Εβραίοι

γράφει ο Νίκος Μπακουνάκης

πηγή: www.tovima.gr

 

Η εθνικιστική λαϊκιστική έξαρση, που δεν εντοπίζεται μόνο στη Χρυσή Αυγή αλλά και σε άλλους χώρους της δημόσιας ζωής, όπως δείχνει η απίθανη περίπτωση με το «γένος» των υποψηφίων για τη Σχολή Ευελπίδων, δεν εμποδίζει τον διάλογο για ανοιχτές πληγές της πρόσφατης Ιστορίας. Φαίνεται πως τώρα είμαστε περισσότερο έτοιμοι να συζητήσουμε, για παράδειγμα, τον αντισημιτισμό μας ή όχι αλλά και να ξεκαθαρίσουμε μύθους και παραδεδεγμένες ιδέες για την εξόντωση των ελλήνων εβραίων. Δεν ξέρω αν είναι συγκυριακή - θέλω να πιστεύω ότι είναι απόδειξη ωριμότητας - η εκδοτική πύκνωση με μελέτες, έρευνες, δοκίμια και μαρτυρίες για τους έλληνες εβραίους. Βιβλία όπως Η διάσωση του Ιακώβ Σιμπή και της Κορίνας Λάμψα, με υπότιτλο «Η σιωπή του κόσμου, η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα, οι έλληνες εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής» (εκδόσεις Καπόν) είναι μια εντελώς νέα και τεκμηριωμένη έρευνα για τον ολοκληρωτικό αφανισμό της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης αλλά και για τη διαφορετική τύχη της κοινότητας της Αθήνας. Γύρω από το κεντρικό θέμα οι συγγραφείς αναδεικνύουν κι άλλες όψεις εκείνης της δεκαετίας σχετικές με τη δράση του ΕΑΜ, των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, τις γενικότερες επιχειρήσεις διάσωσης στο Αιγαίο, τα τεκταινόμενα στην Παλαιστίνη. Διαβάζοντας τη Διάσωση διαπιστώνουμε πόσο μύθοι είναι αρκετές από τις βεβαιότητές μας.

Η μαρτυρία του Ζοζέφ Κοέν Πώς βίωσα τον ναζισμό (εκδόσεις Αρμός) είναι μια από αυτές τις ψηφίδες που πλουτίζουν τις κεντρικές αφηγήσεις. Γεννημένος το 1937, ο συγγραφέας αφηγείται πώς σώθηκε η οκταμελής αθηναϊκή οικογένειά του καταφεύγοντας στο υποστατικό ενός Ελληνα στη Μαγκουφάνα. Το βιβλίο της ιστορικού Ανέτ Βιεβορκά Το Αουσβιτς όπως το εξήγησα στην κόρη μου (εκδόσεις Πόλις) υπερβαίνει το θέμα του και γίνεται απόλυτα επίκαιρο καθώς πραγματεύεται το πώς να εξηγήσεις το κακό. Το επίμετρο της Ρίκας Μπενβενίστε «ελληνοποιεί» το βιβλίο της Βιεβορκά και λειτουργεί σαν μια αντίστοιχη εμπειρία από την πλευρά μιας ελληνίδας εβραίας - μια εμπειρία που είναι τελικά και μαρτυρία. Η ταινία του Βασίλη Λουλέ «Φιλιά στα παιδιά», με μαρτυρίες επιζώντων, συμπληρώνει την εκδοτική επικαιρότητα. Οπως και να το κάνουμε, και ας μην αρέσει αυτό σε κάποιους, είμαστε όλοι παιδιά της Αθήνας, της Ρώμης και της Ιερουσαλήμ.