Λόρι Μουρ: Η πόρτα στη σκάλα

του Νίκου Κουρμουλή

πηγή: http://www.avgi.gr

Lorrie Moore

Η πόρτα στη σκάλα

Μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

Πόλις 2013, σελ. 414

Ένα από τα πλεονεκτήματα του συγγραφέα που ξεφεύγει από τη μετριότητα είναι η τέχνη της αποπλάνησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η 55χρονη Λόρι Μουρ, μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών. Αρχικά, ο αναγνώστης έχει την εντύπωση πως παρακολουθεί τον συγχυσμένο μικρόκοσμο μιας νεαρής κοπέλας των μεσοδυτικών πολιτειών. Στην πορεία ανακαλύπτει ότι η λεπτεπίλεπτη παρατηρητικότητα της εικοσάχρονης Τάσι οδηγεί στην εξόρυξη των βαθύτερων αντιθέσεων της αμερικανικής κοινωνίας.

Λόγω οικονομικής δυσπραγίας, η εικοσάχρονη φοιτήτρια αναλαμβάνει χρέη μπέιμπι σίτερ. Οι δυσκολίες ανακύπτουν όταν έρχεται σε επαφή με μια εν δυνάμει ανάδοχο μητέρα, τη Σάρα, που αισθάνεται στο πετσί της την ασφυξία ενός ραγισμένου γάμου. Η υιοθεσία στις ΗΠΑ αντανακλά τις μυστικές διαδρομές της ελευθέρης αγοράς. Ενός άγριου παζαριού, με θύμα τη ζωή. Εταιρείες αναλαμβάνουν τα «συμφέροντα» της φυσικής μητέρας και μοιράζουν το παιδί σε ανάδοχες οικογένειες. Ακολουθούν αυθαίρετες αξιολογήσεις και ένα χρηματικό αλισβερίσι, όπου η μητρότητα εκλαμβάνεται ως μετοχή. Η εταιρεία καθορίζει πού θα καταλήξει ο τελευταίος γύρος της αναδοχής.

Η Αμερική θεμελιώθηκε πάνω στις αρχές του κοινοτισμού. Μιας κλειστής ιεραρχικής διάρθρωσης, εκατέρωθεν του φιλελεύθερου οικονομικού δόγματος, όπου η τοποθέτηση των μελών είναι προκατασκευασμένη. Η περιπέτεια της Σάρας, που αναλαμβάνει να υιοθετήσει ένα μαύρο κοριτσάκι, μετατρέπεται σε γκραν-γκινιόλ. Ανασύρεται ένα πολύ μεγάλο μέρος από τις πανάρχαιες προκαταλήψεις, που μετατρέπουν ανεμπόδιστα τη δεικτικότητα σε ρατσιστικό σχόλιο ή και παραλήρημα. Η Αμερική των φυλετικών διαχωρισμών παρούσα και σχεδόν αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου.

Η Λόρι Μουρ δεν μπαίνει στη διαδικασία ενός στείρου καταγγελτισμού. Εξυφαίνει τον μύθο της γύρω από το κοινωνικό περιβάλλον, σαφώς, και σε δεύτερο επίπεδο γύρω από την αλλαγή ταυτότητας. Την ουσιαστική αποποίηση ενός τραυματικού παρελθόντος. Η αλήθεια είναι δώρο ακριβό, που όποιοι λιγόψυχοι το αντικρίζουν τυφλώνονται. Στο μυαλό της Τάσι ο σπαραγμός της ανάδοχης μητέρας ενέχει τα χαρακτηριστικά ενός νοσηρού παιχνιδιού. Στη συνέχεια ταυτίζεται μαζί της και προσπαθεί να μετατραπεί σε συμπληρωματική μητέρα. Οι δύο γυναίκες αναμετρώνται σ' ένα πεδίο που δεν υπάρχουν νικητές. Η γραφή της Λόρι Μουρ, λυρικά μελαγχολική, συνειρμική, πολιτική, με έμφαση στη λεπτομέρεια των εκφράσεων, παραμένει ένα δυνατό στάνταρ για τα αμερικανικά γράμματα. Ατίθασο στιλ και συνάμα προσηλωμένο στο άπλωμα των πτυχών της ψυχής. Για του λόγου το αληθές, η Σάρα δεν μπαίνει στο καλούπι της κατηγορίας «γυναικείος χαρακτήρας γραμμένος από γυναίκα». Η Λόρι Μουρ αποφεύγει την παγίδα και φτιάχνει μια ηρωίδα που σε ανύποπτο χρόνο μπορεί να συγκεράσει τα σκόρπια κομμάτια των μετεφηβικών αδιεξόδων. Παρ' ότι σε πολλούς ακούγεται κλισέ, η Μουρ καταφέρνει να αποδώσει πάνω σε έναν χιλιοπατημένο χαρακτήρα το στίγμα της εποχής. Κι αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο.