ΤΟ ΑΝΙΣΤΟΡΗΤΟ , ΑΘΛΙΟ ΚΑΙ ΚΥΝΙΚΟ ΔΙΛΗΜΜΑ: «ΜΕΤΡΟ ή ΑΡΧΑΙΑ»

γράφει ο Δημήτρης Σαλπιστής

πηγή: salpistis.blogspot.com 

 

 

«Όποιος έχει την τύχη να επισκεφτεί τα αρχαία κάτω από την άσφαλτο, να δει τους ύψους δύο μέτρων σωζόμενους τοίχους βυζαντινών οικοδομημάτων και να περπατήσει τις λίθινες πλάκες του μνημειακού δρόμου, ξαναερωτεύεται την πόλη του. Ίσως και να την σέβεται περισσότερο, αναλογιζόμενος την ηλικία και το παρελθόν της.

Όμως η εικόνα που μας αποκαλύφθηκε δεν πρέπει να χαθεί, ούτε να αλλοιωθεί.

Είναι απαραίτητη για την αυτογνωσία μας, όχι μόνο για τον τουρισμό. Όχι επειδή μας δένει με το παρελθόν μας, αλλά κυρίως επειδή μπορεί να επηρεάσει το παρόν και το μέλλον μας. Να μας φέρει αντιμέτωπους με τις ευθύνες μας και να επηρεάσει τον πολιτισμό της αγχωτικής μας καθημερινότητας.».

Χρυσούλα Σαατσόγλου-Παλιαδέλη

Καθηγήτρια Αρχαιολογίας ΑΠΘ-Ευρωβουλευτής

 

 

Επέλεξα να βάλω ως εισαγωγή ένα απόσπασμα από την δήλωση της Χρυσούλας Σαατσόγλου-Παλιαδέλη, γνωστής στους περισσότερους ως  συνεχίστριας του λαμπρού έργου του Μανόλη Ανδρόνικου στη Βεργίνα και τους βασιλικούς της Τάφους, επειδή είναι η πλέον αρμόδια, νομίζω, να αξιολογήσει όχι αρχαιολογικά άλλα και πολιτιστικά, κοινωνικά και ιστορικά τη σημασία του ευρήματος στον σταθμό του Μετρό στην Βενιζέλου.

Έχει μια ιδιαιτερότητα το εύρημα αυτό, και σ' αυτήν θέλω να σταθώ,.

 

 

Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν διάσπαρτα πολλά βυζαντινά μνημεία, κυρίως εκκλησίες, που διασώθηκαν επειδή οι Οθωμανοί τις μετέτρεψαν σε τζαμιά και έτσι λειτούργησαν και συντηρήθηκαν μέχρι την απελευθέρωση, για να ξαναγίνουν Ναοί.

Και έτσι της δίνουν, μάλλον επιβεβαιώνουν τον βυζαντινό χαρακτήρα της πόλης, και μάλιστα με πλούσιο κτιριακό σωζόμενο απόθεμα, παρότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του είναι όπως είναι οι εκκλησίες.

Και τώρα, ανακαλύπτεται, όπως όλοι περίμεναν και πολύ καλά ήξεραν, το ζωντανό ρωμαϊκό και βυζαντινό κέντρο της πόλης, η περίφημη «Μέση Οδός» στη διασταύρωση Εγνατίας-Βενιζέλου, με μεγάλα κτιριακά συγκροτήματα, μνημεία, κτίσματα κλπ.

Η διαφορά με τα γνωστά βυζαντινά μνημεία είναι τεράστια. Εκεί, στον σταθμό της Βενιζέλου βρίσκεται η πραγματική, η αποκαλυπτική βυζαντινή Θεσσαλονίκη.

Για πρώτη φορά η διατήρηση ή όχι ενός αρχαιολογικού μνημείου, η ύπαρξη του οποίου συγκρούεται με ένα έργο εκσυγχρονισμού, γίνεται το επίκεντρο μιας διαμάχης τέτοιων διαστάσεων.

Κυβέρνηση και ανάδοχος του έργου θέτουν με κατηγορηματικό τρόπο και καμιά φορά εκβιαστικά και κυνικά το δίλημμα «Μετρό ή αρχαία».

Επικαλούνται το αμφισβητούμενο για την προηγμένη τεχνογνωσία και τεχνολογία της εποχής, την απόλυτη αδυναμία συνύπαρξης τους.

Και απειλούν ότι τυχόν επιμονή της πόλης να διατηρήσει τα μνημειακά ευρήματα θα οδηγήσει στη ματαίωση του έργου.

Γελοίο επιχείρημα.

Γιατί και ο κοινός νους μπορεί να διαπιστώσει ότι στο σημείο που βρίσκεται το έργο του Μετρό, τίποτε δεν μπορεί να το ματαιώσει.

Το έργο της απειλής ματαίωσης το ακούμε τα τελευταία χρόνια συνεχώς. Κυρίως ως  αποτέλεσμα του άθλιου τρόπου με τον οποίο ξεκίνησε και οργανώθηκε η κατασκευή του.

Σε μια πόλη  με ιστορία από τους προϊστορικούς ακόμη χρόνους και συνεχή παρουσία, ελληνική, ρωμαϊκή βυζαντινή οθωμανική, μεγάλη και κέντρο διοικητικό, όταν το μετρό σχεδιάζεται να διασχίσει το ιστορικό  της κέντρο η μελέτη του πως θα αντιμετωπιστούν τα αρχαία ευρήματα είναι πρωταρχικής σημασίας.

Αλλά το έργο που ξεκίνησε από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 με την περιβόητη «τρύπα Κούβελα», και συνέχισε με την πίεση του τότε υπουργού  Σ. Κούβελα ,κατέληξε στην επιλογή κατασκευής του έργου με το σύστημα μελέτη  -κατασκευή- τουτέστιν «βλέποντας και κάνοντας» είχε εκ των πραγμάτων την εγγενή αδυναμία αντιμετώπισης  με τρόπο ενιαίο και αποδεκτό των ευρημάτων που θα συναντούσε καθ οδόν.

Γι αυτό και εδώ και 30 περίπου χρόνια κινείται με τον τρόπο που όλοι θυμόμαστε πως κινείται από την ματαίωση - έως τρεις φορές-, τις αλλαγές, τις νέες μελέτες, τις ανατροπές στον διαγωνισμό και τελικά την επιλογή του συστήματος που ισχύει .

Και πόσες φορές τα τελευταία χρόνια δεν απειλήθηκε από τον Ανάδοχο, η καταγγελία της σύμβασης, η εγκατάλειψη του έργου, που χωρίς αμφιβολία θα συνεχιστεί και στα επόμενα χρόνια.

Ιδιαίτερα τώρα που αντιμετωπίζει προβλήματα με την χρηματοδότηση και αναζητεί αφορμές και ευκαιρίας να αλλάξει το οικονομικό status  των αμοιβών των εργαζομένων.

Μόλις πριν δύο εβδομάδες απειλούσε να ματαιώσει το έργο με τις δήθεν καθυστερήσει που υπάρχουν εξ αιτίας του Δήμου στο υπό απαλλοτρίωση χώρο του ΣΜΑ του Δήμου στον Φοίνικα και την απόλυση των 400 εργαζομένων, τους οποίους φυσικά θα αντικαθιστούσε την επομένη με άλλους μειωμένης αμοιβής.

Το θλιβερό είναι ότι το κράτος , συνένοχο όλων των λαθών και των αθλιοτήτων που συνόδευσαν το έργο εδώ και τριάντα χρόνια, πήρε μια απίστευτων πολιτικών ευθυνών  και κυνισμού θέση.

«Το Μετρό, ή τα αρχαία», αποτελεί την έσχατη προσβολή προς μία πόλη με την ιστορία της Θεσσαλονίκης και την κοροϊδία που της επεφύλαξε  γύρω από το έργο αυτό , που όπως φαίνεται το στοιχειώνει η γελοία και πρωτοφανής έναρξη το 1987.

Περιμέναμε τριάντα περίπου χρόνια και όπως φαίνεται θα περιμένουμε άλλα 6-8 χρόνια. Στην καλύτερη περίπτωση.

Αν για μερικούς μήνες , όσο θα απαιτήσει μια μελέτη συνύπαρξης  και για ένα επί πλέον κόστος, θυσιάσουμε το μοναδικό εύρημα του σταθμού της Βενιζέλου, θα είμαστε ένοχοι μπροστά στην ιστορία της πόλης αλλά και του καθενός μας ατομικά και επώνυμα.

Είτε ανήκουμε στην τάξη των «υπευθύνων» και «αρμοδίων» ή των απλών πολιτών.

Όπως από την έναρξη του έργου  παρέλασαν πολλές κυβερνήσεις, θα δούμε και πολλές άλλες μέχρις ότου τροχοδρομηθούν τα βαγόνια του μετρό στην μικρή απόσταση των 9.5 χιλιομέτρων.

Και όπως τον Σ. Κουβελα, διαδέχθηκε ο Ντ. Κοσμόπουλος και αυτόν ο Β. Παπαγεωργόπουλος και εκείνον ο Γ. Μπουτάρης  , θα δούμε μέχρι την έναρξη λειτουργίας του Μετρό και άλλες κυβερνήσεις και άλλους Δημάρχους , που ο καθένας θα αφήσει το ίχνος του και την μνήμη του στην πόλη.

Ποιος θα φέρει την ευθύνη της εξαφάνισης της εντυπωσιακής μαρτυρίας για το ιστορικό παρελθόν της πόλης;

Κυβέρνηση, τοπική Αυτοδιοίκηση, επαγγελματικοί , κοινωνικοί και φορείς πολιτισμού οφείλουν να πάρουν θέση επώνυμα και υπεύθυνα.

Και είναι τραγικό και ασυγχώρητο λάθος να επιχειρείται «έρευνα κοινής γνώμης»  πάνω στο άθλιο ιστορικά δίλλημα «Μετρό ή αρχαία», έτσι γενικά και αόριστα.

Υ.Γ. 1

Τι σημαίνει στ αλήθεια η μεταφορά των αρχαίων στο στρατόπεδο Παύλου Μελά;

Να ξεριζώσουν από την ιστορική καρδιά της πόλης την αυθεντική βυζαντινή της μορφή και να την «αναπαραστήσουν» στον απέραντο χώρο του στρατοπέδου μελά, μαζί με όλα όσα ετερόκλητα ακούγεται ότι θα εγκατασταθούν εκεί.

Η ανέγερση εξ αρχής και με προσθήκη σύγχρονων υλικών, γιατί διαφορετικά σε ελάχιστα χρόνια θα εξαφανιστούν από προσώπου γης και η διαμόρφωση ενός «σκηνογραφικού τοπίου», όπως εκείνο που έστησε στο Λιμάνι πριν από χρόνια ο Αγγελόπουλος για τις ανάγκες ενός από τα έργα του.

Με λίγα λόγια ένα διαφορετικού τύπου «Γαλατικό χωριό» όπως αυτό που ανήγειραν  οι Γάλλοι για να απαντήσουν στην Αμερικανική  Ντίσνεϋλαντ.

Και αυτό δυστυχώς το υποστήριξε και ο κ. Τιβέριος, το ενέκρινε το ΚΑΣ και το προσυπέγραψε και ο αρμόδιος υπουργός…

Υ.Γ.2

Αναρωτιέται κανείς αν έχουμε ξεχάσει τι έκαναν όλα αυτά τα 30 χρόνια οι εμπνευστές του Μετρό, οι κυβερνήσεις ,τα μελετητικά γραφεία και τελικά οι ανάδοχοι, σπαταλώντας εκατοντάδες εκατομμύρια σε άχρηστες μελέτες, σε προκηρύξεις διαγωνισμών που ματαιώνονταν, σε αναθέσεις που ακυρώνονταν, σε καθυστερήσεις των αναδόχων με προσχήματα, άλλοτε τα αρχαία, άλλοτε τις απεργίες, άλλοτε τι απολύσεις, άλλοτε τις απαλλοτριώσεις και τώρα ρα αρχαία της Βενιζέλου.

Προσχήματα για αναθεωρήσεις, για δικαιολόγηση καθυστερήσεων, για απολύσεις, για εξασφάλιση τραπεζικών δανεισμών.

Είναι όμως η πρώτη φορά που τον ρόλο αυτόν επιχειρεί να παίξει η κυβέρνηση.

Υ.Γ. 3

Η σημερινή δήλωση του Γεν. Γραμματέα Έργων κ. Σιμόπουλου, που επικαλείται μια αμφισβητούμενης εγκυρότητας έρευνα και ουσιαστικά έναν διχασμό της πόλης, αποτελεί έναν  μοναδικό, χωρίς προηγούμενο, ωμό ,αυταρχικό εκβιασμό.

Σε ποιους απευθύνεται;

Στους Θεσσαλονικείς, τους φορείς, τον Δήμο, ή την πόλη της Θεσσαλονίκης;

Και αν η κυβέρνηση της Ν. Δ. τον υιοθετεί , ποια είναι η θέση των δύο κομμάτων, που συγκυβερνούν;

Αποδέχονται το πολιτικό ήθος και την ουσία του εκβιασμού;

Την καταγράφω για να αξιολογηθεί ακόμη και ως απίστευτος λαϊκισμός: 

«Κρατάμε βέβαια ανοιχτή για λίγες εβδομάδες ακόμη, την πόρτα του διαλόγου , αναμένοντας από όσους θεσμικούς φορείς έχουν διαφορετικές απόψεις να καταθέσουν τεκμηριωμένες τεχνικές λύσεις»!!...

Απαιτεί από τους φορείς της Θεσσαλονίκης «τεκμηριωμένες τεχνικές λύσεις» για ένα πρόβλημα, την λύση του οποίου μπορεί να δώσει μόνο ένα σύνθετο πολυπρόσωπο και έμπειρο τεχνικό γραφείο, που φυσικά δεν διαθέτει κανείς εκτός από την εταιρία κατασκευής του Μετρό…

 

Υ.Γ.4

 

Αλήθεια ακούσατε ποτέ μια παρόμοια συζήτηση, ή δίλημμα κατά την διάρκεια της κατασκευής του Μετρό της Αθήνας;