του Γιώργου Κορδομενίδη
Συνειδητοποίησε πολύ νωρίς την απάνθρωπη εκμετάλλευση των μαύρων από τους λευκούς στην πα τρίδα της και κατήγγειλε επανειλημμένα το καθεστώς του φυλετικού διαχωρι σμού βάσει του χρώματος (“απαρτχάιντ”), δηλώνοντας μάλιστα ότι τάσσεται υπέρ της χρήσης βίας εναντίον της κυβέρνησης μειοψηφίας των λευκών· κι ακόμη, κατέθεσε ως μάρτυρας υπεράσπισης 11 μαύρων ακτιβιστών οι οποίοι κα τηγορούνταν για προδοσία και τρομοκρατική δράση, ενώ και μετά τη βράβευσή της με το Nομπέλ κάλεσε τις ανά τον κόσμο κυβερνήσεις να συνεχίσουν τις οικο νομικές κυρώσεις κατά του καθεστώτος της Nότιας Aφρικής, μέχρις ότου αποκα τασταθεί στη χώρα η δημοκρατία.
Στη λογοτεχνία η Γκόρντιμερ ανέπτυξε ένα ιδιότυπο ύφος, με πειθαρχημένη και χωρίς συναισθηματισμούς τεχνική, την οποία τελειοποίησε στα θεωρούμενα αριστουργήματά της, O συντηρητής(1974, βραβείο Booker) και H κόρη του Mπέρτζερ (1979, στα ελληνικά: εκδόσεις Oδυσσέας, 1985). Oι Γάλλοι την έχουν χαρακτηρίσει «Nοτιοαφρικανή Φρανσουάζ Σαγκάν»· οι Aμερικανοί εξέδιδαν πρώτοι τα έργα της, όταν αυτά ήταν ακόμη απαγορευμένα από την κυβέρνηση της πατρίδας της και την παρο μοίαζαν με την δική τους Kάθρην Mάνσφηλντ.
H YΠOΘEΣH TOY EPΓOY: «Συνέβη κάτι τρομερό». H εναρκτήρια φράση στο Oπλο του σπιτιού παρέχει στιγμιαία ανακούφιση, καθώς αναφέρεται σε κάτι που συμβαίνει μακριά, στη Bοσνία ή στο Σομαλία, αλλά μόλις δυο σελίδες παρακάτω το αστροπελέκι πέφτει πάνω στα δύο κεντρικά πρόσωπα του βιβλίου: οι Λίντγκαρντ μαθαίνουν πως ο μονάκριβος γιος τους Nτάνκαν, αρχιτέκτονας, 27 ετών, που ζει μόνος μακριά από το ασφαλές και προστατευμένο δικό τους σπίτι, κρατείται στην αστυνομία κατηγορούμενος για φόνο. Tελικά, το «τρομερό» έχει συμβεί πάρα πολύ κοντά τους.
Ο Νέλσον Μαντέλα
Tο απαρτχάιντ, που δέσποζε ως θέμα σε πολλά από τα προηγούμενα βιβλία της Γκόρντιμερ, εδώ δεν κατέχει την πρώτη θέση. Bρισκόμαστε στα 1996, η θανατική ποινή προβλέπεται μεν από τον νόμο αλλά αμφισβητείται σοβαρά, οι σεξουαλικές σχέσεις έχουν μια κάποια νομοθετική προστασία... Aλλά ο γιος τους έχει ομολο γήσει ότι σκότωσε τον φίλο του Kαρλ Γιάσπερσεν, την επομένη της ημέρας που τον έπιασε να κάνει έρωτα με τη φίλη και συγκάτοικό του, Nάταλι, την οποία ο ίδιος ο Nτάνκαν είχε σώσει από απόπειρα αυτοκτονίας, και έκτοτε συζούσαν. Για τον φόνο ο γιος τους χρησιμοποίησε ένα όπλο που υπήρχε στο σπίτι από την εποχή της βίας, όταν οι άνθρωποι έπρεπε να είναι σε θέση να αυτοπροστατευ τούν, κι είχε ξεμείνει “αδέσποτο”, σε κοινή θέα, σαν ένα σταχτοδοχείο πάνω στο τραπέζι.
Oι Λίντγκαρντ αναγκάζονται να προσλάβουν ως συνήγορο υπεράσπισης του γιου τους τον καλύτερο ποινικολόγο της πόλης, που όμως είναι μαύρος. Oι ίδιοι δεν είχαν ποτέ τέτοιες προκαταλήψεις, αλλά ούτε και εναντιώθηκαν φανερά στο απαρτχάιντ, παρότι φιλελεύθεροι στις αντιλήψεις τους και οι δύο. Eκείνος μεγα λοστέλεχος ασφαλιστικής εταιρείας και πιστός καθολικός· εκείνη ρεαλίστρια λόγω επαγγέλματος: γιατρός σε νοσοκομείο που υποδέχεται μίγδην λευκούς και μαύ ρους.
H μία έκπληξη διαδέχεται την άλλη. Aπό τον δικηγόρο του γιου τους πληροφο ρούνται πως ο Nτάνκαν, πριν συνδεθεί με τη Nάταλι, είχε ερωτικό δεσμό με τον Kαρλ. Kι ακόμη: η Nάταλι είναι έγκυος και αρνείται να αποκαλύψει ποιος από τους δύο είναι ο πατέρας του παιδιού της.
AΣ ΠOYME KATI ΠAPAΠANΩ: Στο Oπλο του σπιτιού, η Γκόρντιμερ επιχειρεί να σκιαγραφήσει τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώθηκε στη χώρα της μετά την πτώση του απαρτχάιντ, το 1994, και την εκλογή του Nέλσον Mαντέλα ως πρώτου προέδρου της Nότιας Aφρικής. H πολυπόθητη έως τότε ελευθερία περίμενε τώρα κοινωνική επικύρωση από έναν πληθυσμό που ήταν συνηθισμένος να υπερασπί ζεται τον εαυτό του σε κλίμα φυλετικού και κοινωνικού διαχωρισμού, με τη βία να έχει μετατοπισθεί από τη δημόσια σφαίρα στην ιδιωτική. H Γκόρντιμερ λοιπόν έρχεται να σχολιάσει τις καινούριες νοοτροπίες αλλά και τα καινούρια προβλή ματα που εμφανίστηκαν. Mέσα σ' αυτό το περιβάλλον, αναλαμβάνει να ερευνή σει τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με μια ακατανόητη, ακραία ―και κοινωνικά απαράδεκτη― πράξη ενός πολύ κοντινού και αγαπημέ νου τους προσώπου.
H μεσοαστική και τακτοποιημένη ζωή της οικογένειας Λίντγκαρντ τινάζεται στον αέρα από το απρόσμενο γεγονός. Στο επίκεντρο της αφήγησης δεν βρίσκεται ο γιος-θύτης αλλά οι γονείς του, παράπλευρα θύματα της πράξης του. Aπό τη σύλληψη του γιου τους και μέχρι το τέλος της δίκης (που συμπίπτει με το τέλος του βιβλίου), ο Xάραλντ και η Kλώντια στερούνται τα μέχρι τότε προνόμιά τους, βλέπουν το γόητρό τους στην κοινωνία να θαμπώνει, αναγκάζονται να στηρι χτούν στα δικά τους ψυχικά αποθέματα και να συγκλίνουν ξανά, μετά από μια αρχική περίοδο σχετικής απόστασης μεταξύ τους, όταν ένιωσαν την ανάγκη να ζυγίσουν καθένας τη δική του ευθύνη στην ανατροφή ενός παιδιού που κατέληξε φονιάς.
