Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων

«Ο μετανάστης εύκολα ξεγράφεται και υποτιμάται, μιας και δεν έχει πλέον πρόσωπο. Ακόμα και ο άρτι αφιχθείς μετανάστης, ο τελευταίος που πέρασε το κατώφλι και προσπαθεί να εγκατασταθεί στη νέα χώρα, μπορεί να αηδιάζει με την ιδέα ενός ακόμα πιο νεοφερμένου ή παρείσακτου, που μπορεί να του πάρει τη θέση, αφού αυτός ο απειλητικός Άλλος δεν του μοιάζει σε τίποτε. Ο μετανάστης δεν έχει όψη, δεν έχει υπόσταση, δεν έχει προστασία, δεν έχει παρελθόν. Η μοναδική ταυτότητα που πρόκειται να λάβει θα προκύψει μέσα από τη συζήτηση εντός των στενών πλαισίων της κοινότητας. […] Είναι αδύνατον να υπερασπιστούμε τον μετανάστη και, κυριότερα, να τον ακούσουμε να υπερασπίζεται τον εαυτό του, τη στιγμή που όλοι, ακόμη και οι πιο ορθολογιστές και οι πιο ευαίσθητοι, έχουν την πεποίθηση πως οι μετανάστες βρίσκονται παντού και αποτελούν μείζον πρόβλημα. Βέβαια, πάντοτε υπάρχει λόγος να είμαστε καχύποπτοι όταν όλοι συμφωνούν σε κάτι: δεν υπάρχει τίποτε πιο καταναγκαστικό και πιο ηλίθιο από τη γενική συναίνεση, αφού ακριβώς μέσα από τη συναίνεση της κοινής γνώμης συγκαλύπτονται οι ανισότητες»: Αμείλικτη περιγραφή της ζοφερής πραγματικότητας που ζουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες στην Ευρώπη του 21ου αιώνα από τον Βρετανό, ινδο-πακιστανικής καταγωγής, πεζογράφο Χανίφ Κιουρέισι στο κείμενό του «Ο μετανάστης δεν έχει πρόσωπο, υπόσταση και παρελθόν», το οποίο δημοσιεύθηκε (μετάφραση Λένας Ε. Κοψαχείλη) στο τεύχος αριθ. 105 του περιοδικού Εντευκτήριο.

Οι μετανάστες της φωτογραφίας έχασαν μέλη των οικογενειών τους όταν ανατράπηκε η βάρκα στην οποία επέβαιναν μαζί με άλλους συμπατριώτες τους, κατά την επιχείρηση “διάσωσής” τους από το Λιμενικό, στις 20.1.2014, κοντά στο Φαρμακονήσι. Πνίγηκαν 12 άτομα. Επιζώντες και πνιγμένοι παραμένουν ανώνυμοι. Σύμφωνα με Τα Νέα (24.1.2014), «μεταξύ Αυγούστου 2012 και Μαΐου 2013, το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας 

συγκέντρωσε μαρτυρίες για 39 χωριστές περιπτώσεις απώθησης μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία». Ας σημειωθεί ότι η επαναπροώθηση μεταναστών αντίκειται στο Διεθνές Δίκαιο. Τον Φεβρουάριο του 2014 η Εισαγγελία Δωδεκανήσου διέταξε έρευνα για τις συνθήκες του ναυαγίου. To αποτέλεσμα της έρευνας αγνοείται. 

Ποίημα του Σύριου πρόσφυγα Μοχάμαντ Αμπάς

Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΦΥΓΑ

Όσο και να φωνάζεις, μόνο ο αντίλαλός σου θα μένει. 

Όνειρο που το βλέπεις και δεν σε βλέπει. 

Η οδύνη σ’ αγαπάει αποκλειστικά 

λες κι έγινε σκιά σου που εσύ την ξεχνάς αλλά αυτή σε θυμάται. 

Μια βαθιά πληγή κάθε μέρα εκλιπαρεί «φτάνει πια, πόνε», 

σαν φωνή επαναλαμβανόμενη που σκίζει τους ορίζοντες, 

σαν το ουρλιαχτό του λύκου στο πανσέληνο φως 

που από το τραύμα μαρτυράει ποιος σε πλήγωσε. 

Είσαι άγγελος, αλλά μάλλον αυτοί ποτέ δεν άκουσαν φωνή αγγέλου 

ακόμη κι αν γινόταν η φωνή σου σεισμός, αυτοί ποτέ δεν θα την άκουγαν. 

Και να σε κοιτάξουν, δεν θα δουν παρά μόνο έναν ίσκιο. 

Ζωγράφισε το είδωλό σου σαν φεγγάρι πάνω στα νερά, 

γράψε στις φυλλωσιές 

«όσο κι αν φωνάξεις, μόνο ο αντίλαλός σου θα μένει».

Γράψε ό,τι θες με τα καμώματά σου και μη μιλάς, 

γιατί η φωνή του ανθρώπου ακούγεται ανιαρή στον δρόμο της προσφυγιάς. 

Ύψωσε το λάβαρο της νίκης στον τόπο της ελπίδας 

κι ας σου λένε «όσο και να φωνάζεις, μόνο ο αντίλαλός σου θα μένει».

Μετάφραση: Χάλεντ Ραούφ
Ποιητική απόδοση Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος

Ο Μοχάμαντ Αμπάς διαβάζει ποιήματά του

στην 5η Λογοτεχνική Σκηνή (2017)