Ζητήματα χώρου στην ποίηση της Στέλλας Γεωργιάδου

Στέλλα Γεωργιάδου

Μάσκα οξυγόνου

Αθήνα, Γαβιηλίδης 2011

90 σελ.



της Μαρίας Λιλιμπάκη-Σπυροπούλου

Που να με πάρει ο χρόνος

Πάλι αυτός ο θάνατος

Έμεινε δίχωςσώμα [1]

Η ποίηση, κορωνίδα της λογοτεχνικής δημιουργίας έχει την ιδιότητα της ήκιστα θιγόμενης τέχνης σε επίπεδο κριτικής ή και ανάλυσης ακόμα. Πολλοί είναι οι λόγοι που μπορεί να επικαλεστεί κάποιος γι’ αυτό: oι συμβολισμοί , οι μεταφορές , η αλληγορία που εμπερικλείει το μεγαλύτερο μέρος της ποιητικής δημιουργίας είναι ριψοκίνδυνα πεδία για τον αναγνώστη και τον αξιολογητή ή τον κριτικό. Απ’ την άλλη πλευρά όμως παρέχουν ένα διευρυμένο ορίζοντα για προβληματισμό, φαντασία, επικέντρωση σε επι μέρους θέματα, θέματα που θίγονται, προβάλλονται, και συντελούν στη συνολική εντύπωση που καλλιεργεί το ποίημα. Ακόμα όμως και αυτές οι δυνατότητες γεννούν άλλα προβλήματα: Το ποίημα δεν είναι ένα συνεκτικό δημιούργημα, ένα εξ αδιαιρέτου πνευματικό πόνημα; Μήπως τα επι μέρους ζητήματα το αποδυναμώνουν, αλλοιώνουν τη δομή και την εντύπωση, το πνεύμα εν τέλει και ό,τι επιδιώκει ο ποιητής να μεταδώσει σε μας; Είναι δόκιμο να απομονώνεται ο χώρος θεωρούμενος ως οντότητα ενώ μπορεί να είναι και μεταφορά; Εφόσον το ποίημα, ύψιστο προϊόν του πνεύματος και της φαντασίας ως αντανάκλαση των προσλαμβανόμενων, δεν είναι υποχρεωτικά ευκρινές και σαφές σε ποιον και σε τι ακριβώς αναφέρεται, πώς μπορεί να είναι τέτοιος ο χώρος στον οποίο αυτό αντανακλάται; Αν διαχωρίζω το χώρο που συχνά είναι συμβολικός, μειώνω ίσως την όλη αντίληψη; Μήπως αποδομείται το ποίημα; Η ανάλυση αναιρεί τον ποιητικό λόγο; Αυτά ήταν μερικά απ’ τα ερωτήματα που προέκυψαν μελετώντας τα ποιήματα της Στέλλας Γεωργιάδου.  

Οι παραπάνω προβληματισμοί δεν είναι οι μόνοι που αντιμετώπισα κατά την προσέγγιση στο έργο της Στέλλας που αποτέλεσαν την αρχή της ενασχόλησής μου με την ποίηση στο πλαίσιο της γενικής διερεύνησης του ζητήματος χώρος (χώρος: αστικός και φυσικός- τόπος- τοπίο- θέση- φυγές- διαδρομές) στη λογοτεχνία. Οι λογοπλάστες ποιητές κατέχουν την άδεια της δημιουργίας νέων λέξεων, γιατί όχι και της άρνησης, αναστροφής, επεξεργασίας, μεταμόρφωσης του χώρου. Ισως ο χώρος να μην είναι συνειδητά στη σκέψη τους. Ισως αντίθετα ο τόπος να γίνεται η αφορμή ώστε να δημιουργούνται εντυπώσεις, αισθήματα, μνήμες που αποδίδονται με συμβολισμούς, μεταφορές και αλληγορία. Η συγκεκριμένη ποιήτρια διαρρηγνύει άραγε τη σχέση της με την αρχιτεκτονική όπως την σπούδασε και την ασκεί κατά τη δημιουργία των ποιημάτων της; Στην ιστορία της ελληνικής ποίησης έχουμε φωτεινά παραδείγματα όπου ποιητές (Σεφέρης, Καβάφης, Καρυωτάκης, Καββαδίας κλπ) δημιούργησαν παρά την επαγγελματική τους ενασχόληση. Η τελευταία ωστόσο τους φώτιζε;

Ετσι με τα δεδομένα αυτά τολμώ να προχωρήσω στον «στόχο» μου, δηλαδή την αναζήτηση του χώρου στο έργο της ποιήτριας Στέλλας Γεωργιάδου, προσπαθώντας πάντα να ακολουθώ το ποιητικό της πνεύμα.

Γιατί ο «στόχος»; Τη στιγμή που ο ποιητικός κόσμος είναι συγκεκριμένος, μοναδικός για κάθε ποίημα, πλασματικός συχνά…Όμως υπάρχει και έχει το ρόλο του. Η ανίχνευσή του προσφέρει στο ίδιο το ποίημα αλλά και στον αναγνώστη. Διερευνούμε τον χώρο γιατί τον θεωρούμε δεδομένο, αυτονόητο. Η απουσία του ωστόσο, ο μη τόπος, είναι κι αυτό μια θέση…

Συνηθίζουμε να αποκλείουμε τον ποιητή από διαλόγους, αναφορές, ερμηνείες. Θεωρώντας όμως ότι η συζήτηση επί συγκεκριμένου θέματος μπορεί να αποδώσει, επέλεξα να χρησιμοποιήσω στοιχεία συνέντευξης που η σημαντική για τη σύγχρονη ποίηση δημιουργός μου παρείχε. Υπέθεσα ότι το θέμα την ενδιαφέρει το ίδιο λόγω της διπλής ιδιότητάς της[2]. Πιστεύοντας ότι μπορεί να με διαφωτίσει μια συνομιλία με τη Στέλλα επιχείρησα και επικοινώνησα (sic) μαζί της στη σφαίρα της ποίησης, των νοημάτων, του συναισθήματος. Τα νοήματα που προσέλαβα απ’ αυτήν τίθενται διακριτικά και διάσπαρτα στο κείμενο. Eτσι μοιράστηκαμε τα προβλήματα

Ποιος ο ρόλος του χωρο- χρόνου, της διάρκειας, της εξέλιξης

Πώς ο χώρος αξιοποιείται;/ πως μετουσιώνεται σε χρόνο;

Ποιος ο στόχος; Τη στιγμή που ο κόσμος είναι συγκεκριμένος, αυτός του κάθε ποιήματος, (ανάλογα με το σχήμα του κόσμου του / Ας)

Η δομή που υιοθέτησα στην προσέγγισή μου συμπυκνώνει τη θεωρητική αντιμετώπιση, την κριτική και τη γενικότερη άποψη για την ποιήτρια, τον διάλογο μαζί της και τις αρχές στις οποίες οδηγήθηκα από την αρχική εντύπωση, την προσωπική μου ανάγνωση και την ανίχνευση του στόχου μου.

(Συχνά σε συνεπαίρνει το ποίημα, η αλληγορία. Ξεχνάς το στόχο / χώρο).

Ανιχνεύω το στόχο μου αλλά πάντα επηρεασμένη από το ποίημα. Αυτό είναι που δημιουργεί ένα παράλληλο κόσμο, προϊόν αισθημάτων, αισθήσεων, ενόρασης και αναζητεί ερμηνεία.

Νομίζω όμως τελικά, κι αυτό μετά από όλη την ανάλυση και την επεξεργασία που χρειάστηκα ώστε να καταλήξω στα συμπεράσματα που θα ακολουθήσουν, ότι πέρα απ΄ό,τι προσέφερε η διαδικασία σε μένα προσωπικά θα βοηθήσει και άλλους να στρέψουν μια διαφορετική ματιά στην ποιητική δημιουργία αξιοποιώντας σημεία, σύμβολα, μηνύματα, έννοιες που αναφέρονται στο χώρο και που θα βρουν στο παρόν κείμενο.

Η Στέλλα Γεωργιάδου δεν επιγράφει ούτε αφιερώνει κάποιο έργο της σε χώρο ή τόπο συγκεκριμένο. Δεν αποτελεί πρωτεύοντα στόχο της ο χώρος  Παρ’ όλ’ αυτά η εντύπωση που μου αφήνει είναι ότι δεν τον απαρνείται. Η έννοια γι’ αυτόν είναι βιωματική. Η σχέση μαζί του αμφίδρομη. Διαφαίνεται όμως σε όλα της τα ποιήματα αν εμβαθύνει κάποιος σ’ αυτά. Οι ερωτήσεις αποβλέπουν στην κατανόηση αυτού ακριβώς του ζητήματος.

• Οσο δημιουργείς ένα ποίημα, σκέφτεσαι το χωρικό πλαίσιο; Ή αποτελεί με τα λοιπά στοιχεία ένα σύνολο;
• Aποτέλεσε πηγή έμπνευσης κάποιος χώρος / τόπος για τα ποιήματά σου; Σ’ αυτή την περίπτωση αποκτά υπόσταση κι αν ναι εντάσσεται κάπου ή αποτελεί ένα κόσμο - προϊόν αισθημάτων και αισθήσεων;
• Μπορεί να απεικονισθούν τα ποιήματα; Σκιαγραφούν τόπους;
• Υπάρχει στη σκέψη συγκεκριμένος χώρος/  περιβάλλον όταν επιχειρείς σχεδιαγράμματα ή καταλήγεις στην οριστική μορφή του ποιήματος;
• Η ιδέα υποκινείται από κάποιο χώρο – πόλη – οικισμό; Τυχόν αισθήματα που διεγείρει ένας τόπος παράγουν ποίηση;
• Η αίσθηση του χώρου, η ένταξη σε ένα πραγματικό περιβάλλον παράγει αισθήματα;
• Μέσα στο συνολικό πνεύμα, υπάρχουν περιπτώσεις που δημιουργείται ένας πλασματικός ή φανταστικός χώρος;
• Το ότι είσαι αρχιτέκτων , έχεις δηλαδή μελετήσει το χώρο προκαλεί κάποια σχετική θεώρηση; Παρατηρείς ή εμπνέεσαι από το χώρο, την πόλη κλπ; Ειδικότερα η σπουδή των μνημείων, φορτισμένων με μνήμες, βιώματα άρα και συναισθήματα, προκαλεί, εμπνέει;
• Οι μνήμες από οικεία περιβάλλοντα, πχ ένα σπίτι που ζήσαμε κάποτε, ένα σχολείο, που γεννούν νοσταλγία ή άλλα συναισθήματα, μετασχηματίζεται σε στίχο; Ενας χώρος οικείος, μια γωνιά που εμπνέει διαχέεται σε ποίημα;
• Μήπως αποδομώ το ποίημα; Διαχωρίζω το χώρο που συχνά είναι συμβολικός.
• Ποια προτεραιότητα έχει ο χώρος στα ποιήματα σου; Δημιουργείται- αναπτύσσεται μέσα στο ποίημα ή αντίστροφα έχει ήδη ‘ενσωματωθεί’ ώστε ανθίζει μέσα του το ποίημα;
• Διαρρηγνύεις μήπως τη σχέση σου με την αρχιτεκτονική όπως την σπούδασες και την ασκείς στη φάση που γράφεις;
• Θεωρείς οτι πιθανόν να παρερμηνεύονται κάποια ποιήματα; Ή εχοντας ευρύ φάσμα ανταπόκρισης δίνουν ευκαιρία για πολλαπλές αναγνώσεις, αλλά και επιμερισμούς όπως η παρούσα ανάλυση;.
• Μπαίνει ο αστικός χώρος στο παιχνίδι;
• Περιγράμματα, κλίση : λέξεις από ποιήματα / τεχνικοί όροι. Επιζητά άραγε τη σχέση ή την ξορκίζει;

Το πλήθος των ερωτήσεων δικαιολογείται από την πολλαπλή ανάγνωση των σχετικών εννοιών, χωρίς να απαιτεί αντίστοιχο αριθμό απαντήσεων. Το αντίθετο μάλιστα. Η σχέση, οι σχέσεις… Οι απόψεις από μέρους της Στέλλας συμπυκνώθηκαν σε ένα κείμενό της αδημοσίευτο που έχει ως εξής[3]:

Με διάλεξες, ευτυχισμένη συγκυρία. Ήρθες μαζί μου σήμερα, φωτεινό μονοπάτι, να με σπρώξεις πίσω στις απαρνημένες ρίζες. Εκεί, που διστακτικά διαθλάται η δύση, όλο κομίζοντας και κάποια προσδοκία. Ξανά με τα μάτια της νεότητας, ναι, κι όχι της πρόωρα κυνικής μου απελευθέρωσης. Ξανά, στην ανθρώπινη διάσταση των πραγμάτων. Στο όραμα, ξανά. Σε σελίδες χρωματιστές, σε ταράτσες γεμάτες πράσινο. Σε υπόγειους ήλιους, που ξεπηδούν από μάτια είκοσι δύο εποχών. Το κομμάτι που δεν έλπιζα με κατατρόπωσε (με την ευνοϊκή σημασία). Τυλίχτηκα και πάλι στα παλιά μου εργαλεία και με γλώσσα χαμογελαστή αποτινάζω το μίζερο βλέμμα της απάθειας. Μίλα μου λοιπόν. Μίλα, τέχνη μου εσύ, αποδιωγμένη.

Άλλη δεν είχα αγαπήσει όπως αυτήν, γι’ αυτό κι αρνήθηκα να τη ματώσω. Ψέμα. Γι’ αυτό φοβήθηκα να ματώσω. Κι έτσι έζησα, ματαιωμένη στο παρόν.

Βαθιά την έπνιξα στο νου, να με στοιχειώνει πάντα ο πειρασμός. Να επανέλθω. Εκεί, που τα μολύβια γεννάνε κόσμους αδιάσταλτους. Εκεί, όπου το φως γεωμετρεί και το σκοτάδι είναι ελεγχόμενης διάρκειας. Εκεί, όπου λατρεύεται η ύλη όσο κι η φύση, εντεταλμένη στην υπηρεσία της ζωής. Κατασκευάζω υποδοχείς, κελύφη προστασίας ιδιωτικών ονείρων. Τέρπομαι σαν ηδονοβλεψίας, μα… δεν είναι και λίγο, αν σκεφτώ τον δημόσιο ξεπεσμό. Την ευτέλεια, χειραγωγημένη απ’ την κατανάλωση, την έκπτωση της αισθητικής και της ηθικής σημασίας της. Το αφιλότιμο κέρδος.

