Μα πού θυμήθηκες τη Ρεζάν;

της Ρέας Βιτάλη

πηγή: http://www.protagon.gr

Κάθε αρχή Γενάρη έρχεται στη μνήμη μου. Για εκείνη την εκκρεμή συνάντηση.

Δεν υπήρχε περίπτωση ν΄ακούσεις τη φωνή της στο ραδιόφωνο και να μη κοντοσταθείς. Λάτρευα τον τρόπο που έπαιρνε συνεντεύξεις. Σαν ταυρομάχος που κάρφωνε τα βελάκια του σε καίρια σημεία. Δεν χαμπάριαζε διπλωματίες. Κάρφωνε με ευστοχία, αξιοπρέπεια,αποστάσεις. Πόσες φορές μνημόνευσα στα χρόνια μας,αυτές τις ευλογημένες αποστάσεις, που ήξερε να κρατάει. Πώς τα κατάφερε! Μυθικό το όνομά της στις σελίδες της δημοσιογραφίας. Μαρία Ρεζάν. Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια της τρίτης μου εγκυμοσύνης είχα πιάσει τη βιογραφία της στα χέρια μου. Μου έκανε παρέα για μήνες. Στη τελευταία της πρόταση «Και να θυμάσαι πάντα, πως δεν υπάρχει τίποτα ωραιότερο στο κόσμο αυτό, από μια νύχτα που τη φωτίζουν τ΄αστέρια και το συναίσθημα ότι έκανες το καθήκον σου» της τηλεφώνησα. Έτσι χωρίς πρόγραμμα… Χρόνια ταλαιπωριόταν από ένα «εύστοχο» εγκεφαλικό. Την παρακάλεσα να τη συναντήσω. «Την Δευτέρα» μου είχε πει με τη χαρακτηριστική λατρεμένη βραχνάδα της. Η Δευτέρα ανεβλήθη επ΄αόριστον. Αναπαύθηκε 4 Ιανουαρίου. Τι ζωή! Τι αγώνας! Μερικά χρόνια αργότερα συνάντησα τον γιό της Στέφανο. Ένα από τα τέσσερα παιδιά της. Παρέα της ανάψαμε ένα «κεράκι».

-Νομίζω ότι αυτό που μας λείπει στο θάνατο, πιο πολύ από την παρουσία του ανθρώπου, είναι οι μικρές λεπτομέρειες που τον χαρακτήριζαν. Τι σου λείπει από τη μάνα σου, την Μαρία Ρεζάν;

-Οι σχολιασμοί της. Όταν βλέπω ειδήσεις πάντα τυραννιέμαι από την έλλειψη των σχολίων της.

-Στέφανε γέλασα πολύ με μια σελίδα στην ατζέντα της.1.Να τηλεφωνήσω Καραμανλή 2.Κουλουράκια για παιδιά 3.Υδραυλικός για βρύση 4.Ηχογράφηση ΕΡΤ. Τι υπερτερούσε; Η δημοσιογράφος ή η μάνα;

-Την Ρεζάν, μ΄άρεσε να την αποκαλώ «καρουσέλα» γιατί μου θύμιζε εκείνο το παιγνίδι που συγκεντρώνει όλους γύρω του. Ήταν μάνα πάνω απ΄όλα. Και είχε για το κάθε παιδί άλλο κώδικα συνεννόησης. Κάτι άλλο δε που τη χαρακτήριζε ήταν η θετική σκέψη.«Τα πράγματα είναι δύσκολα αλλά δεν είναι τραγικά. Κάτσε να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε».Αυτή η θετική προσέγγιση πόσο μου λείπει! Βέβαια για να λέμε και την αλήθεια είχε μια φοβερή έλλειψη αντικειμενικότητας με τα παιδιά της «Tα καλύτερα παιδιά του κόσμου. Πάει και τελείωσε»βεβαίωνε αλλά ευτυχώς δεν μας έπειθε και τότε προέβαλλε ένα επιχείρημα «Μα γιατί με μαλώνετε βρε παιδιά; Αφού σας το έχω πει τόσες και τόσες φορές,πως υπάρχουν τριών ειδών άνθρωποι στη γη. Οι άνδρες, οι γυναίκες και οι Μανάδες».

-Και πώς τα φέρνει η ατυχία και έπρεπε αυτή η συγκεκριμένη γυναίκα να αποχωριστεί τα παιδιά της αυτοεξόριστη στο Παρίσι. Εσύ μόνο είχες τη τύχη να την ακολουθήσεις. Μέχρι που έμεινες και συ όμηρος των πολιτικών στην Ελλάδα. Και έκτοτε ζούσε ολομόναχη,στερημένη από τα παιδιά της…

-Κάποτε τη ρώτησα αν γυρίζαμε το χρόνο πίσω, στην 21 Απριλίου του 67,αν θα έπαιρνε την ίδια απόφαση. Και μου απάντησε έξαλλη «είσαι με τα καλά σου; Καλλίτερα πουτάνα στη 3η Σεπτεμβρίου!».Kαι να σκεφτεί κανείς ότι στο Παρίσι διέπρεψε επαγγελματικά, τόσο στο μεγάλο ειδησεογραφικό περιοδικό LEXPRESS όσο και στο LEPOINT.

-Νιώθω πραγματικό δέος για το δημοσιογραφικό αποτύπωμα της Ρεζάν. Τελικά Στέφανε τι νομίζεις ότι την ξεχώριζε;

-Αυτό μου το ρώτησε και η ίδια κάποτε. Λοιπόν ξέρεις τι νομίζω για τη Ρεζάν του ραδιοφώνου. Ότι στην ουσία μιλούσε,40 χρόνια με τον πατέρα της, που ήταν τυφλός.Και το ραδιόφωνο ήταν η μεγαλύτερη ευτυχία και παρηγοριά του. Ασυνείδητα μιλούσε με εκείνον. Είχε αυτή την τεράστια αμεσότητα που λένε όλοι. Επίσης πάνω απ΄όλα ήταν άνθρωπος με καλή πίστη. Δεν ήταν άνθρωπος του περίπλοκου. Πολλές φορές της τηλεφωνούσαν δημοσιογράφοι και τη ρωτούσαν για το παρασκήνιο μιας υπόθεσης και κείνη απαντούσε.«Για το παρασκήνιο δε ξέρω τίποτα,για το προσκήνιο να το κουβεντιάσουμε όσο θες!».

-Είχε άραγε επίγνωση της δύναμης του ονόματός της;

-Άκου ένα περιστατικό και θα καταλάβεις. Το τελευταίο ταξίδι εκτός Αθηνών μαζί της, το κάναμε στη Νάουσα,για τη παρουσίαση του βιβλίου της. Φτάσαμε με τρένο.Μας περίμεναν οι Αρχές του τόπου, χαιρετούρες, «Τιμή μας που ήρθατε κυρία Ρεζάν!» και όλα τα σχετικά.Κάποια στιγμή φτάσαμε στο ξενοδοχείο και μου λέει «Βρε Στέφανε δεν μας ζήτησαν ταυτότητες!».

-Η αρρώστια, το βαρύ εγκεφαλικό την ταλαιπώρησε 12 χρόνια. Ένιωθες ότι ήθελε να παραδώσει τα όπλα;

-Ήταν μαχητική. Τουλάχιστον αυτό έδειχνε σε μας, τα παιδιά. Αν και σε μερικά γράμματα στις φίλες της έλεγε«Κουράστηκα».Τον τελευταίο όμως καιρό είχε ανακτήσει δυνάμεις χάρη στην εφορία. Για φαντάσου!Είναι τόσο αστείο…Αλλά ανακάλυψε ότι κακώς πλήρωνε, χρόνια και χρόνια εφορία αν και εξαιρείτο λόγω της αναπηρίας της αλλά και των πενιχρών οικονομικών της. Είχε ξεκινήσει λοιπόν διαδικασίες για να της επιστραφούν χρήματα και τόνιζε συχνά «Δεν πεθαίνω τώρα! Έχω δουλειές να κάνω»

-Μου είχατε πει ότι δεν ήταν καθόλου συνεργάσιμη ασθενής.

-Ήταν εφιάλτης! Για να καταλάβεις, κάποτε ένας γιατρός της είπε ότι θα έβγαινε την Τρίτη. Ξέρεις τι έκανε;Έγραψε πάνω στο σεντόνι της την συγκεκριμένη Τρίτη «Γιατρέ είπες ψέματα.».Μη της έλεγες –εντατική-!Ενημέρωνα τους γιατρούς σχετικά. Τους έλεγα «θα είμαι απ΄έξω αν με χρειαστείτε».Ε σε δέκα λεπτά έρχονταν και μου έλεγαν «σας παρακαλούμε ελάτε μέσα γιατί έχει αναστατώσει την εντατική».

-Τι θηρίο! Ποιό άλλο περιστατικό θυμάσαι;

-Ένα που με συγκλόνισε επίσης. Στον Ευαγγελισμό.Έπρεπε να της κάνουν διασωλήνωση. Δεν ήταν και το πιο ευχάριστο. Μπαίνω λοιπόν στο δωμάτιο και βλέπω τη Ρεζάν με ένα εικονισματάκι της Παναγίας στα χέρια.Είπα ήρθε το τέλος. Κάθισα σε κάτι σκαλιά θυμάμαι και μονολογούσα «Α ρε μάνα.Τι είναι ο άνθρωπος! Εσύ που δεν πίστευες σε τίποτα…Και τώρα με το εικόνισμα στο χέρι!».Τελικά η Ρεζάν συνήλθε και πιάσαμε την κουβέντα. Τρελαινόταν να μαθαίνει τα πάντα, μετά! Μας πέρναγε από ανάκριση. Τότε λοιπόν της ανέφερα το περιστατικό με την εικόνα και πόσο με μελαγχόλησε.Και μου απάντησε «Είσαι τρελός; Την είχα στα χέρια,για να τους τη πετάξω, γιατί είχα αντιληφθεί ότι δεν μου έδιναν προσοχή». Έκτοτε τους πέταγε χαρτάκια. Το μόνο που την σκότωνε πραγματικά ήταν όταν οι νοσοκόμες την αποκαλούσαν «γιαγιά». Ή όταν οι γιατροί την ρωτούσαν για να τεστάρουν το μυαλό της «πόσο κάνει ένα και ένα».Απαξιούσε ν΄απαντήσει. Τότε επενέβαινα για να τους βγάλω από τη δύσκολη θέση και της έλεγα«Καρουσέλα μου,ο Μπους και ο Γκορμπατσώφ υπέγραψαν τελικά συμφωνία ειρήνης για τον αφοπλισμό» και μου έδειχνε με τα χέρια της Μπράβο!Τότε ήμουν ήσυχος ότι θυμόταν άρα το μυαλό της δούλευε.

-Βρε Στέφανε αυτή την δυναμική, σπουδαία γυναίκα την είχε τελικά γοητεύσει κανένας άνδρας; Νομίζω ότι δεν ξέφυγε ποτέ από το να είναι ερωτευμένη με το πατέρα σου. Παρόλο ότι είχαν χωρίσει.

-Ο πατέρας μου είναι φοβερός ομιλητής. Αν έπρεπε να ρίξει μια γυναίκα είχε ένα ισχυρό όπλο. Έχω όμως τη γνώμη ότι ήταν τέτοια η απογοήτευσή της από το διαζύγιο (Αν βέβαια την άκουγες να μιλάει για απιστίες δεν θα σου έμενε άντερο από το γέλιο) που μάλλον δίσταζε να προχωρήσει σε σχέσεις. Πάντα έβαζε ασπίδα τα παιδιά. Aυτοκτονούσε στον ερωτικό τομέα. Την ρωτούσα γελώντας «είναι σίγουρο ότι εγώ είμαι του Ιωσήφ; Για κοίτα με στα μάτια».Τότε τα άνοιγε διάπλατα, με κοίταζε και έλεγε «δεν πήγα με άλλον!» και μετά μουτζωνόταν αναφωνώντας «να!».Όλη τους τη ζωή οι γονείς μου ήταν σαν την Αμερική με τη Σοβιετική Ένωση. Άσπρισαν τα μαλλιά μου με τις αντιδικίες τους.Κι ωστόσο πάντα υπήρχε μια έγνοια του ενός για τον άλλον. 

-Ξεκάθαρη η Ρεζάν σε όλα.Ή αγαπούσε ή μισούσε μου φαίνεται.

-Ας το πούμε αλλιώς. Η Ρεζάν δεν μπορούσε να κρύψει αυτό που πραγματικά ένιωθε για κάποιον. Ή αγαπούσε ή αντιπαθούσε.Και μόνο τρεις φορές καταράστηκε κι όλας. Όπως τότε που την απέλυσαν τα αδέλφια Μπότση από την Απογευματινή χωρίς να της πουν ποτέ τον λόγο.Πήγε βέβαια στα δικαστήρια και δικαιώθηκε αλλά ποτέ δεν πήρε απάντηση στο ερώτημα που τη βασάνισε.

-Πες μου τις αντιπάθειές της;

-Αντιπαθούσε τους κάθε είδους δικτάτορες.Και τους Γερμανούς λόγω του πολέμου. Ήταν ο μόνος ρατσισμός της, αν και δεν ταλαιπωρήθηκε η ίδια όσο άλλοι.

-Ας μιλήσουμε και για τις σχέσεις της με τους πολιτικούς. Τον Ανδρέα Παπανδρέου και το Κωνσταντίνο Καραμανλή

-Τον Ανδρέα Παπανδρέου δεν τον εκτιμούσε γιατί την ξεγέλασε καθώς της ζήτησε λεφτά για το ΠΑΚ, ώστε να βοηθήσει στην απελευθέρωσή μου. Κάτι που δεν έγινε ποτέ. Γενικά τον θεωρούσε αναξιόπιστο αλλά και ευφυή.Ο Ανδρέας ήθελε κατ΄ουσία να τον αγαπούν, να γίνεται αρεστός και δεν μετρούσε τις υποσχέσεις του.

-Τον Καραμανλή νομίζω τον εκτιμούσε πολύ;

-Αν και δεν τον ψήφισε ποτέ. Αλλά ναι τον εκτιμούσε.Εκτίμησε τη μοναξιά του. Μπορούσε να καταλάβει ποιος άνθρωπος υπέφερε πραγματικά στην εξορία.

-Μα τι ψήφιζε τελικά;

-Δεν καταλάβαινες και αυτό ήταν το ωραίο της. Η Ρεζάν ήταν Ελληνίδα και Ευρωπαία.

-Την ενδιέφερε ποτέ η ενασχόληση με την πολιτική;

-Ποτέ αν και πολλοί την ήθελαν σε κόμμα. Η Ρεζάν ήταν η τέλεια πολιτικός με τα παιδιά και τις νύφες της. Την κορόιδευα συχνά γι αυτό…Με τι δεξιοτεχνία και αγάπη χειριζόταν τις νύφες. Γι αυτό την λάτρεψαν όλες αλλά κυρίως η Ξένια,η γυναίκα του Μίλτου που στάθηκε δίπλα της κερί αναμμένο. Αυτό θέλω να το τονίσω!

-Φαντάζομαι παρακολουθώντας τα νέα ήθη και έθιμα της δημοσιογραφίας των ημερών πολλά θα την εξόργιζαν.

-Θα σου αναφέρω κάτι που την έκανε «Τούρκο»πραγματικά. Της ζητούσαν συνέντευξη, σπουδαίοι δημοσιογράφοι των ημερών μας, μέσω της ιδιαιτέρας τους. Δεν έβγαιναν οι ίδιοι στο τηλέφωνο. Δεν μπορούσε να συλλάβει το μυαλό της πώς οι άνθρωποι είχαν ξεπετάξει κάθε στοιχειώδη ευγένεια!

-Πώς ήταν οι τελευταίες στιγμές της Ρεζάν;

-Είχε παρουσιάσει έναν επίμονο βήχα και κρίναμε απαραίτητο να πάμε στο νοσοκομείο. Της έβαλαν οξυγόνο. Τη βραδιά της Πρωτοχρονιάς λοιπόν, τόφερε ωραία η ζωή, να είμαστε όλοι γύρω από το κεφάλι της Ευχηθήκαμε τα χρόνια πολλά. Φιληθήκαμε μεταξύ μας.Φύγαμε. Αυτό ήταν! Έπεσε μετά σε κώμα. Στις 4Ιανουαρίου έφυγε.

-Η Καρουσέλα με όλα τα παιδιά και τις νύφες γύρω της Τη Μαρίνα,το Στέφανο,το Λάμπρο,το Μίλτο,τη Ξένια,τη Μαρούλα,τη Λιλιάνα…Καλά λες! Τό φερε ωραία η ζωή!Έστω στην τελευταία παράσταση. Γιατί ήταν τόσο άτυχη η ζωή της…

- Τη διασκέδαζε να παίζει Λοττο. Πάντα τα ίδια νούμερα. Αυτά που βγήκαν τελικά την ημέρα της κηδείας της. Τότε που δεν τα είχε παίξει!

-Για φαντάσου! Ποια φράση έρχεται στο μυαλό σου όποτε τη θυμάσαι;

-«Ευχαριστώ παιδί μου!».Το έλεγε σε όλους μας, πάντα!

-Με μια λέξη. Ποιά ήταν η Μαρία Ρεζάν;

-Μια μεγάλη Κυρία. Σκέτο.

Μιλήσαμε πολύ ώρα με το Στέφανο. Κάποια στιγμή,προς το τέλος της κουβέντας, χτύπησε με γλυκόπικρο θυμό το χέρι του στο τραπέζι.«Μου λείπει ρε γαμώτο!».Βουρκώσαμε. Μετά συμπλήρωσε «στο νοσοκομείο όποτε έβλεπε κάποιο σπουργίτι στο περβάζι του παραθύρου έλεγε «Το βλέπεις; Μπορεί και περπατάει!»κι έκλαιγε».

Η Ρεζάν ζήλευε ένα σπουργίτι…Και ενώ τα λέγαμε αυτά και ο καθένας μας έστελνε τις μνήμες του βόλτα…(Μια κλωστή ενώνει και χωρίζει το πόνο από άνθρωπο σε άνθρωπο)…Ένα σπουργίτι ήρθε και στάθηκε πάνω στο τραπέζι μας. Αυτόματα πήραμε από μια φέτα ψωμί και γεμίσαμε ψίχουλα τον κόσμο…Λες βρε Στέφανε; Ποτέ δεν ξέρεις!

ΥΓ
Δείτε στο βίντεο το ρεπορτάζ για την αναγγελία του θανάτου της.