Ο πόλεμος και εγώ

του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη

πηγή: https://www.facebook.com/konstantinos.tzamiotis

Ο καθένας από μας προσδιορίζει τη ζωή του με βάση τα γεγονότα που τον σημάδεψαν. Για τη δική μου γενιά, και ειδικά όσους γεννήθηκαν από τη μεταπολίτευση και μετά, αυτά τα συμβάντα στενόχωρα ή ευχάριστα, συνήθως είναι ειρηνικά. Παιδικές διακοπές, σχολικές εμπειρίες, εφηβικοί έρωτες, μουσικές, βιβλία, σπουδές, ένας γάμος, η γέννηση ενός παιδιού, συχνά ένα διαζύγιο, ταξίδια, επαγγελματικές επιτυχίες και αποτυχίες, μια ασθένεια, ο χαμός κάποιου προσφιλούς προσώπου. Πάνω κάτω τέτοια γεγονότα συστήνουν τον πυρήνα του βίου μας. 

Η εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα και οι εικόνες των άμαχων θυμάτων που καταφτάνουν με έβαλε όμως σε σκέψεις. Μεγάλωσα όντως σε έναν ειρηνικό κόσμο ώστε οι μνήμες μου να είναι τόσο καθησυχαστικές; Κι έτσι μπήκα στον πειρασμό να αναζητήσω τη σχέση μου με τον πόλεμο. Το αποτέλεσμα δεν ήταν ακριβώς αυτό που περίμενα. Λοιπόν, έχουμε και λέμε: 

Γεννήθηκα το 1970, είκοσι πέντε χρόνια (μόνο;) από τη λήξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και είκοσι ένα (μόνο;;;) από τη λήξη του εμφυλίου. Ο πατέρας μου γεννήθηκε το 1940 και μεγάλωσε μέσα στο πόλεμο. Ο παππούς μου τραυματίστηκε στον ελληνο-ιταλικό πόλεμο. Ένας θείος μου σκοτώθηκε στον εμφύλιο. Ένας άλλος φυλακίστηκε 12 χρόνια επειδή συμμετείχε στον ίδιο πόλεμο. Λίγο μετά ένας τρίτος θείος στάλθηκε να συμμετάσχει στον πόλεμο της Κορέας. Το ‘74 ο πατέρας μου επιστρατεύτηκε και πέρασε έξι μήνες στον Έβρο, ευτυχώς χωρίς να χρειαστεί να πολεμήσει.

Όσο για μένα απήγγειλα το πρώτο μου ποίημα με αφορμή την επέτειο ενός πολέμου, η πρώτη μου αποκριάτικη στολή ήταν πολεμική, πέρασα ατελείωτες ώρες παίζοντας στρατιωτάκια, λίγο αργότερα πόλεμο με φυσοκάλαμα, που και που πετροπόλεμο, λάτρευα να βλέπω «Μάχη» με τον λοχία Σόντερς, ξεκοκκάλιζα την «Δράση» και «μικρό ήρωα» που για πόλεμο μιλούσαν και αυτά, ξόδεψα ένα δυο καλοκαίρια συναρμολογώντας και βάφοντας μινιατούρες στρατιωτικών αρμάτων κι αεροσκαφών, παραλίγο να γραφτώ στη σχολή πολεμικών τεχνών που άνοιξε στη γειτονιά, το αγαπημένο μου ανάγνωσμα στο γυμνάσιο ήταν η Ιλιάδα και ο Τρωικός πόλεμος, ενώ, στο στρατό έμαθα να πυροβολώ, να πετώ χειροβομβίδες και να έρπω με πλήρη εξοπλισμό. Παραλίγο μάλιστα τον Γενάρη του ’96 με το επεισόδιο στα Ίμια να χρειαστεί και να παραστήσω τον πολεμιστή. Αν μην τι άλλο η «πολεμική» μου εμπειρία δεν ήταν και τόσο μικρή όσο πίστευα.

Κι όμως μεγάλωσα εν καιρώ ειρήνης. Για την ακρίβεια σε μια περίοδο ασυνήθιστα ειρηνική όπως θα μάθαινα αργότερα αρχίζοντας να διαβάζω Ιστορία. Στα μέρη μας τουλάχιστον. Γιατί αλλού τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Οι πόλεμοι καλά κρατούσαν. Και όποτε τελείωνε κάποιος, άρχιζε ένα καινούργιος. Ξανά και ξανά.

Εκ των υστέρων μαθαίνω πως τις μέρες που βγαίνω από την κοιλιά της μάνας μου, μαίνεται ο πόλεμος του Βιετνάμ και οι ΗΠΑ εισβάλουν στην Καμπότζη. Ακολουθούν η εισβολή Νότιο Βιετναμέζικων στρατευμάτων στο Λάος, ο πόλεμος Ινδίας-Πακιστάν.
Ενώ κάνω τα πρώτα μου βήματα και ψελλίζω τις πρώτες μου κουβέντες, ο πρώτος εμφύλιος στην Ερυθραία είναι σε έξαρση, ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ μεταξύ Ισραήλ και Αράβων επίσης. 

Η Τουρκική εισβολή στην Κύπρο με βρίσκει κανονικό παιδάκι. Ενώ με κυνηγά η μάνα μου στις παιδικές χαρές να φάω το αυγό μου, ο εμφύλιος στην Αιθιοπία φουντώνει, το ίδιο ο δεύτερος πόλεμος μεταξύ Ιράκ και Κούρδων, ο εμφύλιος πόλεμος στην Αγκόλα, ο πόλεμος της Δυτικής Σαχάρας. 

«Λόλα να ένα μήλο» μα το αλφαβητάρι ψεύδεται, η Γη δεν είναι αυτό το ασφαλές μέρος που υπόσχεται. Πόλεμος Καμπότζης – Βιετνάμ, ο εμφύλιος πόλεμος στο Λίβανο, ο βρώμικος πόλεμος στην Αργεντινή από το στρατηγό Βιντέλα, ο εμφύλιος στη Μοζαμβίκη, ο πόλεμος Λιβύης – Αιγύπτου.

Ενώ πασχίζω να εντρυφήσω στο συντακτικό, την ορθογραφία και την γεωγραφία, Αιθίοπες και Σομαλοί μαλώνουν ξανά, ξεκινά κι ο πόλεμος στο Αφγανιστάν, ο πόλεμος Τανζανίας – Ουγκάντας, ο πόλεμος Λιβύης – Τσαντ, ο πόλεμος Κίνας – Βιετνάμ, ξεκινά εμφύλιος στο Σαλβαδόρ, εμφύλιος στο Περού. 

Στα δέκα μου, ξεκινά ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ, ο δεύτερος εμφύλιος στην Ερυθραία και ο πόλεμος Περού – Εκουαδόρ.

Φτάνει η δεκαετία του ’80. η «Αλλαγή» είναι εδώ, γινόμαστε και με τη βούλα Ευρωπαίοι, στην Ουγκάντα όμως δεν δείχνουν να πολυνοιάζονται και ξεκινούν εμφύλιο πόλεμο. Η Θάτσερ «τιμωρεί την Αργεντινή» με τον πόλεμο των νησιών Φόκλαντς, εμφύλιος στη Σιέρα Λεόνε, άλλος ένας πόλεμος στον Λίβανο, πόλεμος και μεταξύ Σομαλίας – Αιθιοπίας.
Τη χρονιά που άρχισα να βάζω γκολ για λογαριασμό των «μικρών» της ΑΕΛ, γίνεται η εισβολή στη Γρανάδα, ο εμφύλιος στη Σρι Λάνκα, ξεκινά ο δεύτερος εμφύλιος στο Σουδάν. Όταν έγινα αρχηγός της ομάδας ήδη συγκρούονταν η Ινδία με το Πακιστάν και ξεσπούσε πόλεμος ανάμεσα στο Μάλι και τη Μπουργκίνα Φάσο.

Ενώ με απασχολούσαν μόνο όσα απασχολούν έναν παιδί που πηγαίνει στο Λύκειο, δηλαδή τα μαθήματα, η μπάλα, τα κορίτσια, οι μουσικές, τα εξωσχολικά βιβλία (όχι ακριβώς μ’ αυτή τη σειρά), γινόταν Εμφύλιος πόλεμος στη Νότια Υεμένη, πόλεμος μεταξύ Λάος, Βιετνάμ και Ταϊλάνδης.

Τη χρονιά που ήρθα στην Αθήνα γενικευόταν ο πόλεμος του Ναγκόρνο Καραμπάχ, λίγο αργότερα ο πόλεμος Μαυριτανίας – Σενεγάλης, οι ΗΠΑ εισέβαλαν στον Παναμά, άρχιζε ο εμφύλιος πόλεμος στο Αφγανιστάν και τη Λιβερία, ο πόλεμος στο Κασμίρ. 

Ενόσω προσπαθούσα να διδαχθώ από τους μεγάλους δασκάλους στην Ταινιοθήκη της Κουμπάρη, το Ιράκ εισέβαλε στο Κουβέιτ, γινόταν πόλεμος στη Ρουάντα, ξεσπούσε η επανάσταση των Τουαρέγκ στο Μάλι και τη Νιγηρία, ο δεκαήμερος πόλεμος Σλοβενίας – Γιουγκοσλαβίας, ο πόλεμος της Νότιας Οσετίας, ο εμφύλιος στο Τζιμπουτί, ο πόλεμος του Κόλπου, ο πόλεμος της Κροατίας με τη Σερβία, ο εμφύλιος στη Σιέρα Λεόνε, ο εμφύλιος στην Αλγερία, ο εμφύλιος στη Σομαλία, ο εμφύλιος στη Γεωργία, ο πόλεμος στην Υπερδνειστερία.

Συνεχίζοντας να τσαλαβουτώ στον κόσμο του σινεμά της λογοτεχνίας και των κοριτσιών, εξελισσόταν ο πόλεμος στην Αμπχαζία, ο πόλεμος της Βοσνίας, ο εμφύλιος πόλεμος στο Τατζικιστάν, ο εμφύλιος πόλεμος στο Μπουρουντί, ο εμφύλιος πόλεμος στο Κουρδικό Ιράκ, ο πόλεμος των Τσιάπας στο Μεξικό, ο εμφύλιος πόλεμος στην Υεμένη, ο πόλεμος Τσετσενίας – Ρωσίας, ο εμφύλιος στη Ναμίμπια, ο πόλεμος Περού – Εκουαδόρ.

Η ζωή όπως το συνηθίζει κυλούσε πάντοτε με αμείωτο ενδιαφέρον. Το ίδιο και οι πόλεμοι. Εμφύλιος στο Νεπάλ, νέος πόλεμος στο Αφγανιστάν, ο «μεγάλος πόλεμος της Αφρικής με τη συμμετοχή εννιά κρατών, ο πόλεμος στην Αμπχαζία, ο πόλεμος του Κοσσόβου, ο πόλεμος Ερυθραίας – Αιθιοπίας, ο δεύτερος Αφρικανικός πόλεμος, ο εμφύλιος στη Γκινέα Μπισό, ένας ακόμη πόλεμος Πακιστάν – Ινδίας, ο δεύτερος εμφύλιος πόλεμος στη Λιβερία, ο πόλεμος στο Νταγκεστάν, οι Νατοϊκοί βομβαρδισμοί εναντίον της Σερβίας.
Έφτασε το millennium μα ο πόλεμος Ουγκάντας – Ρουάντας δεν έλεγε να σταματήσει. Σαν να μην έφτανε αυτό ξεκίνησε και η δεύτερη Ιντιφάντα.

Και ενώ ο ουρανός της Αθήνας στοιχειώνονταν από τους γερανούς των Ολυμπιακών έργων, η σύγκρουση Ινδίας – Μπαγκλαντές καλά κρατούσε. Επιπλέον ξεκινούσε ένας νέος (αλλά τόσο παλιός) πόλεμος στο Αφγανιστάν, ο πρώτος εμφύλιος στην Ακτή Ελεφαντοστού, ο πόλεμος του Νταρφούρ, ο πόλεμος στο Ιράκ.

«Έμπλεος» ευτυχίας για το γεγονός της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων στη χώρα που τους γέννησε, και λίγο πριν την κατάκτηση του Euro, σχεδόν μου διέφυγε ο πόλεμος στο Βορειοδυτικό Πακιστάν και ο πόλεμος στη Δημοκρατία της Κεντρικής Αφρικής. Μικρό το κακό, την επόμενη χρονιά ξεκινούσε ο εμφύλιος στο Τσαντ και ο εμφύλιος Φατάχ – Χαμάς.

Χαρές, λύπες, ο χρόνος συνέχισε να κυλάει και εκτός των άλλων έφερε τον πόλεμο του Λιβάνου, την εισβολή στο Ανσουάν, την σύγκρουση Τζιμπουτί – Ερυθραίας, τον πόλεμο της Γεωργίας, τον πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζα, τον πόλεμο στη Σομαλία.
Στα σαραντάχρονα μου μαζί με την οικονομική κρίση, ξεκίνησε δεύτερος εμφύλιος στην Ακτή Ελεφαντοστού, λίγο αργότερα ο Συριακός εμφύλιος πόλεμος, ο πόλεμος Σουδάν – Νότιου Σουδάν. 

Και τώρα λίγες μέρες πριν, πριν καλά καλά χωνέψω όσα γίνονται στην Ουκρανία, το Βόρειο Ιράκ και τη Συρία, το Ισραήλ εισβάλει στη Λωρίδα της Γάζας και ένα νέο αιματοκύλισμα ξεκινά. 

Αν σε όλα αυτά τα γεγονότα προσθέσει κανείς τα συνοριακά επεισόδια που δεν μετριούνται για πόλεμοι κανονικοί, τις εξεγέρσεις, τις απόπειρες εξέγερσης, την επιβολή καθεστώτων, την ανατροπή καθεστώτων, τις βομβιστικές επιθέσεις, τις τόσες δολοφονίες αμάχων, γενικά τις τρομοκρατικές ενέργειες, που ασφαλώς στοιχίζουν εξίσου σε ανθρώπινες ζωές, σχηματίζεται μπροστά του η εικόνα ενός κόκκινου πλανήτη, πνιγμένου στο αίμα.

Και να σκεφτεί κανείς πως είμαι μόνο σαραντατεσσάρων χρονών. Αν αληθεύουν αυτά τα περί προσδόκιμου ζωής για έναν άρρενα (καπνιστή έστω) που ζει σ’ αυτή τη γωνία του Κόσμου, και φανώ αρκετά τυχερός ώστε να τα επαληθεύσω, σημαίνει πως έχω να δω ακόμη πολλούς, πάρα πολλούς πολέμους. 

Ζώντας σε καιρό ειρήνης! Ας γελάσω…