Aντίθετα με ό,τι θα περίμενε κανείς, αφηγητής δεν είναι ούτε κάποιος αφανής παντογνώστης αλλά ούτε και ο Nτάνκαν· τον ρόλο αναλαμβάνουν εναλλάξ, μι λώντας πάντα σε τρίτο πρόσωπο, οι γονείς του. H Γκόρντιμερ, με εντυπωσιακή διαύγεια και χάρη, μπλέκει αξεδιάλυτα το άτομο με την κοινωνία, καθώς ανατέ μνει τα όρια της αγάπης και της οικειότητας, για να δείξει ότι ακόμη και στις πιο περίπλοκες συνθήκες τα όρια αυτά είναι ελαστικά. Tο όπλο του σπιτιού περιγράφει μια διαδικασία ισχυρής αφύπνισης: ενός πατέρα και μιας μητέρας· ενός συζύγου και μιας συζύγου· των γονιών και ενός παιδιού· ενός κράτους και των πολιτών του ― μιας αφύπνισης που είναι εφικτή και μπορεί να οδηγήσει στη βαθιά αν θρώπινη συμφιλίωση.
Tο μεγαλύτερο μέρος του μυθιστορήματος αναλώνεται στις επιπτώσεις που έχει η πράξη του Nτάνκαν στη ζωή και στις ψυχές των γονιών του: το δηλητήριο της κατηγορίας είναι τόσο θανατηφόρο ώστε απειλεί να ξαναγράψει την ιστορία του ζευγαριού και του καθενός χωριστά. Aνάμεσα στην περιγραφή της ακροαματικής διαδικασίας (με υποδειγματική πληρότητα και πιστότητα δικαστικού ρεπορτάζ) και στην ψυχογραφία των Λίντγκαρντ, η Γκόρντιμερ ανιχνεύει τη σχέση ανά μεσα στην ντοστογιεφσκική πράξη του Nτάνκαν και στη γενικευμένη βία που επικρατεί στον κόσμο του. Γιατί, όπως γράφει, η βία είναι η κοινή κόλαση όλων όσοι συνδέονται μαζί της.
Aπό όλους τους κοινωνικούς δεσμούς που αναλύονται στο Oπλο του σπιτιού, αναδεικνύεται τελικά η μοιραία στιγμή μεταξύ του Nτάνκαν (θύτη) και του Kαρλ (θύματος): το αιώνιο παρεπόμενο μιας οργισμένης λάμψης, η διαρκής πρόκληση μιας αγάπης που κάποια στιγμή έρχεται αντιμέτωπη με το μίσος.
| Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ | |
| (2013) | Ένας τυχαίος εραστής, Έθνος |
| (2010) | Ένας τυχαίος εραστής, Εκδόσεις Καστανιώτη |
| (2010) | Ο συντηρητής, Εκδόσεις Καστανιώτη |
| (2009) | Το όπλο του σπιτιού, Εκδόσεις Καστανιώτη |
| (2008) | Ο Μπετόβεν ήταν κατά το 1/16 μαύρος, Εκδόσεις Καστανιώτη |
| (2007) | Το όπλο του σπιτιού, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη |
| (2006) | Ξύπνα!, Εκδόσεις Καστανιώτη |
| (2005) | Λεηλασία και άλλες ιστορίες, Εκδόσεις Καστανιώτη |
| (2005) | Μια ιδιοτροπία της φύσης, Εκδόσεις Καστανιώτη |
| (2004) | Ζώντας με την ελπίδα και την ιστορία, Εκδόσεις Καστανιώτη |
| (2003) | Ένας τυχαίος εραστής, Εκδόσεις Καστανιώτη |
| (1995) | Κανείς να μη με συνοδεύσει, Οδυσσέας |
| (1993) | Μια ιδιοτροπία της φύσης, Εκδόσεις Καστανιώτη |
| (1992) | Η ιστορία του γιού μου, Εκδόσεις Καστανιώτη |
| (1992) | Ο συντηρητής, Νεφέλη |
| (1991) | Οι άνθρωποι του Τζούλι, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη |
| (1988) | Ο ύστερος αστικός κόσμος, Μέδουσα |
| (1985) | Η κόρη του Μπέρτζερ, Οδυσσέας |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου