• Πόσο πίσω στην παιδική σας ηλικία πάει η βιβλιοθήκη σας; Έχετε ακόμα στην κατοχή σας τα μυθιστορήματα του Ιούλιου Βερν ή άλλα βιβλία που διαβάζατε μικρός;
― Στο πατρικό μου σπίτι, υπάρχουν ακόμα και κάποια παιδικά, εικονογραφημένα βιβλία, που έχουν μείνει ανεξίτηλα χαραγμένα στη μνήμη μου (περισσότερο οι εικόνες τους, παρά τα κείμενα), όπως «Η Λιλίκα και οι τέσσερις εποχές». Στο δικό μου σπίτι, έχω κάποια από τα εφηβικά μου αναγνώσματα. Μυθιστορήματα του Ιούλιου Βερν, που αναφέρετε κι εσείς. Και λατρείες μου, όπως είναι, φέρ’ ειπείν, το μυθιστόρημα ενός ξεχασμένου σήμερα πια γάλλου ακαδημαϊκού, που μετέφερε πριν από μερικά χρόνια στο σινεμά ο Ζαν Ζακ Ανό: «Ο πόλεμος της φωτιάς». Συν τις αξέχαστες «Περιπέτειες του βαρόνου Μυνχάουζεν». Είναι κι αρκετά άλλα, σας δίνω απλώς κάποια παραδείγματα.
• Σας ενδιαφέρουν τα σπάνια βιβλία, αναζητείτε βιβλιοφιλικές εκδόσεις; Υπάρχουν τέτοια βιβλία στα ράφια της βιβλιοθήκης σας; Επίσης, υπάρχει κάποιο βιβλίο στη βιβλιοθήκη σας, το οποίο να έφτασε στα χέρια σας με τρόπο που θα το ξεχωρίζει απ’ όλα τα υπόλοιπα;
― Βιβλιοφιλικές εκδόσεις, όχι, δεν θα το έλεγα. Σπάνια βιβλία, μόνο υπό την έννοια ότι έχουν εξαντληθεί πια, κι όταν τυχαίνει να είναι από τα αγαπημένα μου, τα φυλάω σαν κόρη οφθαλμού. Τέτοια είναι, ας πούμε, το κλασικό, σχεδόν πορνογραφικό, κινέζικο πεζογράφημα «Κόκκινο στο γυναικωνίτη», ή μια δεμένη, πανέμορφη έκδοση της «Λολίτας» του Ναμπόκοφ, που δεν κυκλοφορεί πια. Κατά τα άλλα, υπάρχουν πολλά βιβλία που θυμάμαι, όχι μόνο λόγω του ιδιαίτερου τρόπου με τον οποίο περιήλθαν στην κατοχή μου (π.χ. δώρα, ή κάποια που ανήκαν στον πατέρα μου, όπως η «Λολίτα» που προανέφερα), αλλά και βιβλία (π.χ. του Καζαντζάκη), που τα πρωτοδιάβασα μικρός, και άρα έχουν συναισθηματική αξία, ακόμα και ως αντικείμενα, για μένα.
• Έχετε κάποιο σύστημα σύμφωνα με το οποίο είναι ταξινομημένα τα βιβλία στα ράφια της βιβλιοθήκης σας; Αν ναι, καταφέρνετε να το διατηρείτε απαράλλακτο καθώς τα βιβλία πολλαπλασιάζονται; Πόσο εύκολο είναι να βρείτε ένα βιβλίο, το οποίο έχετε καιρό να το πιάσετε στα χέρια σας, τη στιγμή που το θέλετε;
― Επειδή ακριβώς έχω πάρα πολλά βιβλία, τα έχω ταξινομημένα, ώστε να μπορώ να τα βρίσκω όποτε τα θέλω. Το σύστημά μου είναι απλό: κατ’ αλφαβητική σειρά οι συγγραφείς. Μόνο που είναι χωρισμένα σε κατηγορίες, ανάλογα με τη γλώσσα/χώρα προέλευσης. Δηλαδή, ξεχωριστά η αγγλική λογοτεχνία/γλώσσα, ξεχωριστά η γαλλική, η ιταλική, ισπανική, ρωσική, και η ελληνική φυσικά.
• Περιλαμβάνονται στα ράφια των βιβλιοθηκών σας βιβλία και τεύχη με κόμικς ή βρίσκονται κλεισμένα σε κουτιά ή σε συρτάρια; Γενικά, υπάρχουν βιβλία που, για διάφορους λόγους, αποφεύγετε να τα εκθέτετε σε κοινή θέα;
― Ναι, υπάρχουν και κόμικς, αλλά όχι εκείνα που διάβαζα μικρός, δυστυχώς. Πρόκειται για κόμικς που προμηθεύτηκα μεγαλύτερος, κι άρα μιλάμε για σχετικά λίγα. Και, όχι, όλα μου τα βιβλία είναι σε κοινή θέα, δεν υπάρχουν «μυστικά βιβλία».
• Κρατάτε όλα τα βιβλία που φτάνουν στα χέρια σας ή κάποια από αυτά τα πετάτε – ή μήπως τα χαρίζετε; Βιβλία που σας έστειλαν και ξέρετε πως δεν πρόκειται να τα διαβάσετε, μυθιστορήματα που τα παρατήσατε στην 30ή τους σελίδα, παλιά τεχνικά εγχειρίδια, τι τα κάνετε;
― Με τόσα που περιέρχονται στην κατοχή μου, αναγκαστικά χαρίζω σε φίλους και γνωστούς διάφορα, αλλιώς θα είχα πνιγεί στα βιβλία. Και εννοείται ότι, πολλά απ’ αυτά που κρατάω ακόμα, παραμένουν αδιάβαστα, ή μισοαρχινισμένα, αναμένοντας τη σειρά τους, η οποία, ξέρω πολύ καλά ότι ίσως και να μην έρθει ποτέ.
• Οι βιβλιοθήκες σας περιορίζονται σε έναν μόνο χώρο ή υπάρχουν ράφια με βιβλία σε όλα τα δωμάτια, ενδεχομένως και σε χώρους εκτός του σπιτιού (στο γκαράζ, στην αποθήκη, στο πατάρι, στο εξοχικό); Υπάρχουν δωμάτια χωρίς βιβλία ή περιοδικά μες στο σπίτι σας;
― Υπάρχουν βιβλία σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού μου, ακόμα και στο εξοχικό: σωστά το μαντέψατε. Κι αυτό δεν το λέω με υπερηφάνεια, αλλά με κάποια μελαγχολία, γιατί όσο κι αν αγαπώ τα βιβλία, η κατάσταση αυτή μού φαίνεται ελαφρώς αρρωστημένη. Θα προτιμούσα να υπήρχαν και άδεια δωμάτια, απλώς δεν γίνεται. Όταν έβαλα βιβλιοθήκη και στην κρεβατοκάμαρα, το θεώρησα ευχής έργον. Βλέποντας, όμως, τις ράχες τους κάθε πρωί, ή και λίγο πριν με πάρει ο ύπνος, νιώθω κι ένα είδος ασφυξίας. Αν μπορούσα, κι είχα αλλού να τα αποθηκεύσω, αλλά όχι να τα καταχωνιάσω, θα το είχα κάνει ευχαρίστως.
• Τυχαίνει καμιά φορά να χρησιμοποιείτε κάποιο από τα βιβλία σας για άλλο σκοπό εκτός από την ανάγνωση; Για ν’ ακουμπήσετε το ποτήρι σας, φερ’ ειπείν, ή για να σκοτώσετε ένα κουνούπι, για να σημειώσετε πρόχειρα έναν αριθμό τηλεφώνου; Γενικά, πώς συμπεριφέρεστε στα βιβλία σας;
― Γενικά, τα προσέχω όσο μπορώ, και θλίβομαι όταν τα βλέπω να κιτρινίζουν ή να διαλύονται με την πάροδο του χρόνου. Μιλάω για τα βιβλία που δεν έχω γράψει εγώ, εννοείται. Γιατί, τα δικά μου, μ’ αρέσει πολύ να τα βλέπω ταλαιπωρημένα, είναι η ζωντανή απόδειξη ότι οι αναγνώστες πάλεψαν μαζί τους και ίσως τα ευχαριστήθηκαν. Πρόκειται για φαντασίωση ασφαλώς, αλλά μου συμβαίνει. Θυμάμαι πάντα, ας πούμε, μια παρουσίαση βιβλίου μου σ’ ένα περιοδικό ευρείας κυκλοφορίας, όπου είχαν φωτογραφίσει ένα αντίτυπο τσακισμένο και ξεφτισμένο ― θυμάμαι με τι χαρά είχα αντικρύσει τη φωτογραφία, με τι αγαλλίαση. Δυστυχώς, αυτό το έχω συναντήσει μόνο δύο ή τρεις φορές μέχρι τώρα. Ιδίως τα τελευταία χρόνια, που αναδημοσιεύονται ηλεκτρονικά αρχεία του εξωφύλλου, είναι ατσαλάκωτα, σαν φρεσκοτυπωμένα. Και τώρα με την Κρίση, δεν νομίζω ότι θα έμπαινε κανείς στα έξοδα να βγάλει και φωτογραφίες ταλαιπωρημένων αντιτύπων. Αν και, από την άλλη, φωτογραφίες μπορείς να βγάλεις πια, ακόμα και με το κινητό.
• Τα βιβλία που έχετε στην κατοχή σας και τα έχετε διαβάσει φέρουν επάνω τους ίχνη των αναγνώσεών σας; Σημειώνετε το όνομά σας ή τον χρόνο και τον τόπο απόκτησής τους, μήπως τα σφραγίζετε με κάποιο ex libris, υπογραμμίζετε το κείμενο, σημειώνετε στο περιθώριο ή στις λευκές σελίδες τους, τσακίζετε τις πάνω γωνίες τους; Αν έπεφτε σήμερα στα χέρια σας ένα βιβλίο που είχατε διαβάσει πριν από είκοσι χρόνια, θα το αναγνωρίζατε από τα σημάδια του κορμιού;
― Παλαιότερα σημείωνα το όνομά μου στην πρώτη σελίδα, ώστε να ελαχιστοποιήσω την πιθανότητα να μου τα κατακρατήσει κάποιος γνωστός που του τα είχα δανείσει. Όχι πια όμως, εδώ και πολλά χρόνια. Κατά τα άλλα, όχι μόνο αποφεύγω να υπογραμμίζω (σχεδόν ποτέ στη ζωή μου δεν το έκανα), αποφεύγω ακόμα και να τσακίζω τις γωνίες των σελίδων: χρησιμοποιώ σελιδοδείκτη, και τώρα τελευταία χρωματιστά στίκερ. Ωστόσο, αναπόφευκτα, φέρουν επάνω τους ίχνη της ανάγνωσής μου, καμιά φορά έναν λεκέ, ή σπασμένες ράχες. Τα παλιά βιβλία μου, ναι, νομίζω ότι τα αναγνωρίζω από τις φθορές που έχουν υποστεί, αν και όχι πάντα, όχι σε υστερικό βαθμό.
• Υπήρξαν περίοδοι στη ζωή σας στη διάρκεια των οποίων δεν διαβάζατε καθόλου βιβλία; Υπήρξαν μήπως υπολογίσιμα χρονικά διαστήματα που δεν διαβάζατε κάποιο συγκεκριμένο είδος (μυθιστορήματα, ποίηση, δοκίμια);
― Ελάχιστες περίοδοι. Πραγματικά αμελητέες σε διάρκεια. Μια τέτοια, που τη θυμάμαι με απόλυτη ακρίβεια, ήταν η περίοδος της βασικής μου θητείας στην αεροπορία, στην Τρίπολη. Θυμάμαι, με αφόρητη ένταση, πώς σ’ έναν θάλαμο, όπου κοιμόμασταν για να φυλάξουμε σκοπιά, βρήκα ένα βιπεράκι κάποιου αρχιφύλακα («SAS» ήταν, ένα που έχω ξεχάσει ποιο ακριβώς), και διάβασα, ή καλύτερα ρούφηξα την πρώτη σελίδα, σαν αλκοολικός που πέφτει στα χέρια του ένα ποτήρι με κάποιο οινοπνευματώδες, μετά από έναν μήνα στέρησης.
• Χρησιμοποιείτε κάποια μηχανή ηλεκτρονικής ανάγνωσης (e-reader); Ανεξάρτητα από την πιθανή ή βέβαιη μελλοντική πορεία του ενός και του άλλου μέσου, σας χαρίζει την ίδια απόλαυση και ωφέλεια η ανάγνωση ενός κειμένου τυπωμένου σε χαρτί και του ίδιου κειμένου σε ψηφιακή μορφή;
― Όχι δεν έχω συσκευή ηλεκτρονικής ανάγνωσης, και κατά συνέπεια δεν μπορώ να κάνω τη σύγκριση, σαφώς παραμένει το τυπωμένο σε χαρτί βιβλίο πιο ελκυστικό, πιο απολαυστικό και πιο οικείο, για μένα. Εν τούτοις, έχω ελάχιστες προκαταλήψεις, και εν ανάγκη δεν θα δίσταζα να καταφύγω στην ψηφιακή μορφή. Τέλος, πιστεύω ότι, αν και τα e-book θα γνωρίσουν ανοδική πορεία στα χρόνια που έρχονται, δεν πρόκειται να αντικαταστήσουν ολοκληρωτικά τα τυπωμένα σε χαρτί. Όπως η τηλεόραση δεν εξαφάνισε το ραδιόφωνο, κι όπως το Ίντερνετ δεν εξαφάνισε τα δυο προηγούμενα μέσα. Μάλλον, θα μοιραστούν διαφορετικούς τομείς από το χώρο του βιβλίου, κι άλλα θα υπάρχουν μόνο σε ηλεκτρονική μορφή, άλλα μόνο σε έντυπη, κι άλλα και στις δύο.
• Μπορείτε να επιλέξετε πέντε βιβλία από τη βιβλιοθήκη σας που είναι πολύ σημαντικά για σας, ανεξάρτητα ενδεχομένως από τη λογοτεχνική τους αξία ή από οποιοδήποτε άλλο καλλιτεχνικό κριτήριο;
― Ανεξάρτητα από τη λογοτεχνική τους αξία, όχι. Εάν δεν θεωρώ σημαντικό το κείμενο, δεν με νοιάζει και το βιβλίο ως αντικείμενο. Και, βέβαια, θα επέλεγα κάποια με τα οποία έχω συναισθηματικό δέσιμο. Όπως τα βιβλία του Καζαντζάκη που σας προανέφερα, ή του Ντοστογιέφσκι, στις παλιές δεμένες εκδόσεις του Γκοβόστη, με τις αξεπέραστες μεταφράσεις του Αλεξάνδρου, τα ποιήματα του Καβάφη, από τον Ίκαρο, με τις σημειώσεις του Σαββίδη. Τέτοια πράγματα.
Credits
H φωτογραφία του κ. Ραπτόπουλο στο εξώφυλλο του βιβλίου του : Αργύρης Γιατζόγλου, 2008
Οι άλλες δύο φωτογραφίες που συνοδεύουν την παρούσα δημοσίευση: Πηνελόπη Μασούρη, 2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου