Το λογοτεχνικό «Εντευκτήριο» της Θεσσαλονίκης τα έχει εκατοστήσει

της Λαμπρινής Κουζέλη

πηγή: http://www.tovima.gr

Φωτογραφία: Γιάννης Θεοδοσίου

Το γνωστό περιοδικό συμπλήρωσε τα εκατό τεύχη του και γιορτάζει με επετειακή έκδοση και διαγωνισμό φωτογραφίας

Ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1987 και έκτοτε κυκλοφορεί ανελλιπώς. Το 2009 βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Περιοδικού για τη συμβολή του στην προβολή και στη διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας. Το περιοδικό λόγου και τέχνης Εντευκτήριο το 2013 συμπλήρωσε 100 τεύχη και εξακολουθεί να κυκλοφορεί κάθε τρίμηνο κατοχυρώνοντας δικαίως μια θέση δίπλα στα σπουδαία έντυπα της Θεσσαλονίκης που άφησαν ιστορία στον ελληνικό λογοτεχνικό Τύπο.

Θυμίζουμε το πρωτοποριακό φοιτητικό Ξεκίνημα (1944) των Θανάση Φωτιάδη και Μανόλη Αναγνωστάκη, τις εμβληματικές για τον ελληνικό μοντερνισμό Μακεδονικές Ημέρες (1932-1953) των Σπανδωνίδη, Θέμελη,Ξεφλούδα και Δέλιου, τον προοδευτικόΚοχλία (1945-1948) και τις συντηρητικέςΜορφές (1936-1954) που συγκέντρωσαν στις σελίδες τους τη μεταπολεμική διανόηση της πόλης, τη στιβαρή Κριτική(1959-1961) του Μανόλη Αναγνωστάκη, τη μακρόβια Νέα Πορεία (1955-2009), τα νεότερα Τραμ (1971-1996) καιΠαρατηρητής (1987-2003), την ετήσιαΠαραφυάδα (1985-1990) και βεβαίως την πολλαπλά γόνιμη Διαγώνιο (1958-1983) του Ντίνου Χριστιανόπουλου, από την οποία εκβλάστησε και το Eντευκτήριο.

Στο πρόσφατο επετειακό 100ό τεύχος (Ιανουάριος-Απρίλιος 2013, σελ. 216, τιμή 10 ευρώ) συνεισέφεραν με λογοτεχνικά κείμενα που περιέχουν τη λέξη «εκατό» πολλοί διακεκριμένοι, παλιοί και τακτικοί αλλά και νεότεροι συνεργάτες του περιοδικού: Βασίλης Αμανατίδης, Θεόδωρος Γρηγοριάδης, Κατερίνα Δασκαλάκη, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Aκης Δήμου, Κική Δημουλά, Σταύρος Ζαφειρίου, Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου, Θωμάς Κοροβίνης, Μαρία Κουγιουμτζή, Παναγιώτης Κουσαθανάς, Αχιλλέας Κυριακίδης, Χριστόφορος Λιοντάκης, Δ. Ν. Μαρωνίτης, Κώστας Μαυρουδής, Γιώργος Μητάς, Θανάσης Θ. Νιάρχος, Σοφία Νικολαΐδου, Δημήτρης Νόλλας, Λευτέρης Ξανθόπουλος, Μανόλης Ξεξάκης, Θοδωρής Ρακόπουλος, Σαριφούρ Ραμάν, Γιαν Χένρικ Σβαν, Σάκης Σερέφας, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Μαρία Στασινοπούλου, Eρση Σωτηροπούλου, Γιώργος Τούλας, Μισέλ Φάις, Στρατής Χαβιαράς, Βάνα Χαραλαμπίδου, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Ντίνος Χριστιανόπουλος κ.ά. Έργα από τη συλλογή ρωσικής πρωτοπορίας του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης εικονογραφούν το τεύχος ενώ στο μόνιμο φωτογραφικό ένθετο «Camera Obscura» βρίσκουμε φωτογραφίες της Ρένας Ηλιάδου που τις τιτλοφορεί «Ιστορικά κολάζ».

Ιδρυτικές φιλοδοξίες του περιοδικού -που κυκλοφόρησε το παρθενικό του τεύχος τον Οκτώβριο του 1987- ήταν να ξεφύγει από το στενό πλαίσιο της λογοτεχνίας και να αποτελέσει ένα έντυπο γενικής παιδείας και πνευματικού προβληματισμού που θα ασχολείται με όλες τις τέχνες και θα δημοσιεύει κείμενα που αντέχουν στον χρόνο. Σκόπευε να μη χαρίζεται στους νέους, να μην υποκύπτει στους καταξιωμένους, να σέβεται την ιδιαίτερη παράδοση του τόπου αλλά να μην καταλήξει ένα τοπικό περιοδικό, να είναι ιδεολογικά ανοιχτό, να μην έχει αισθητικές εμμονές. Σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα, ο Γιώργος Κορδομενίδης, ο άνθρωπος-ορχήστρα που βρίσκεται πίσω από την έκδοση του περιοδικού, μπορεί να περηφανεύεται πως πέτυχε τους στόχους του. «Το εκατό είναι ένας εμβληματικός αριθμός για πολλά πράγματα και ειδικά στη σημερινή συγκυρία αισθάνομαι περήφανος που το περιοδικό έφτασε ως εδώ», δήλωσε στο «Βήμα».

Το περιοδικό διατηρεί την τακτική και ζωηρή παρουσία του -έστω και αν και κυκλοφορεί με ένα τρίμηνο καθυστέρηση-, «χάρη στη συμπόρευση συνδρομητών, συνεργατών και αναγνωστών και χάρη στην εμπιστοσύνη των συνεργατών, από τους πιο διακεκριμένους ως εκείνους που θα αποφασίσουν να κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση μέσα από ένα έντυπο και όχι στο διαδίκτυο» εξηγεί ο εκδότης-διευθυντής Κορδομενίδης. Και χάρη στο πείσμα του, συμπληρώνουν άλλοι.

Ο Γιώργος Κορδομενίδης (αριστερά), διευθυντής του περιοδικού, 

με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο, στο περίπτερο του «Εντευκτηρίου» 

στο Φεστιβάλ Βιβλίου της Θεσσαλονίκης (νέα παραλία).

Oπως εξομολογήθηκε ο ίδιος στο «Βήμα», «το "Eντευκτήριο" ξεκίνησε σαν μια περπατούρα, σαν βοήθημα για να υπάρξω εγώ, χωρίς αίσθηση της δημόσιας διάστασης του εγχειρήματος - και συνεχίζει έτσι». Δεν επιδιώκει τα ρεκόρ πωλήσεων. Με το σημερινό τιράζ των 2.000 αντιτύπων ανά τεύχος είναι ευχαριστημένος. Αρκεί το περιοδικό να μπορεί να κρατήσει τον χαρακτήρα του, την ποιότητα και τη ζωτικότητά του: «Το εκατοστό τεύχος είναι ένα φαρδύ σκαλοπάτι για να κοντοσταθούμε, να πάρουμε μια ανάσα και να δούμε πώς θα συνεχίσουμε. Σηματοδοτεί τη διάθεσή μας να διατηρήσουμε τη φρεσκάδα των αντανακλαστικών μας μπροστά σε όσα συμβαίνουν και να μην επαναπαυτούμε».

Με μικρές δομικές αλλαγές στις στήλες, με οικονομία στην οργάνωση της ύλης και περιορισμό των σελίδων στα έντεκα δεκαεξασέλιδα το περιοδικό κατάφερε να επιβιώσει τη στιγμή που η κρίση «γονάτισε» παλαιούς αθηναίους συνοδοιπόρους του όπως το Διαβάζωκαι η Λέξη. Το μυστικό της βιωσιμότητάς του; Αφενός η πολλή προσωπική εργασία: αρχισυνταξία, επιμέλεια, σελιδοποίηση, διόρθωση, συνδρομές, διαφήμιση, διακίνηση, όλος ο κύκλος εργασιών του περιοδικού περνάει από τα χέρια του Κορδομενίδη. Συνταξιούχος πλέον υπάλληλος της Εθνικής Τράπεζας, λέει πως ο ίδιος δεν είναι συγγραφέας και δεν έχει λογοτεχνικές φιλοδοξίες, πράγμα που του λύνει τα χέρια και του επιτρέπει να αφοσιώνεται στο περιοδικό. (Εδώ που τα λέμε, όποιος μελετά λίγο τα λογοτεχνικά περιοδικά γρήγορα διαπιστώνει ότι τα προσωποκεντρικά είναι και τα μακροβιότερα). Αφετέρου, υπάρχει η αφιλοκερδής και πρόθυμη συμμετοχή των συνεργατών, η πιστή υποστήριξη των συνδρομητών «με τους οποίους 26 χρόνια τώρα έχουμε γίνει μια οικογένεια» συν μια μικρή οικονομική ενίσχυση από το Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη.

Ζυγίζοντας τις δυνάμεις του και βασιζόμενο στις υποδομές του, στο διάστημα αυτών των ετών το Εντευκτήριο πραγματοποίησε περί τις 40 αυτοτελείς εκδόσεις ποίησης, πεζογραφίας και μελετών, διοργάνωσε εκδηλώσεις στον χώρο «Underground Eντευκτήριο», πρωτοστάτησε σε λογοτεχνικές αγρυπνίες, προκήρυξε διαγωνισμούς, δικτυώθηκε, απέκτησεμπλογκ και λογαριασμό στο Facebook και καθιερώθηκε ως πολιτιστικός φορέας που συσπειρώνει γύρω του τις πνευματικές δυνάμεις της σύγχρονης Θεσσαλονίκης - και όχι μόνο. Φιλοξένησε υπογραφές με κύρος και έδωσε βήμα σε νέες φωνές. Από τις σελίδες του πρωτοεμφανίστηκαν ο Βασίλης Αμανατίδης, ο Δημήτρης Μίγγας, ο Τάσος Χατζητάτσης. Από το έκτο τεύχος του ανοίχτηκε στην όγδοη τέχνη καθιερώνοντας το δεκαεξασέλιδο «Camera Obscura», που επιμελείται ο Aρις Γεωργίου, με αναπαραγωγές έργων παλαιών και νέων φωτογράφων.

Ο απολογισμός σήμερα είναι θετικός και ενθαρρυντικός για τη συνέχεια. Ποιο είναι το δύσκολο κομμάτι προκειμένου το περιοδικό να παραμείνει ζωντανό και ελκυστικό; Η επιλογή των κειμένων. «Οι καθιερωμένοι συγγραφείς δεν είναι προετοιμασμένοι για την απόρριψη μιας συνεργασίας τους και οι νέοι αισθάνονται ότι τους κόβεις τα πόδια». Η δυσαρέσκεια όμως είναι το τίμημα που ο διευθυντής του Εντευκτηρίου δηλώνει διατεθειμένος να αναλάβει. Είναι ξεκάθαρος: «Με παραχωρήσεις δεν μπορεί να βγει καλό περιοδικό».

Το περιοδικό στις χιονισμένες σκάλες υπηρεσίας σε οικοδομή της Νέας Υόρκης 

τον Ιανουάριο του 2013 (φωτ. Μαίρη Καιρίδη).

Διαγωνισμός φωτογραφίας

Για να γιορτάσει τη συμπλήρωση των 100 τευχών του, το περιοδικό προκηρύσσει διαγωνισμό φωτογραφίας με θέμα «Το απρόβλεπτο "Εντευκτήριο"». Κάθε διαγωνιζόμενος μπορεί να συμμετάσχει με μία φωτογραφία, έγχρωμη ή μαυρόασπρη, σε ανάλυση τουλάχιστον 300 dpi, που να δείχνει τεύχος ή τεύχη του Εντευκτηρίου «σε… απρόβλεπτη στάση ή θέση». Οι φωτογραφίες θα πρέπει να υποβληθούν ηλεκτρονικά, στη διεύθυνση entefkti@otenet.gr, ως τις 15 Σεπτεμβρίου 2013.

Η κριτική επιτροπή του διαγωνισμού, που την αποτελούν ο Aρις Γεωργίου, ο Ηρακλής Παπαϊωάννου (επιμελητής του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης) και ο Γιώργος Κορδομενίδης, θα ξεχωρίσει δώδεκα φωτογραφίες «για τη "ματιά" τους και την καλλιτεχνική/τεχνική τους αρτιότητα». Οι φωτογραφίες που θα επιλεγούν θα δημοσιευτούν σε προσεχές τεύχος του περιοδικού.