Μηδέν βοήθεια στην Ελλάδα

της Σταυρούλας Παπασπύρου

πηγή: http://www.enet.gr [εφημερίδα Ελευθεροτυπία] 

Δεν επιδοτήθηκε καμία μετάφραση 

λογοτεχνικού έργου στα ελληνικά



Ούτε μία ελληνική πρόταση δεν εγκρίθηκε φέτος από τους επιτελείς του προγράμματος «Πολιτισμός 2007-2013» της Ευρωπαϊκής Ενωσης στον τομέα που αφορά τις επιδοτήσεις μετάφρασης λογοτεχνικών έργων.

Σε αντίθεση με τα Σκόπια, που είδαν το ένα τρίτο των προτάσεών τους να ικανοποιούνται (5 στις 15), τη Βουλγαρία που είχε 10 θετικές απαντήσεις σε σύνολο 35 αιτήσεων, αλλά και την Κροατία, τη Σλοβενία και τη Ρωσία που επίσης τα πήγαν καλά (από 7 εγκρίσεις η καθεμιά), από ελληνικής πλευράς μόνο δύο από τις έξι αιτήσεις που υποβλήθηκαν κατάφεραν να περάσουν στο τελευταίο στάδιο αξιολόγησης αλλά τελικά, είτε για τυπικούς είτε για ουσιαστικούς λόγους, νερό από την πηγή δεν ήπιαν. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάμεσά τους υπήρχαν προτάσεις για τη μετάφραση έργων του σπουδαίου Γερμανού ποιητή Χάινριχ Χάινε, των Βρετανών συγγραφέων Τζούλιαν Μπαρνς, Ζέιντι Σμιθ και Μάικλ Φρέιν καθώς και της τουρκικής καταγωγής μυθιστοριογράφου Ελίφ Σαφάκ.

Μετρημένες στα δάχτυλα ήταν κι εκείνες που είχαν κατατεθεί τις δύο προηγούμενες χρονιές -τρεις και τέσσερις αντίστοιχα- και επίσης αποκαρδιωτικά τα αποτελέσματά τους: εγκρίθηκαν δύο προτάσεις, μία για κάθε έτος. Κι όμως μέχρι πρότινος, για την ακρίβεια ώς το 2007, οι Ελληνες εκδότες καρπώνονταν τα μέγιστα από το πρόγραμμα «Πολιτισμός», κατέχοντας την τρίτη θέση μετά τους συναδέλφους τους από τη Βουλγαρία και τη Σλοβενία. Μεταξύ των τακτικότερων «πελατών» του προγράμματος συγκαταλέγονταν οίκοι όπως οι «Αγρα», «Πόλις», «Τραυλός», «Κέδρος», «Πάπυρος» και τα πάλαι ποτέ «Ελληνικά Γράμματα». Στην πορεία ήρθε να προστεθεί και το «Μεταίχμιο» ενώ φέτος δοκίμασαν για πρώτη φορά την τύχη τους, χωρίς όμως αποτέλεσμα, και οι εκδόσεις «Παπαδόπουλος».

Σύμφωνα με την Εύα Καρανικόλα, υπεύθυνη του γραφείου που λειτουργεί ως σύνδεσμος της Ελλάδας με τις αρμόδιες ευρωπαϊκές υπηρεσίες, οι τωρινές χαμηλές επιδόσεις οφείλονται σε δύο παράγοντες: στο ότι οι προτεινόμενοι τίτλοι «δεν πληρούν πάντα τα απαιτούμενα κριτήρια περί κινητικότητας νέων δημιουργών και πολιτιστικών αγαθών και περί διαπολιτισμικού διαλόγου», και κυρίως στο ότι «η εγχώρια εκδοτική παραγωγή, λόγω κρίσης, έχει συρρικνωθεί».

Οπως εξηγεί το στέλεχος του «Μεταίχμιου», Ασημίνα Γιαννοπούλου, τα κριτήρια που τίθενται «ξεκινούν από το τεχνικό κομμάτι, την άρτια δηλαδή υποβολή της αίτησης μέσω Διαδικτύου με συνημμένα τα σχετικά νομικά έγγραφα, περνούν από το περιεχόμενο των βιβλίων τα οποία πρέπει οπωσδήποτε να προάγουν την ευρωπαϊκή κουλτούρα, και φτάνουν ώς τους ακαδημαϊκούς τίτλους, την εμπειρία ακόμα και την καταγωγή των προτεινόμενων μεταφραστών. Αν πρόκειται για βιβλίο που έχει αποσπάσει κάποιο ευρωπαϊκό λογοτεχνικό βραβείο, οι πιθανότητες να επιδοτηθεί η μετάφρασή του αυξάνονται, όχι όμως σε καταλυτικό βαθμό. Απ' ό,τι έχω διαπιστώσει, πιο σημαντικό ίσως ρόλο παίζει η ηλικία του δημιουργού του, που -εννοείται- πρέπει να έχει την εθνικότητα κάποιας ευρωπαϊκής χώρας».

Μολονότι ο φάκελος τον οποίο επιμελήθηκε δεν είχε τύχη, η Α. Γιαννοπούλου δεν αποθαρρύνεται. «Εχουμε πάρει επανειλημμένα επιδοτήσεις, κι όχι για θρίλερ του Βορρά, αλλά για έργα λογοτεχνικών αξιώσεων», διευκρινίζει, «και του χρόνου θα ξαναπροσπαθήσουμε. Δεν θεωρώ ιδιαίτερα περίπλοκη τη διαδικασία, λίγες μέρες σωστής προετοιμασίας είναι αρκετές. Είναι ωστόσο φανερό ότι προσπαθούν να μοιράσουν την πίτα και να στηρίξουν τις χώρες που έγιναν πρόσφατα δεκτές στην Ε.Ε. ή βρίσκονται στο κατώφλι της».

Εντελώς διαφορετική είναι η εκτίμηση του Ανταίου Χρυσοστομίδη, υπευθύνου της ξένης σειράς του «Καστανιώτη», ο οποίος ελάχιστες φορές κατέφυγε στο πρόγραμμα «Πολιτισμός». Οπως ισχυρίζεται, «πρόκειται για μια εξαιρετικά χρονοβόρα και αντιπαθητική ιστορία. Μας έχουν απορρίψει προτάσεις με σπουδαία ονόματα συγγραφέων, μεταξύ των οποίων και η νομπελίστα Χέρτα Μίλερ, επικαλούμενοι γελοίες δικαιολογίες. Η εντύπωση που αποκόμισα ήταν πως οι άνθρωποι που αποφασίζουν είναι άσχετοι με τη λογοτεχνία και λειτουργούν απολύτως γραφειοκρατικά. Κι ενώ έδειξαν ενδιαφέρον να στηρίξουν τις πρώην ανατολικές χώρες, για την Ελλάδα της κρίσης αδιαφόρησαν».