη Κουμανταρέα. Κριτικές και βιβλιοπαρουσιάσεις γράφουν οι: Βαγγέλης Χατζηβασιλείου (Μαρία Μήτσορα, “Από τη μέση και κάτω”), Τιτίκα Δημητρούλια (Γιώργου Σκαμπαρδώνη, “Νοέμβριος”), Θωμάς Κοροβίνης  (Μάκη Τσίτα, “Μάρτυς μου ο Θεός”) κ.ά.

Η “Camera Obscura”, το ειδικό τετράχρωμο ένθετο για την καλλιτεχνική φωτογραφία, παρουσιάζει έργα του Γιώργου Δεπόλλα, υπό τον γενικό τίτλο “Τhe Artist and his Masterpiece”, για τα οποία γράφoυν ο ίδιος και ο Ηρακλής Παπαϊωάννου.

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 30 ετών από τον πρόωρο θάνατο του Γιώργου Ιωάννου, το “Εντευκτήριο” προχώρησε στην παραγωγή ενός cd, στο οποίο ο συγγραφέας διαβάζει ο ίδιος πεζά του από τα βιβλία του.

[Σημείωση του Εντευκτηρίου: στην περίπτωση της νεαρής Κύπριας Κλεοπάτρας Ολυμπίου, δεν πρόκειται για αφιέρωμα αλλά για δημοσίευση ποιημάτων της στην ενότητα «Νέες φωνές», όπου το περιοδικό αναδεικνύει αξιόλογους και υποσχόμενους νέους ποιητές και πεζογράφους.
Επίσης: το cd για/με τον Γιώργο Ιωάννου κυκλοφόρησε με χορηγία των Εκδόσεων Κριτική. Κατά τη γνώμη μας, σε τέτοιες περιπτώσεις δεν αποτελεί έμμεση διαφήμιση αλλά πράξη δικαιοσύνης η μνεία του χορηγού, χωρίς τη γενναιοδωρία του οποίου η πρώτη αυτή καταγραφή της φωνής και του τρόπου με τον οποίο διαβάζει ο Ιωάννου δεν θα κυκλοφορούσε.]

Εντευκτήριο τεύχος 106: Αφιέρωμα στον Χ. Λιοντάκη,ανέκδοτο ποίημα του Τ. Ουίλλιαμς και άλλη πλούσια ύλη, cd με τον Γ. Ιωάννου

ΣΤΟ ΝΕΟ ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ

«Σελίδες για τον Χριστόφο Λιοντάκη», ελληνική και ξένη ποίηση και πεζογραφία, δοκίμια, άρθρα, κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων, φωτογραφικό ένθετο  και συνοδευτικό cd με τον Γιώργο Ιωάννου να διαβάζει πεζογραφήματά του

Τχ. 106, 176 σελ., τιμή 10,00 ευρώ

«Ξυπνάς και πέφτεις παντού και πουθενά./ Αναπνοές μετά τις άπνοιες στον ύπνο./ Ύστερα στον καθρέφτη: Ἀρνίον ἑστηκὸς ὡς ἐσφαγμένον./ Ένας αναίτιος πυρετός, που μυστικά επιμένει./ Σκύβεις πάνω από το γιασεμί, τον δυόσμο, τη φασκομηλιά/ και τη λουίζα: το άρωμά τους προσπαθεί/ να εξημερώσει το θηρίο της θλίψης./ Αποφασίζεις έξοδο: μια αδιόρατη σκόνη μπλοκάρει/ την τρυφερότητα από τις νεραντζιές. […]». Με αυτούς τους στίχους από το αδημοσίευτο ώς τώρα ποίημα του Χριστόφορου Λιοντάκη «Μια μέρα σαν τις άλλες» ανοίγουν οι σελίδες που αφιερώνει στον ποιητή το περιοδικό Εντευκτήριο, στο τεύχος του που μόλις κυκλοφόρησε (αριθ. 106).

Στο σύνολο του ποιητικού έργου του Χ.Λ., «ο αναγνώστης παρακολουθεί την αφήγηση μιας εσωτερικής περιπέτειας. Μια ιστορία τεθλασμένη και σπειροειδή, που αναφέρεται στα πάθη του σώματος και της ψυχής, κυριευμένης από την επιθυμία της ομορφιάς. Μιας όμορφιάς που άλλοτε αναδύεται λαμπερή στο ελληνικό τοπίο και άλλοτε κρύβεται μέσα σε σκοτεινούς μύθους και άνθη του κακού» γράφει η Χριστίνα Ντουνιά («Τα δικαιώματα του ‘θυμού’ και η ποίηση του Χ.Λ.»).

Ενώ η Μαριλίζα Μητσού («Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου στην ποίηση του Χ.Λ.») παρατηρεί:  « Ο εφηβικός κήπος, περιβόλι ή ροδώνας, τα οπωροφόρα και οι μετωνυμίες τους, φύλλα νεραντζιάς, αμύγδαλα λευκά και ρόδι, φλούδες πορτοκαλιού, ο εσπερινός ελαιώνας και το αμφίσημο ορεινό μονοπάτι της Κρήτης [...]· αντιστικτικά, το αττικό τοπίο στο φως του δειλινού στον Υμηττό ή Απρίλιο μήνα στο Σούνιο άνθη και βοτάνια [...], εικόνες θαλερές και μυρωμένες στιγμές, μοιάζει να διαμορφώνουν μια τρυφερή επιφάνεια πάνω στην οποία ακουμπάει η ποιητική γλώσσα του Λιοντάκη, για να ξετυλίξει τη διήγησή της».

Από τη μεριά του, ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου («Ένας διά βίου λυρισμός») σχολιάζει: « Η σύγκρουση του ποιητικού εγώ με την ενδιάθετη λυρική ροπή του είναι η γραμμή την οποία θα χαράξει από τη δεκαετία του 1970 για την ποίησή του ο Λιοντάκης, εξιστορώντας ένα διηνεκές τραύμα: το πώς η λατρεία για την ομορφιά της φύσης [...], αλλά και η σωματική αίσθηση του κόσμου [...], θα προσκρούσουν κάποια στιγμή, με έναν σχεδόν μοιραίο τρόπο, στις συνθήκες αφόρητης υπαρξιακής στέρησης τις οποίες επιβάλλει η πραγματικότητα, για να προκαλέσουν μια κατάσταση μόνιμης εκκρεμότητας και αιώρησης».

Όπως επισημαίνει ο Διονύσης Χαλκωματάς («Σμιλεύοντας τον λόγο»), « Στην ποίηση του Χριστόφορου Λιοντάκη το εγώ ως ποιητικό υποκείμενο στοχάζεται πάνω σε τέσσερις φιλοσοφικούς άξονες: τον χρόνο, τον έρωτα, την ομορφιά και τους όρους ύπαρξης στη μεταμοντέρνα εποχή. Αυτοί οι τέσσερις άξονες αφορμώνται από τη σταθερά μελαγχολική διάθεση του ποιητή ―ο Λιοντάκης είναι ένα είδος Άμλετ της σύγχρονης ελληνικής ποίησης― και συγκλίνουν σε ένα κοινό σημείο: το πρόβλημα της φθοράς. Η συνειδητοποίηση της φθοράς, ή αλλιώς η αίσθηση του χρόνου, είναι το κεντρικό θέμα στην ώριμη ποίηση του Λ.».

Τέλος, ο Ζαχαρίας Κατσακός («Για την ποίηση και την ποιητική του Χ.Λ.») εκτιμά πως « Η ποίηση του Χ.Λ. χαρακτηρίζεται από ποικιλία λυρικού αισθήματος. Εκφράζει κυρίως ένα κράμα βιωμένων παραστάσεων, οντολογικής αναζήτησης και ερωτισμού. Από την άλλη πλευρά, η φύση ως εμπειρία και εστία ζωτικών αναμνήσεων, αλλά και οι ποικίλες, υπόγειες και αισθητές όψεις του αστικού χώρου, οι οποίες ενίοτε οδηγούν σε μια μετατοπισμένη πραγματικότητα, συμπληρώνουν μια ρεαλιστική σκηνογραφία που αποτελεί το υπόστρωμα πάνω στο οποίο αναπτύσσεται και καλλιεργείται η ποιητική συνείδηση του Λ.».

Γράφοντας για τον μεταφραστή Λιοντάκη, η Τιτίκα Δημητρούλια («Διαδρομές στην ξένη γλώσσα») επισημαίνει: « ο ρυθμός είναι και το σημαντικότερο ίσως στοιχείο σε όλες τις μεταφράσεις του Λιοντάκη, η αναπαραγωγή της μουσικότητας του ποιήματος, που δεν αφορά τη μίμηση της μορφής αλλά το παρακολούθημα της ροής της λέξης, των ήχων, της μουσικής στην άλλη γλώσσα, ως βαθύτερης ουσίας του έργου. Ο ίδιος αυτός ρυθμός χαρακτηρίζει και το πρωτότυπο έργο του, υπογραμμίζοντας και πάλι τη συνέχεια ανάμεσα στη γραφή και τη μεταγραφή, από κοινού με τη γλώσσα: την πολύτροπη δημοτική που αρδεύεται από όλες τις πηγές της ελληνικής αλλά αρνείται να υποχωρήσει στον εντυπωσιασμό μιας άσκοπης λογιοσύνης». 

Το αφιέρωμα ολοκληρώνουν: μια σύντομη εργοβιογραφική παρουσίαση του Λιοντάκη (επιμέλεια: Ζαχαρίας Κατσακός) και κριτικές βιβλίων του από τους Τάσο Λειβαδίτη (1979), Γιάννη Τσαρούχη (1989, το τελευταίο κείμενο που έγραψε πριν από τον θάνατό του) και του Δ. Ν. Μαρωνίτη (2010).

ΠΟΙΗΣΗ-ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ  

«Μας μάθαν δευτεροβάθμιες/ εξισώσεις, τεκτονικές πλάκες, γαλλικά,/ μάχη του Βατερλό, βραχύχρονες και/ μαχρόχρονες συλλαβές, νόμους του / Νεύτωνα, γεωμετρία […],// μα δεν μας μάθαν ποτέ τους τη σιωπή/ κι η γενιά μας, καταδικασμένη,/ όλο φορτώνει λέξεις το κενό μήπως έτσι μικρύνει.»: Ποίηση της Κλεοπάτρας Ολυμπίου (17 ετών, μαθήτριας από τη Λευκωσία), που εμφανίζεται στα γράμματα για πρώτη φορά, δημοσιεύεται πρωτοσέλιδη στο νέο τεύχος του «Εντευκτηρίου», συνεχίζοντας την πρακτική που ακολουθείται στα τελευταία τεύχη, να προτάσσεται ποίηση ανέκδοτων ή ακόμα και πρωτοεμφανιζόμενων δημιουργών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα ποίημα του Τεννεσσή Ουίλλιαμς, υπό τον γαλλικό τίτλο «Quelques Verbes Français», που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας και εδώ μεταφράζεται από τον Αχιλλέα Κυριακίδη και αποδίδεται “πειραγμένο” από τη Γλυκερία Μπασδέκη.

Δημοσιεύονται ακόμη ποιήματα των Λευτέρη Ξανθόπουλου, Γιάννη Υφαντή, Γιάννη Κοτσιφού, Αγγελικής Σιδηρά, Μαρίας Λάτσαρη και του Ρουμάνου Νικήτα Στανέσκου (1933-1983), σε μετάφραση από το πρωτότυπο του Σταύρου Δεληγιώργη.

Διηγήματα και μικρά πεζά δημοσιεύουν οι: Φίλιππος Δρακονταειδής, Γιάννα Μπούκοβα, Νικόλας Σεβαστάκης, Μαρία Κουγιουμτζή, Βάνα Χαραλαμπίδου, ενώ μεταφράζουν ο Γιάννης Θεοδοσίου διήγημα του Αμερικανού Τζάστιν Τόρρες και η Ευτυχία Παναγιώτου της Τουρκοκύπριας Αϊντίν Μεχμέτ Αλί.

Στο ίδιο τεύχος, ο Παντελής Μπουκάλας γράφει για τη φιλολογία ως προϋπόθεση της μετάφρασης, τον κριτική λόγο και την αυτοκριτική μεταφραστηκή συνείδηση του Δ. Ν. Μαρωνίτη· ο Γιώργος Μαρκόπουλος για την ποίηση και την ποιητική της Κικής Δημουλά, με αφορμή την τελευταία της ποιητική συλλογή Δημόσιος καιρός· ο Αριστοτέλης Σαΐνης για τη νεανική αλληλογραφία Βασίλη Βασιλικού - Μένη Κουμανταρέα.

Την ενότητα της λογοτεχνίας στο τεύχος αυτό κοσμούν φωτογραφίες που επέλεξε ο Βάσος Γεώργας.

ΑΠΟΥΣΙΟΛΟΓΙΟ  Γράφουν: η Τίνα Μανδηλαρά για τον Μένη Κουμανταρέα, ο Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής για τον Τάκη Μενδράκο, ο Χρήστος Αλαβέρας για τον Κώστα Λαχά.

ΚΑΠΝΙΣΤΗΡΙΟ   Η Ζωή Βερβεροπούλου κρίνει τις παραστάσεις των έργων La Poupée του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, και Μένγκελε του Θανάση Τριαρίδη.Η Έλσα Κορνέτη γράφει για το Thess Poetry Slam?, που ήδη έχει στο ενεργητικό του τρεις διοργανώσεις στη Θεσσαλονίκη και τώρα ετοιμάζει την τέταρτη.

ΚΡΙΤΙΚΗ – ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ - ZΩΓΡΑΦΙΚΗ Τις κριτικές και βιβλιοπαρουσιάσεις του τεύχους γράφουν οι: Βαγγέλης Χατζηβασιλείου (για το βιβλίο της Μαρίας Μήτσορα, Από τη μέση και κάτω)· Μαρία Στασινοπούλου (Χρήστου Οικονόμου, Το καλό θα ’ρθει από τη θάλασσα και [συλλογικό] Η ωραία ζωή της Κλάρα Σιάτο)· Τιτίκα Δημητρούλια (Γιώργου Σκαμπαρδώνη, Νοέμβριος)· Θωμάς Κοροβίνης  (Μάκη Τσίτα, Μάρτυς μου ο Θεός)· Γιώργος Μπλάνας (Σταύρου Ζαφειρίου, Δύσκολο)· Ζαφείρης Νικήτας (Σωτήρη Παστάκα, Τόποι τόπι)· Παναγιώτης Βούζης (Κώστα Καναβούρη, Έσπασε)· Τέλλος Φίλης (Γιώργου Χατζελένη, Βαλκανεύοντας)· Βάνα Χαραλαμπίδου (Kurban Said, Το κορίτσι από τον Βόσπορο)· Ιφιγένεια Βαμβακίδου (Ειρήνης Βακαλοπούλου, Ανηλικίωση)· Τάνια Βοσνιάδου (Άρι Γεωργίου, Jackie-ing), ενώ ο Γιώργος Κορδομενίδης στη στήλη «Βιβλία στο κομοδίνο» σχολιάζει πρόσφατες εκδόσεις.

Η Camera Obscura, το ειδικό τετράχρωμο ένθετο 16 σελίδων για την καλλιτεχνική φωτογραφία, παρουσιάζει έργα του Γιώργου Δεπόλλα, υπό τον γενικό τίτλο «Τhe Artist and his Masterpiece», για τα οποία γράφoυν ο ίδιος και ο Ηρακλής Παπαϊωάννου· ο τελευταίος σχολιάζει, μεταξύ άλλων: «[…] Στα έργα της νέας του σειράς, με τον αυτοσαρκαστικό τίτλο The Artist and his Masterpiece (2010-2014), ο Δεπόλλας φωτογραφίζεται δίπλα σε μπάζα, αυθαίρετα κτίσματα, μεγάλα αντικείμενα που έχουν αποτεθεί στη μέση του πουθενά και, με όχημα την αληθοφάνεια της φωτογραφίας, στήνει ψευδή ντοκουμέντα, ποζάροντας σοβαρός δίπλα στα υποτιθέμενα έργα του. Οι ανώνυμες πράξεις, η τραγική ακηδία στη διαχείριση του ελληνικού δημόσιου χώρου, μετατρέπονται εδώ σε ψευδεπίγραφα έργα. [...]».

ΤΟ CD «Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΠΕΖΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΤΟΥ»   Στη συμπλήρωση 30 ετών από τον πρόωρο θάνατο του συγγραφέα (20.11.1927 – 16.2.1985), το Εντευκτήριο προχώρησε, με χορηγία των Εκδόσεων Κριτική, στην παραγωγή ενός cd στο οποίο ο αλησμόνητος συγγραφέας διαβάζει ο ίδιος πεζά του από τα βιβλία του Σαρκοφάγος, Η μόνη κληρονομιά, Καταπακτή, Η πρωτεύουσα των προσφύγων και Επιτάφιος θρήνος. Οι ηχογραφήσεις προέρχονται από τα αρχεία της οικογένειας Μιχάλη Μηλαράκη και Δήμητρας Ιωάννου-Μηλαράκη, του συλλέκτη Γιώργου Ζεβελάκη και του ραδιοφωνικού παραγωγού Γιώργου Ευσταθίου.

Τέσσερις αφιερώσεις του Γιώργου Ιωάννου

του Γιώργου Κορδομενίδη

Έχω όλα, νομίζω, τα βιβλία του Γιώργου Ιωάννου ― τα παλαιότερα όχι στην αρχική τους έκδοση αλλά σε κάποια μεταγενέστερη ανατύπωση ή επανέκδοση από άλλον εκδότη, όπως και σχεδόν όλα τα βιβλία που γράφτηκαν γι' αυτόν.
Ωστόσο, από τα δικά του βιβλία, που πιάνουν σχεδόν ένα ολόκληρο ράφι στη βιβλιοθήκη μου, μόνο τέσσερα έχουν αφιέρωση. 
Οι τέσσερις αυτές αφιερώσεις, τώρα που τις ξανακοιτώ και τις ξαναδιαβάζω, γίνονται αναβαθμοί που δείχνουν τα στάδια της φιλίας μας: η πρώτη από αυτές γράφεται προτού ακόμη συνανηθούμε από κοντά· η δεύτερη τη μέρα της πρώτης μας συνάντησης (1.5.1982), στη Θεσσαλονίκη· είχε προηγηθεί αλληλογραφία μερικών μηνών, στην οποία, κατά κάποιον τρόπο, "συστηνόμασταν" ο ένας στον άλλο. 
Λυπάμαι τώρα που δεν φρόντισα να κρατήσω αντίγραφα από τα δικά μου γράμματα ή μπιλιέτα, για να "ανακαλύψω" τον άνθρωπο που ήμουν τότε, λίγο πάνω από τα 25 μου χρόνια.
Όπως λυπάμαι που δεν έχω βγει μία φωτογραφία μαζί του.

Η πρώτη αφιέρωση. Δεν έχουμε μέχρι τότε συναντηθεί από κοντά, 

είμαι ακόμη «κύριος Κορδομενίδης». 

Η δεύτερη αφιέρωση, κατά την πρώτη μας συνάντηση στο σπίτι της Αγίου Δημητρίου,

όπου κατοικούσαν η μητέρα του και η αδελφή του με τον σύζυγό της.

Εκεί θα ηχογραφήσουμε την πρώτη και μοναδική μας συνομιλία για την εκπομπή μου στο ραδιόφωνο, που θα μεταδοθεί λίγο αργότερα, μοιρασμένη σε δύο διαδοχικά προγράμματα.

"Σπασμένη" επίσης θα δημοσιευτεί: ένα μέρος στο αφιέρωμα του περιοδικού 

Το Δέντρο στη Θεσσαλονίκη, το 1985, που εκείνη τη χρονιά γιόρταζε

τα 2.300 χρόνια από την ίδρυσή της· το υπόλοιπο στο τεύχος 2 του Εντευκτηρίου, 

στις Σελίδες για τον Γιώργο Ιωάννου, το πρώτο αφιέρωμα του περιοδικού σε συγγραφέα.

Μετά την ηχογράφηση, θα μου προτείνει και θα βγούμε μια μεγάλη βόλτα στην πρωτομαγιάτικη Θεσσαλονίκη, με πλήθος ανθρώπινο στους δρόμους, λίγη ώρα μετά

την καθιερωμένη εργατική συγκέντρωση και πορεία.

Η τρίτη αφιέρωση: η «αγάπη» της δεύτερης αφιέρωσης εδώ

αναβαθμίζεται σε «πολλή αγάπη».

Η τέταρτη και τελευταία αφιέρωση, γραμμένη

κατά την πρώτη μου επίσκεψη στο σπίτι του,

στην αθηναϊκή οδό Δεληγιάννη. 

Τότε θα μου γνωρίσει και την ιδιοκτήτρια 

του σπιτιού στο οποίο έμενε, την Αρλέττα.

Παραδόξως, εδώ η λέξη «αγάπη» δεν αναφέρεται, 

ωστόσο ήδη θέρμαινε ευεργετικά τη σχέση μας.

Ολοκληρώθηκε το διήμερο αφιέρωμα στον Γιώργο Ιωάννου στο Underground Εντευκτήριο

Ο Γιώργος Ιωάννου (γενν Θεσσαλονίκη, 20.11.1927), που δίκαια αναγνωρίζεται ως ένας από τους πιο ουσιαστικούς και ενδιαφέροντες νεοέλληνες συγγραφείς αλλά και ερεθιστική προσωπικότητα, με την πεζογραφία του, έφερε στην επιφάνεια, με γλώσσα άμεση και απλή, τον ορυκτό πλούτο της καθημερινότητας. Αποκάλυψε έτσι τη δυναμικότητα μιας γλώσσας που γι' αυτήν δεν υπάρχουν χώροι απαγορευμένοι και χώροι επιτρεπόμενοι· μιας γλώσσας που αισθάνεται ικανή να διατρήσει και να εκφράσει τα πάντα, καθώς είναι δημιούργημα και κτήμα του λαού, μεταφέρει το δικό του ήθος και τη δική του συμπεριφορά, το σύνολο των δικών του βιωμάτων, που ―εξαγνισμένα ακόμα και στις πιο σκοτεινές τους εκφάνσεις― δεν διαχωρίζονται σε πρόβατα και ερίφια. Με συνέπεια, καταστάσεις και γεγονότα που λογαριάζονταν ξεκομμένα από το επίσημο "σώμα" της ζωής μας, περιθωριακά, ανορθόδοξα, να αποδείχνουν το εύρος τους και την καθολικότητά τους, την κοινή μας ύπαρξη και συμμετοχή σ' αυτά· κι όπως δεν επιμερίζουν τη γλώσσα και της αφαιρούν την κομψότητά τους, της χαρίζουν αυθόρμητη πνευματικότητα. 
Ο Ιωάννου πέθανε προώρως, στα 57 του χρόνια (Αθήνα, 16.2.1985), από επιπλοκές μετά από μια "απλή" εγχείρηση προστάτη.
Στην επέτειο των τριάντα χρόνων από τον θάνατό του, το περιοδικό Εντευκτήριο οργάνωσε διήμερο αφιέρωμα, με τίτλο «Ένα κεράκι στη μνήμη του Γιώργου Ιωάννου, το οποίο ολοκληρώθηκε χτες βράδυ, με επιτυχία και συγκίνηση, στο «Underground Εντευκτήριο».

Στην πρώτη σειρά, και τις δύο βραδιές, οι θεματοφύλακες της μνήμης και του αρχείου του συγγραφέα: η αδελφή του, Δήμητρα Ιωάννου-Μηλαράκη, και ο σύζυγός της, ο ακούραστος Μιχάλης Μηλαράκης.
Το αφιέρωμα περιελάμβανε την προβολή εκπομπών από το Αρχείο της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης (όλες είχαν προβληθεί από την ΕΡΤ) και από το αρχείο του Ιωάννου:
― Περισκόπιο: Γιώργος Ιωάννου (σκην.: Κώστας Κατσαρόπουλος)
― Παρασκήνιο: Γιώργος Ιωάννου (σκην.: Λάκης Παπαστάθης)
― Στοπ καρέ: Γιώργος Ιωάννου (απόσπασμα, σκην.: Νίκος Παπαμιλτιάδης)
― Κοχλίας: Ομόνοια (σκην.: Δημήτρης Βερνίκος)
― Το ελληνικό παραμύθι (σκην.: Θανάσης Νέτας)
― Το τελευταίο σενάριο: «Ο παλιός σταθμός» (σκην.: Νίκος Παπαθανασίου).

Το περιοδικό Εντευκτήριο έχει τιμήσει τέσσερις φορές τον Ιωάννου: ήδη το τεύχος 2 (1988) περιείχε τις «Σελίδες για τον Γιώργο Ιωάννου» (πρώτο αφιέρωμα του περιοδικού σε συγγραφέα), με ανέκδοτο σενάριο του συγγραφέα και κείμενα των Γιώργου Κορδομενίδη, Κώστα Τσιβιλίκα, Αρλέτας, Βαγγέλη Χεκίμογλου και Κατερίνας Καριζώνη και Παν. Μουλλά.

Επίσης, στο τεύχος 10 (1990, με κείμενα Γ. Ιωάννου, Έλενας Χουζούρη και Γιάννη Καρατζόγλου), στο τεύχος 33 (1995, με κείμενα Γ. Ιωάννου, Περικλή Σφυρίδη, Γιώργου Κεχαγιόγλου) και στο τεύχος 68 (2005, με κείμενα Γ. Ιωάννου, Αντιγόνης Βλαβιανού, Τάκη Χατζόπουλου, Μαρίας Κέντρου-Αγαθοπούλου, Γ. Κορδομενίδη, Μανόλη Αναγνωστάκη, Νίκου Μπακόλα, Αλέξιου Σαββάκη, Κώστα Λογαρά, Αναστασίας Νάτσινα, Γεράσιμου Δενδρινού).

Επίσης, το νέο τεύχος του περιοδικού (τχ. 106), που μόλις κυκλοφόρησε, περιλαμβάνει το cd «Ο Γιώργος Ιωάννου διαβάζει πεζογραφήματά του», η παραγωγή του οποίου κατορθώθηκε με χορηγία των Εκδόσεων Κριτική.

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα ειδικό τεύχος του Εντευκτηρίου, εκτός σειράς, που θα περιλαμβάνει το σύνολο των κειμένων του Ιωάννου και για τον Ιωάννου που δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς στο περιοδικό.

Εκδήλωση για τα 30 χρόνια από τον θάνατο του λογοτέχνη Γιώργου Ιωάννου

της Βίκυς Χαρισοπούλου

πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, Θεσσαλονίκη

“Ένα κεράκι στη μνήμη του Γιώργου Ιωάννου” ανάβει το “Underground Εντευκτήριο”, ο χώρος εκδηλώσεων στη Θεσσαλονίκη του ομώνυμου λογοτεχνικού περιοδικού με αφορμή τα “Τριάντα χρόνια από το θάνατό του”.

Η επαναλειτουργία (μετά από δύο χρόνια σιγής) του υπόγειου χώρου εκδηλώσεων του “Εντευκτηρίου” γίνεται με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από το θάνατο του Θεσσαλονικιού λογοτέχνη (Θεσσαλονίκη 20/11/1927- Αθήνα 15/2/1985).

Το αφιέρωμα που θα πραγματοποιηθεί επί... τέσσερα (την Πέμπτη 12 και την Παρασκευή 13 Φεβρουαρίου, ώρα 7:30 μ.μ., αλλά και τη Δευτέρα 16 και την Τρίτη 17 Φεβρουαρίου, ανάλογα με το ενδιαφέρον του κοινού) περιλαμβάνει την προβολή ταινιών που αφορούν τον συγγραφέα Γιώργο Ιωάννου. Το μεγαλύτερο μέρος του υλικού που θα προβληθεί προέρχεται από το Αρχείο της Δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, και ένα μικρότερο από τα κατάλοιπα του συγγραφέα (ο οποίος είχε καταγράψει κατά τη μετάδοσή τους μερικά τηλεοπτικά προγράμματα που τον αφορούσαν), γι’ αυτό και αποκτά χαρακτήρα ντοκουμέντου.

Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη (20.11.1927), ο Ιωάννου σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και βιοπορίστηκε ως εκπαιδευτικός της μέσης εκπαίδευσης, ιδιωτικής στην αρχή και κατόπιν δημόσιας. Μολονότι πρωτοεμφανίστηκε ως ποιητής (Τα χίλια δέντρα, 1963), καθιερώθηκε ως πεζογράφος με σημαντικό έργο (μεταξύ άλλων: Η σαρκοφάγος, Η μόνη κληρονομιά, Το δικό μας αίμα, Για ένα φιλότιμο, Επιτάφιος θρήνος, Καταπακτή, Η πρωτεύουσα των προσφύγων). Έγραψε ακόμη θέατρο, δοκίμια, συνέλεξε και εξέδωσε ανθολογίες λαϊκών παραμυθιών, δημοτικών τραγουδιών και ιστοριών του Καραγκιόζη, μετέφρασε έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και εξέδιδε το περιοδικό Φυλλάδιο, το οποίο έγραφε εξ ολοκλήρου ο ίδιος. Πέθανε στην Αθήνα στις 16.2.1985.

“ ..Μαζί σαπίζουμε, Νύμφη του Θερμαϊκού. Είσαι Νύμφη και είμαι Νυμφίος. Και είσαι η γενέτειρά μου. Εσύ, βέβαια, κάποτε θα ξανανιώσεις, όταν όλα αυτά τα μπετά ξαναγίνουνε, έτσι ή αλλιώς χώματα. Και στον καιρό της νέας δόξα σου, της νέας αναγέννησής σου, αν είσαι μάνα, η ανά, η μάικω, και η μάντρε, εμάς Μπαγιάτιδες και Γιουνάνιδες, Αποικιστές και Αποίκους, που όμως φέρνουμε τις ουλές και τα σφραγίσματά σου, μη μας πατικώσεις μες στην ανωνυμία και τη λησμονιά, όπως τόσο καλά ξέρεις, αλλά να μας ξαναθυμηθείς, να μας πεις υιούς σου και να μας εξυψώσεις" γράφει ο Γιώργος Σορολόπης (το πραγματικό όνομα του συγγραφέα) στο ενδεικτικότερο ίσως απόσπασμα κειμένου για τη σχέση του με την πόλη...

Και για τη μέρα της κηδείας του στη Θεσσαλονίκη, μια χιονισμένη μέρα του Φλεβάρη του 1985, γράφει ο Θωμάς Κοροβίνης σ' ένα από τα σημαντικότερα κείμενά του (Θεσσαλονίκη 2005- Ρεπορτάζ – γράμμα στον αδελφό Γιώργο Ιωάννου που λείπει είκοσι χρόνια στην καταπακτή... - Εκδόσεις Μυγδονία): “Χιόνιζε τότε. Ήταν Φλεβάρης και χιόνιζε επί δυο μερόνυχτα. Σ' έφεραν και σ' έστησαν στη μέση της Αγιάς Σοφιάς. Ήρθα και σε βρήκα πρωί-πρωί ολομόναχο. Να σε προσκυνήσω. Σα μεγαλύτερο αδελφό και σαν πατέρα. Σαρξ εκ της σαρκός μου...
Όλοι σε κλάψαμε. Με συντριβή. Ώσπου σε πήραν. Κι ακολουθήσαμε. Στην απέραντη χωματερή της Αναστάσεως του Κυρίου.
Δεν αλλάζει τίποτα εδώ πάνω, Γιώργο.”

Στις εκδηλώσεις μνήμης του Underground Εντευκττηρίου (του χώρου εκδηλώσεων του ομώνυμου λογοτεχνικού περιοδικού (Δεσπεραί 9, Θεσσαλονίκη, περιοχή Διεθνούς Εκθέσεως),οι προβολές θα διαρκέσουν περί τις τρεις ώρες, με ενδιάμεσο διάλειμμα.

Πληροφορίες – κρατήσεις θέσεων: 2310 279607, ώρες 12.00 - 14.00 και 19.00 – 21.00.

Ένα κεράκι στη μνήμη του Γιώργου Ιωάννου: 30 χρόνια από τον θάνατό του

Το Underground Εντευκτήριο, ο χώρος εκδηλώσεων του ομώνυμου λογοτεχνικού περιοδικού (Δεσπεραί 9, Θεσσαλονίκη, περιοχή Διεθνούς Εκθέσεως), ξανανοίγει μετά από δύο χρόνια ‘σιγής’ και ανάβει «Ένα κεράκι στη μνήμη του Γιώργου Ιωάννου: Τριάντα χρόνια από τον θάνατό του», προβάλλοντας, την Πέμπτη 12 και την Παρασκευή 13 Φεβρουαρίου, ώρα 7:30 μ.μ., ταινίες με και για τον συγγραφέα Γιώργο Ιωάννου. Το μεγαλύτερο μέρος του υλικού που θα προβληθεί προέρχεται από το Αρχείο της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, και ένα μικρότερο από τα κατάλοιπα του συγγραφέα (ο οποίος είχε καταγράψει κατά τη μετάδοσή τους μερικά τηλεοπτικά προγράμματα που τον αφορούσαν), γι’ αυτό και αποκτά χαρακτήρα ντοκουμέντου.

Διάρκεια προβολών περί τις 3 ώρες (με ενδιάμεσο διάλειμμα).
Πληροφορίες – κρατήσεις θέσεων: 2310 279607, ώρες 12.00 - 14.00 και 19.00 - 21.00, από τη Δευτέρα 9 Φεβρουαρίου.

Το πρόγραμμα θα επαναληφθεί, την ίδια ώρα, τη Δευτέρα 16 και την Τρίτη 17 Φεβρουαρίου, ανάλογα με το ενδιαφέρον του κοινού.

O τηλεοπτικός φακός αγάπησε τον Ιωάννου, κι εκείνος ανταπόδωσε αυτήν την αγάπη. Έτσι, διασώζεται σε μια σειρά τηλεοπτικών προγραμμάτων να μιλάει για το νέο, κάθε φορά, βιβλίο του, για την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη (τις δύο πόλεις στις οποίες μοίραζε τη ζωή του), για τους στίχους του που μελοποιήθηκαν, για το ελληνικό παραμύθι. Ξεναγεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών και στην αρχαία αγορά, όπου, όπως λέει, διάβασε «σχεδόν όλο τον Πλούταρχο». Η κάμερα τον απαθανατίζει στη γειτονιά του, τα Εξάρχεια, αλλά και στην Ομόνοια, ανάμεσα στους περαστικούς, τους επαρχιώτες, τους κάθε λογής ένστολους, τους ξένους, κι αυτούς που ‘αναδύονται’ από τον σταθμό του υπόγειου τραίνου. Τον καταγράφει επίσης να περιηγείται την Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης και να μιλάει με τους Μικρασιάτες πρόσφυγες, παιδί προσφύγων ο ίδιος.

Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη (20.11.1927), ο Ιωάννου σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και βιοπορίστηκε ως εκπαιδευτικός της μέσης εκπαίδευσης, ιδιωτικής στην αρχή και κατόπιν δημόσιας. Μολονότι πρωτοεμφανίστηκε ως ποιητής (Τα χίλια δέντρα, 1963), καθιερώθηκε ως πεζογράφος με σημαντικό έργο (μεταξύ άλλων: Η σαρκοφάγος, Η μόνη κληρονομιά, Το δικό μας αίμα, Για ένα φιλότιμο, Επιτάφιος θρήνος, Καταπακτή, Η πρωτεύουσα των προσφύγων). Έγραψε ακόμη θέατρο, δοκίμια, συνέλεξε και εξέδωσε ανθολογίες λαϊκών παραμυθιών, δημοτικών τραγουδιών και ιστοριών του Καραγκιόζη, μετέφρασε έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και εξέδιδε το περιοδικό Φυλλάδιο, το οποίο έγραφε εξ ολοκλήρου μόνος του. Πέθανε στην Αθήνα στις 16.2.1985. 

Το περιοδικό Εντευκτήριο έχει τιμήσει τέσσερις φορές τον Ιωάννου: ήδη το τεύχος 2 (1988) περιείχε τις «Σελίδες για τον Γιώργο Ιωάννου» (πρώτο αφιέρωμα του περιοδικού σε συγγραφέα), με ανέκδοτο σενάριο του συγγραφέα και κείμενα των Γιώργου Κορδομενίδη, Κώστα Τσιβιλίκα, Αρλέτας, Βαγγέλη Χεκίμογλου και Κατερίνας Καριζώνη και Παν. Μουλλά.

Επίσης, στο τεύχος 10 (1990, με κείμενα Γ. Ιωάννου, Έλενας Χουζούρη και Γιάννη Καρατζόγλου), στο τεύχος 33 (1995, με κείμενα Γ. Ιωάννου, Περικλή Σφυρίδη, Γιώργου Κεχαγιόγλου) και στο τεύχος 68 (2005, με κείμενα Γ. Ιωάννου, Αντιγόνης Βλαβιανού, Τάκη Χατζόπουλου, Μαρίας Κέντρου-Αγαθοπούλου, Γ. Κορδομενίδη, Μανόλη Αναγνωστάκη, Νίκου Μπακόλα, Αλέξιου Σαββάκη, Κώστα Λογαρά, Αναστασίας Νάτσινα, Γεράσιμου Δενδρινού).

Τέλος, το νέο τεύχος του περιοδικού (τχ. 106), που θα κυκλοφορήσει την πρώτη ημέρα των προβολών, περιλαμβάνει το cd «Ο Γιώργος Ιωάννου διαβάζει πεζογραφήματά του», η παραγωγή του οποίου κατορθώθηκε με χορηγία των Εκδόσεων Κριτική.

Γιώργος Κορδομενίδης