Το όραμα, πυροδότης μοχλός της κίνησης, σε μια αντίδραση αφετηρία της επανεκκίνησης. Το δίκιο μου φτηνή δικαιολογία. Τους είχα βαρεθεί. Με κόπο ακολουθούσα τα καλολογικά τους ψέματα, την εθελούσια τύφλωση, το δονκιχωτισμό, χωρίς καν Δουλτσινέα στο μπαλκόνι. Είπα, τους είχα απαρνηθεί και μ’ είχανε ξεχάσει (παραίτηση ή όπως το πάρετε). Οι προβατώνες ασφυκτιούν γεμάτοι συγκατάβαση και βρώσιμες ανάγκες. Ο κορεσμός φέρνει υπνηλία και υποταγή. Και η δυναμική των εξελίξεων δεν δυναμώνει κανένα πνεύμα. Μα έλα που υπάρχουν τα παιδιά. Ψάχνουν για κάποιο χέρι, μία βοήθεια, μια κατεύθυνση. Μια, έστω, φωνή έξω από το μονόδρομο. Δρόμος είναι κι αυτός κι ας μην ανοίχτηκε ακόμα. Αν εσύ λοιπόν, λέξεις θωπεύεις στη θλίψη σου παραιτημένη, πώς θα λαμπρύνουνε τα όνειρά τους; Πούθε θ’ ανάψουνε οι σπίθες των ματιών τους; Μάταια σε προσπαθούσα, τέχνη μου. Δυο λίθους ικανά να ορθοποδήσω, να αναγεννηθούν απ’ τα συντρίμμια νέα πάθη. Μα σ’ αποδιώχναν’ οι πολλοί, χωρίς καν να το ξέρουν (κι εγώ που ξέρω δήθεν δε σ’ αρνήθηκα;). Ίσως το γνώριμο κακό είναι πιο προσφιλές από το άγνωστο, όσο καλό κι αν σου το τάξουν. Σταγόνα σήμερα δε μου περίσσεψε. Σαδιστικά γεύτηκα (μέχρι ρανίδας) ως και την τελευταία σκέψη, που ‘βρεξε τις πατούσες μου. Και πώς ν’ αντισταθώ; Έχει άλλη ελπίδα ο διψασμένος;

Μα εγώ έψαξα και βρήκα…..

Την ίδια την αρχιτεκτονική και τη σχέση, τη γνώση, την εμπειρία που μεταμορφώνει σε ποίηση  η Στέλλα

Mεταχειρίζεται αντικείμενα που προϋποθέτουν περίγυρο, επίπεδα, διάσταση. Υπαινίσεται έτσι το χώρο.

Η δομή των ποιημάτων παραπέμπει σε τεχνική οργάνωση: μια παρεξηγημένη έννοια κερδίζει από τη συμπύκνωση των αισθημάτων.

Οι σπουδές της στον χώρο λειτουργούν ως υπόβαθρο, αλλά και ως κάτοπτρο, ως πλαίσιο, ως συμπλήρωμα και κυρίως ως τέχνη που μεταλλάσσεται σε ποίηση,

… νομίζω τα ποιήματά μου είναι άτοπα και άχρονα…

Μα εγώ έψαξα και βρήκα…..

Σημειώσεις πάνω στα ποιήματα της συλλογής ΜΑΣΚΑ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

ΑΣ (σ. 11):

Ας ξαπλώσω απόψε απ’ της αλήθειας τη μεριά / χωρικός διαχωρισμός

Κοινωνό μιας έγκλειστης- παράφορης σχεδόν-  ανάγκης για ουρανό : η έννοια του εγκλεισμού, του κελύφους του ασφυκτικά προστατευμένου υποκειμένου

Ας παραμείνει μυστική η έξοδος / μεταφορά για την εκδήλωση, εξωτερίκευση μυστικών..

Κι ας τριγυρίζει εκείνο άηχο : η κίνηση προϋποθέτει ανοικτό, ελεύθερο χώρο γύρω του…

…η σχέση με τον χώρο είναι αμφίδρομη…

 ΣΤΟ ΛΙΓΟ ΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΩΝ (σ. 13):

Κι ο ουρανός διχασμένος : διαχωρισμός (έντονος) όπως παραπάνω.

Και τρομαγμένος τρέχεις να χωθείς στο ρόλο : έννοια της καταφυγής, της απόκρυψης όπως σ. 66

και εκτοξεύει γαλάζιες ριπές αυταπάτης : έννοια της παραπλάνησης, της αποστροφής, της άρνησης.

…να επηρεάζει ο χώρος; Υποσυνείδητα ναι…

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΠΡΟΟΠΤΟ (σ. 14)

Κλείνω τα παντζούρια για την ενδεχόμενη βροχή : ρεαλιστικά το μέσο απομόνωσης και προφύλαξης από την πληροφορία, την ενδεχόμενη επίθεση.

Κι ανοίγω τα παράθυρα στην αύρα του απρόσμενου και τρυπώνεις ήλιε : το αντίθετο από το προηγούμενο, αλλά παρόμοια συμβολίζεται η άρνηση και η αποδοχή

Και θα βγούμε μαζί στις νωπές λεωφόρους- καθαρτήρια- : ένας πλατύς δρόμος με τον χαρακτηρισμό νωπός, προσδίδει ατμόσφαιρα αχνίζουσα, ζώσα, άνοιγμα, αποδοχή

ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ (σ. 16)

Αχνίζει η μέρα, οσμίζομαι τον κόσμο, ακολουθώ την αύρα : φυσικά φαινόμενα, αισθήσεις, στην υπηρεσία της επιθυμητής ατμόσφαιρας.

Τρικυμισμένο το πεζοδρόμιο να με καταπιεί, μα εγώ θα προχωρώ  απ τη λωρίδα των τυφλών : η πορεία, ακόμα και χαρακτηριστικά των δρόμων γίνονται εργαλεία ώστε να εκφρασθούν η περιπλοκότητα, η ταραχή, η σκέψη, η φαντασία, η πρόθεση, η απόφαση.

ΑΥΤΟ ΤΟ ΓΚΡΙΖΟ (σ. 18)

Ζευγαρωτοί οι δρόμοι : ο δρόμος πάλι σε αλληγορία για το αντάμωμα, την αγάπη, μια κατάθεση

ΑΜΕΤΑΝΟΗΤΗ (σ. 20)

Που να με πάρει ο χρόνος

Πάλι αυτός ο θάνατος

Έμεινε δίχως σώμα

Η δράση και το αποτύπωμά της. Η αμφιβολία του αποτελέσματος. Τα ηθικά διδάγματα έρχονται απρόσκλητα, πάνω στην εξέλιξη των γεγονότων, εκεί που δεν τα περιμένεις Υπάρχει χρόνος για όλα;

Για να κοιτά μόνο μπροστά ο προορισμός μου: Ροή- εξέλιξη που διακόπτεται παρά τις προθέσεις. Και μετά η επανάληψη στην περιπλοκότητα του χρόνου.

……ήθελα να ανιχνεύσω την πρόθεση….

ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΥΠΑΡΞΗ (σ. 22)

.. πως ήμουνα κι εγώ εκεί..: η γνώση της πλάνης, της θέσης. Αυτογνωσία.

VACUUM   HORROR (σ. 24)  :  έννοια για συγκεκριμένο φαινόμενο στην τέχνη και το χώρο    

Η έννοια του καταλύματος ως κρυψώνα (και εδώ)

.. και σε κλειδώνουν απέξω..: απομόνωση, χωρικός αποκλεισμός

ΣΤΡΟΓΓΥΛΕΥΩ (σ. 26)

(Πρότυπο σχήμα)

Κινήσου στο πλάτος του κόσμου και κατοίκησέ τον / (ο κόσμος πάλι) : έννοιες οίκησης / έκφραση τεχνικού (θα μπορούσε να πει μείνε, σκεπάσου κά). Η διάδοση και επικράτηση της ποίησης.

1^η στροφή: προσωπικές παρακαταθήκες / μικρό κομμάτι του κόσμου, του συνόλου ως δάνειο… ως έκφραση, αλληγορία για τμήμα κάποιου χώρου.

Φ-ΕΤΟΣ (σ. 28)

… εξαφανίστηκε εν ριπή φωτός… : η ταχύτητα, οι μεταβολές και ο χρόνος ως αφετηρία αποφάσεων

 ΜΙΚΡΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΛΛΕΙΨΕΩΝ ΚΑΙ ΘΛΙΨΕΩΝ (σ. 29)

Απέναντι έχει φως…….2^η στροφή: εκφράζει τη θέση και την αντί-θεση

Τόσο που νιώθεις……..3^η στροφή: αντίθεση χώρων, στεριά / θάλασσα

Σκορπάω τα λόγια μου 4^η στροφή: δημιουργία ενός πεδίου όπου απλώνονται χαρακτηριστικά στοιχεία, έργα …

Τα λόγια μ’ ακολουθούν : διαγράφουν πορείες

… να προκαλέσω συναισθήματα…

ΒΙΟΓΡΑΦΩΝΤΑΣ (σ. 30)

Κλειδωμένο στον άγνωστο κόσμο τον αναποδογυρισμένο από τα έγκατα : η χωρική απομόνωση ως έννοια του διακριτού, του μυστηριακού.

Εκεί στη ράχη των σπειρόμορφων αρχέγονων μυστικών περασμάτων: οι διαδρομές, έρχονται από το παρελθόν, απαιτούν εξερεύνηση, ερμηνεία, δίνουν ελπίδα για ταύτιση

ΕΝΑ ΦΩΣ (σ. 32)

Καθρεφτίζει μάτια κόκκινα του κορεσμού : το κάτοπτρο, η αντανάκλαση εκπροσωπεί 2 επίπεδα, χώρους με ενδιάμεσο, διάσταση

Μα πού χάθηκε; Πού να ναι τώρα αυτό το φως; Αν επιχειρήσουμε ταυτοποίηση, υπαινίσσεται κάποιο άγνωστο τόπο, την αναζήτηση κόντρα στον εφησυχασμό.

… νομίζω τα ποιήματά μου είναι άτοπα και άχρονα…

ΤΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ (σ. 33)

Θεματικά τοπία

Μια στάση

ΚΙ Η ΑΝΟΙΞΗ ΣΥΝΘΛΙΒΕΤΑΙ (σ. 34)

Αναπαράγει και προβάλλει την «κρύπτη», καλλιεργεί συμβολισμούς 

…έμπνευση οι εικόνες που θέλεις να παράξεις από χώρο κατασκευασμένο ή από φυσικό…

 ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΡΟΜΟΥ (σ. 35)

Παιχνίδια με τα φαινόμενα. Οι εμμονές, οι φόβοι, οι προβλέψεις, οι φήμες που υπαγορεύουν και απαγορεύουν τη βούληση , τις προθέσεις, καθιστούν τον τόπο μη- τόπο, άτοπο, η ανασφάλεια ακυρώνει τις προθέσεις, η υπερβολή την κίνηση.

ΔΕΥΤΕΡΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ (σ. 36)

.. oι θλίψεις Στα πηγαινέλα τους ξεθώριασαν: οι πορείες, οι κινήσεις, οι αμφιβολίες

Κι ο κάματος...να ρέει στα μέλη.. : διείσδυση / διεισδυτικότητα

Κι ανάδρομος να ήτανε ο ήλιος…, τώρα ξεπεταχτήκανε…, να φτάσουμε τα ύψη εκείνα…, μπορούμε να βαδίσουμε /  αφήνοντας στο πλάι : σύντομες εκφράσεις που σημαδεύουν τον τόπο και την κίνηση και μαρτυρούν συμβολισμούς.

Δεν είχα καυχηθεί ποτέ /  την κατ’ εικόνα ομοίωσή μου :  το είναι και το φαίνεσθαι ως εικαστικό συμβάν.

ΣΕ ΑΚΙΝΗΤΟ ΠΛΑΝΟ (σ. 38)

Τίτλος στασιμότητας ενάντια στην  κίνηση

ΟΙ ΑΤΑΙΡΙΑΣΤΟΙ (σ. 40)

Η καρτερία σε αντίθεση με την τάση και δυνατότητα φυγής

Περιγραφή τοπίων

ΣΙΓΜΑ ΟΠΩΣ ΣΚΙΑ (σ. 42)

.. παριστάνει τον αδιάφορο κρυμμένος στα φυλλώματα περσινής άνοιξης..:  υπόμνηση απόκρυψης (μια κρυψώνα)

Όλα τα αγάλματα των πάρκων παίρνουν τη μορφή σου –φρίκη- καθώς βολτάρω από νύχτα σε νύχτα :  εικόνα, τοπίο, κίνηση, πρόσωπα

… ο χώρος άλλοτε βιωματικός, άλλοτε φανταστικός δίνει ένταση στο συναίσθημα…

ΠΟΙΝΟΛΟΓΙΟ (σ. 44)

..να εισχωρήσει.. : απόκρυψη- εισχώρηση / λέξη  που αποκαλύπτει κίνηση, πρόθεση, μεθόδευση, τέχνασμα, συγκάλυψη

CAROUSEL (σ. 45)

Θ ‘ αφήσω το μισό μου εκεί :  διχασμός υποκειμένου αλλά και αναφορά σε χώρο. Η ύλη, η υφή, το χρώμα ως μέσο έκφρασης

 EVERYONE HAVE A HEART (σ. 46)

Εύθραυστη η αγάπη κείτονταν στο πλάϊ του : μεταφορά για την εγγύτητα, εκδήλωση συναισθήματος

 ΑΓΝΩΣΙΑ (σ. 47)

… έχει και η μνήμη το βυθό της.. : η διάσταση ως αλληγορία για το όριο

ΠΑΡΟΔΙΟ (σ. 48)

Τη φαντασμαγορία της δύσης των αισθήσεων :  εκρηκτική η μη αισιοδοξία στην αλληγορία της.

Που κατάγονται από τη χώρα των λυγμών :  κλασσική μεταφορά

ΣΕ ΚΟΝΤΡΑ ΠΟΝΟ (σ. 49)

Θεμελιώνουν το φως :  εμπεριέχει έννοια χώρου / δάνειο ο τεχνικός όρος

Το δικό μας ρήγμα  … που χωρίζει χωρίς να ορίζει: διαφαίνεται ο χωρισμός, η διάσταση, η τοποθέτηση σε επι μέρους σφαίρες.

…η σχέση με τον χώρο είναι αμφίδρομη…

 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ (σ. 50)

Διακρίνεται ένα μοτίβο: χρόνου, αισθημάτων, αισθήσεων

ΕΠΙΠΛΕΟΥΝ ΑΝΑΜΕΣΑ (σ. 52)

Κυκλωτικούς ελιγμούς : γραφικό σχήμα

Αποστάσεις : μετρικά μεγέθη σε μια τάξη που δίνει διάσταση

ΑΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΑΦΟΡΑ (σ. 54)

Στενόχωρο μου μοιάζει το δωμάτιο : δίνει την αίσθηση του χώρου κ της κλίμακάς του

Με προσπερνά η μέρα: η μέρα προσωποποιείται, κινείται, προηγείται

Ακουμπισμένη στο παράθυρο : μια εικόνα

Κι εσύ πλάι στο τραπέζι του γραφείου : μια θέση

ΣΚΑΡΦΙΖΟΜΑΙ (σ. 56)

Η κίνηση είν’ η ζωή μου: πνοή χώρου και διάστασης, αλλαγή θέσης, προβολή και αναφορά.

… για το δρόμο…: πορεία, κίνηση , εξερεύνηση, μέλλον, προοπτική

ΜΑΣΚΑ ΟΞΥΓΟΝΟΥ (σ. 59)

Κι ένα ίσως…..ο φόβος : διάστημα – απεραντοσύνη - ορίζοντας (το όλο)

Να σε ψάξω άφησέ με: απόκρυψη, μυστικότητα, αίτημα

….να περιγράψω μια ψυχική κατάσταση…

ΥΛΗ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ (σ. 62)

Κι έφτιαχναν μονοπάτια να διαβώ: χάραξη δρόμων, πορεία

Γκρεμίστηκαν : για τον συμβολισμό μεταχειρίζεται τεχνικό όρο και διαδικασία

Η αγάπη θα μας βρει σκεπασμένους: μεταφορά χρησιμοποιώντας κέλυφος / κρησφύγετο

ΑΩΡΟ ΔΙΣ ΑΙΝΙΓΜΑΤΙΚΟ (σ. 64)

Σε τοίχο που ασβέστωνε: μια παραδοσιακή δράση που αντανακλά οικεία εικόνα, χρησιμοποιείται ως μεταφορά

Οι καιροί ερχόμενοι,   …   γλιστράνε…: προσωποποιούνται και κινούνται, διαγράφουν  πορείες ήπια, ρυθμικά..

Περιγράμματα, κλίση : όροι από την επιστήμη της Στέλλας Γ. / επιζητά άραγε τη σχέση  ή την απορρίπτει;

ΣΤΙΓΜΕΣ (σ. 66)

Ι) Πώς τρύπωσες;  Κίνηση όσο και καταφύγιο

Ξεγλίστρησες: Λέξη  που αποκαλύπτει κίνηση, πρόθεση, μεθόδευση/ τέχνασμα, αποχωρισμό…

ΙΙ) Στ’ αριστερό παράθυρό μου σκαλωμένα / απλώνω στο περβάζι μου  :επισημαίνει το χώρο, αναζητά τη θέση.

Η ΑΝΟΙΞΗ ΣΕ ΟΔΗΓΗΣΕ. ΣΩΣΤΑ; (σ. 68)

Μια διαδρομή : πορεία, χάραξη, διαφυγή

ΔΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ (σ. 70)

Ω, να μια πόλη

Το τοπίο, ο περίγυρος, η πόλη στη διάθεση του ποιητή  (έτοιμο το τοπίο) / Ισως και να ‘σαι συ ο ποιητής/ που διασταυρώνεις τις λέξεις με σκέψεις/ σε ανώφελη μονομαχία/ σκαρώνοντας τοπία υπέρηχων συναισθηματισμών.

Το περιβάλλον, η πόλη, οι πορείες, οι πλατείες, τα κτίσματα, τα παράθυρα αξιοποιούνται για να αποδώσουν το συναίσθημα, τα όρια, τις μεταλλάξεις. Διακρίνεται φανερά η αλληλεξάρτηση από τα σημεία, τους χώρους, τους τόπους, τα τοπία αλλά και η ελευθερία του ποιητή να χειριστεί και να δημιουργήσει με τα παραπάνω - εικονοπλασία

                                               

ΞΕΡΕΙΣ ΠΟΙΟ ΠΟΙΗΜΑ ΑΓΑΠΩ; (σ. 72)

Το ποίημα, το άπιαστο, σε ένα πεδίο ανοικτό, απεριόριστο, ελεύθερο, όπως η έμπνευση

….έμφαση στο συναίσθημα…

ΔΑΓΚΩΝΟΥΝ (σ. 73)

Μεταφορά, για την πνευματική πάλη που παράγει και δημιουργεί, που δε θέλει περιορισμούς και κάλυψη, που ανθίζει σ’ ένα πεδίο ελεύθερο.

Η διαδικασία και η δυσκολία της γραφής: ένταση σε περιορισμένο πεδίο, σε ένα χώρο οριακό.

ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ (σ. 74)

Χτίζουνε ποιήματα και λαμπερά τοπία: χωρικά δάνεια  (γεωμετρίες)

Σε μια περιδίνηση ανώφελη

Σε ένα κύκλο ατέρμονο

και φαύλο :  η κίνηση προδιαγράφει τον χώρο και το ρόλο του

ΔΙΑΤΡΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΟΝΟΣ (σ. 76)

Πρόκειται για ποιητικό κείμενο που αποκαλύπτει τον προβληματισμό για τους ποιητές, για τον αντίκτυπο που το έργο τους έχει στην κοινωνία  (μάλλον απογοητευτικό). Με λεκτικά μέσα όπως ‘σκορπίζει’, ‘ένα σύμπαν’ σκιαγραφεί ένα άπειρο περίγυρο πιθανής επικράτησης και επιθυμητής εμβέλειας. Εργαλεία του εικόνες χώρων οικείες. Αποτυπώνει μια περιήγηση. ‘Σέρνεται’ στις αγορές και αλλού… ‘Εκεί’ είναι αυτό που αφορά και περικλείει τον χώρο, τα κελύφη, τους δρόμους, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί και ως μεταφορά: εκεί, στον εαυτό του.

ΑΠΡΑΞΙΑΣ ΕΓΚΩΜΙΟΝ (σ. 77)

Τις φλόγες του τζακιού: μυστικά νοήματα με χωρικό/ δομικό δάνειο

….να περιγράψω μια ψυχική κατάσταση…

ΚΑΤΑΔΙΚΗ (σ. 78) 

Χωμένος τραγικά μες σε ψυχές ανήλιαγες σπηλιές παραφροσύνης:  Πλάθει μεταφορικά έναν χώρο σε απόκρυψη και τον σκιαγραφεί

Δημιουργεί αντιθέσεις: ψυχές ανήλιαγες  / Πύρινο φως / να πλημμυρίσουνε τα τάρταρα

Εκφράζει   προβληματισμό, οργή, αντίσταση, δράση, δυναμισμό.

ΣΚΥΛΟΙ (σ. 80)

Η διεκδίκηση του χώρου ως παιχνίδι με στοιχήματα ζωής και θανάτου

… στο απέναντι πεζοδρόμιο…ο εντοπισμός γειώνει την εικόνα

ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΟΣ ΑΪ-ΓΙΩΡΓΗΣ (σ. 82)

Γενικά εκφράζει την αντίθεση ομαδικού – ατομικού, την προσωπική άποψη απέναντι στο σύνολο – τον κόσμο. Βλέπει το αντικείμενο (Αγιος – Εικόνα) ως θεατρική σκηνή. Περιγράφει συνοπτικά αλλά περιεκτικά τη θέση – πρόκληση του αισθήματος, αντίθετου στο επικρατούν τελετουργικό. Το αντικείμενο προστασίας – εκεί – απομεινάρια παλιάς τοιχογραφίας, σε παραθαλάσσιο (;) ναΐσκο.

…ο δικός μου Δον Κιχώτης…

ΣΑΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ (σ. 84)

Προβάλλει το ιδεολογικό περιεχόμενο, το δέος.

Καμμιά ισορροπία μέσα σ’ αυτόν τον αλλότριο κόσμο: ένα ισοζύγιο.

---

[1] Στέλλα Γεωργιάδου, ΜΑΣΚΑ ΟΞΥΓΟΝΟΥ, Αθήνα 2011

[2] Η Στέλλα Γεωργιάδου είναι αρχιτέκτων μηχανικός

[3] Ο,τι σημειώνεται με πράσινο χρώμα ειπώθηκε από την ποιήτρια. Oι λέξεις με πλάγια γραφή αποτελούν αποσπάσματα από ποιήματα.

Μια συντομευμένη μορφή του άρθρου αυτού δημοσιεύθηκε ως βιβλιοκρισία στο τεύχος 104, Ιανουάριος-Μάρτιος 2014, του περιοδικού Εντευκτήριο.

Μαρία Λιλιμπάκη- Σπυροπούλου ( Χανιά, 1954). Σπούδασε αρχιτεκτονική και αρχαιολογία (ΑΠΘ). Το διδακτορικό της αφορά Το οικιστικό δίκτυο Χαλκιδικής 1912- 1960. Ασχολήθηκε με αναπλάσεις αστικών περιοχών. Διδάσκει Περιβαλλοντικό σχεδιασμό πόλεων (ΕΑΠ). Οι δημοσιεύσεις της αφορούν τη σχέση του χώρου με την ιστορία, την τέχνη, το περιβάλλον και πρόσφατα με τη λογοτεχνία.