(αναδημοσίευση από το thinkfree.gr)
Γράφει ο Γιώργος ΚορδομενίδηςΜόλις άρχισε να εδραιώνεται στη συνείδηση της κοινής γνώμης η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (στο εξής: ΔΕΒΘ), άρχισε και να συζητείται το ενδεχόμενο να μεταφερθεί στην Αθήνα· ψιθυριστά στην αρχή, στους στρωμένους με κόκκινη μοκέτα διαδρόμους της Έκθεσης, πριν από δύο χρόνια. Πέρυσι οι ψίθυροι έδωσαν τη θέση τους σε μεγαλόφωνες συζητήσεις ενώ φέτος, στην αρχή της χρονιάς, έξι εκδοτικοί οίκοι (Άγκυρα, Ενάλιος, Καστανιώτης, Κέδρος, Μίνωας, Ψυχογιός), με επιστολή τους, γνωστοποίησαν στο ΕΚΕΒΙ ότι αποφάσισαν να μη συμμετάσχουν στη φετινή, 9η διοργάνωση της Έκθεσης, επικαλούμενοι το υψηλό κόστος που συνεπάγεται η συμμετοχή τους· ταυτόχρονα όμως πρότειναν στο ΕΚΕΒΙ να μετατρέψει σε γενική έκθεση βιβλίου την έκθεση παιδικού και εφηβικού βιβλίου που σχεδιάζεται να πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο στην Αθήνα (δηλαδή, στην πράξη, του πρότειναν να καταργήσει τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης).
Επειδή η ΔΕΒΘ είναι μία από τις δύο διεθνείς ετήσιες πολιτιστικές διοργανώσεις που πραγματοποιούνται στη Θεσσαλονίκη (η άλλη είναι το Φεστιβάλ Κινηματογράφου), προκύπτει επιτακτική η υποχρέωση της πόλης που την υποδέχεται και τη φιλοξενεί να αγωνιστεί ―πρωτίστως σε θεσμικό επίπεδο αλλά και στο επίπεδο των πολιτιστικών συλλογικοτήτων, ακόμη και των ατομικών δράσεων― για την παραμονή της ΔΕΒΘ στη Θεσσαλονίκη. Κι αυτό πρέπει να γίνει οργανωμένα, μεθοδικά και κυρίως έγκαιρα ― οπωσδήποτε όχι με ανέξοδες και κενές περιεχομένου δηλώσεις του τύπου «η Έκθεση θα φύγει από τη Θεσσαλονίκη πάνω από το πτώμα μας» ή «η Έκθεση ανήκει στη Θεσσαλονίκη και η Θεσσαλονίκη ανήκει στην Έκθεση», που ακούστηκαν στη διάρκεια των εγκαινίων της φετινής διοργάνωσης από "επισήμους", από τους οποίους κανείς (Δήμαρχος, Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Αντιπεριφερειάρχης κτλ.) δεν μπήκε στον κόπο να διατρέξει την Έκθεση την οποία μόλις είχε εγκαινιάσει, μη δίνοντας μάλιστα αυτή την ευκαιρία ούτε στον υπουργό Πολιτισμού της Σερβίας, εκπρόσωπο της τιμώμενης χώρας, που ήταν παρών στα εγκαίνια. ("Εννοείται", δυστυχώς, ότι η Ελληνίδα υπηρεσιακή υπουργός Πολιτισμού, Τατιάνα Καραπαναγιώτη, ΔΕΝ ήταν παρούσα! Δεν μπορώ στο σημείο αυτό να μη θυμηθώ τη Μελίνα Μερκούρη ως υπουργό Πολιτισμού να πηγαίνει, συνοδευόμενη από τον Μπάμπη Μπαρμπουνάκη, από περίπτερο σε περίπτερο μετά τα εγκαίνια του Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης, στην παραλία του Λευκού Πύργου, θεσμού που αν και κινήθηκε σε διαφορετικό επίπεδο, καλλιέργησε ωστόσο μέσα στα χρόνια μια κουλτούρα βιβλιοφιλίας κυρίως στο ‘λαϊκό’ ―και λιγότερο εξοικειωμένο με την ανάγνωση― κοινό.) Αλλά το να εκλαμβάνεις μια Διεθνή Έκθεση Βιβλίου μόνο ως τελετή εγκαινίων που ‘κοσμείς’ με την παρουσία σου φαίνεται πως είναι φυσικό όταν αντιλαμβάνεσαι τον πολιτισμό ως πεδίο επένδυσης πολιτικών φιλοδοξιών ή ως ‘αρμοδιότητα’ και όχι ως τρόπο ζωής!
Η σχέση των τοπικών πολιτικών εξουσιών με τη ΔΕΒΘ υπήρξε εξαρχής προβληματική. Ο ασυγχώρητος πρώην δήμαρχος Βασίλης Παπαγεωργόπουλος (που καταδίκασε την πόλη στον πιο βαθύ επαρχιωτισμό) αρνιόταν, όπως λέγεται, να παραστεί στα εγκαίνια της Έκθεσης επειδή το ΕΚΕΒΙ δεν είχε δεχτεί τον Δήμο Θεσσαλονίκης ως συνδιοργανωτή. Στα εγκαίνια έδινε συνήθως το βροντερό παρών του ο υπερκινητικός Παναγιώτης Ψωμιάδης ως νομάρχης Θεσσαλονίκης.
Από πέρυσι η κατάσταση άλλαξε. Είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι ο Μπουτάρης, ως (νέος τότε) δήμαρχος, ήδη από τον Φεβρουάριο του 2011 έδειξε προσωπικό ενδιαφέρον για την επιτυχία της διοργάνωσης και προθυμοποιήθηκε να συμβάλει όσο μπορούσε στην επίτευξη αυτού του στόχου. Μόνο που ήταν ήδη αργά για να σχεδιαστεί μια ολοκληρωμένη και αποδοτική συμβολή του Δήμου Θεσσαλονίκης στην προβολή της Έκθεσης και την προσέλκυση του ευρύτερου κοινού, όχι μόνο από το κέντρο και τις συνοικίες της πόλης αλλά και από τους άλλους Δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος και τις γύρω πόλεις της μακεδονικής ενδοχώρας.Δυστυχώς, όταν τα φώτα της περυσινής Έκθεσης έσβησαν, δεν ξεκίνησε κανένας σοβαρός σχεδιασμός υποστήριξής της σε τοπικό επίπεδο για την επόμενη (φετινή) χρονιά, πέρα από όσα κάνει (ή δεν κάνει) το ΕΚΕΒΙ, με αποτέλεσμα η συμβολή της πόλης να συνίσταται φέτος σε ένα πάρτι στο Δημαρχείο μετά τα εγκαίνια (όπως και πέρυσι), μια περιοδεία της Φιλαρμονικής και έναν κύκλο ποιητικών αναγνώσεων ― όλα τις ημέρες που πραγματοποιείται η Έκθεση· τίποτε νωρίτερα, που να προϊδεάζει το κοινό και να προετοιμάζει το έδαφος για την επικείμενη διοργάνωση. Ακόμη και ένα μεγάλο πανό με στίχους Θεσσαλονικιών συγγραφέων αναρτήθηκε στην πρόσοψη της κεντρικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης, στην Εθνικής Αμύνης, την ημέρα των εγκαινίων, δηλαδή πολύ αργά για να διαχυθεί οποιοδήποτε μήνυμα στους φιλαναγνώστες της πόλης.
Μόνο που ένα μείζον πολιτιστικό γεγονός όπως η διοργάνωση της ΔΕΒΘ απαιτεί όχι δράσεις επιτόπου και την τελευταία στιγμή αλλά πολύμηνη και εις βάθος προεργασία ώστε η Έκθεση να προβληθεί έγκαιρα και στις σωστές της διαστάσεις (του μείζονος πολιτιστικού γεγονότος, στο οποίο είναι must να παραστεί κανείς) όχι μόνο προς τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης αλλά και της Κατερίνης, της Κοζάνης, της Βέροιας, της Νάουσας και της Έδεσσας, των Σερρών, της Δράμας και της Καβάλας κτλ.
Στην κατεύθυνση αυτή διατυπώνονται εδώ ενδεικτικά μερικές ιδέες που θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν και ίσως να υλοποιηθούν, μαζί με άλλες που σίγουρα μπορούν να προκύψουν, ενόψει της διοργάνωσης του 2013, της τελευταίας που είναι σίγουρο πως θα πραγματοποιηθεί εδώ, καθώς είναι ενταγμένη στο ΕΣΠΑ (μετά, το μέλλον της είναι αβέβαιο, τουλάχιστον όσον αφορά τη Θεσσαλονίκη):
Ο Δήμος Θεσσαλονίκης καλείται να ευαισθητοποιήσει και τους άλλους Δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος αλλά και της ευρύτερης Μακεδονίας, ώστε αυτοί με τη σειρά τους να κινητοποιήσουν τους πολιτιστικούς τους οργανισμούς, τις δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες (οι δραστήριες δημόσιες βιβλιοθήκες της Βέροιας ―βραβευμένη και με πλούσια χορηγία από το Ίδρυμα Μπιλ Γκέιτς― και των Σερρών θα μπορούσαν να αναδειχθούν σε πολύτιμους συμπαραστάτες), τα πολιτιστικά σωματεία της περιοχής τους, τις λέσχες ανάγνωσης κτλ.
Επιπλέον, ο Δήμος Θεσαλονίκης θα πρέπει να σχεδιάσει ένα σφιχτό όσο και ελκυστικό πρόγραμμα καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, ένα μίνι φεστιβάλ (χαμηλού κόστους ― το αστικό πείραμα «Θεσσαλονίκη Αλλιώς» έχει δώσει λαμπρά δείγματα σχετικής δουλειάς), σε συνεργασία με μουσικά, χορευτικά και άλλα συγκροτήματα της πόλης, σε υπαίθριους ή και στεγασμένους χώρους της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης), ώστε το φεστιβάλ αυτό να λειτουργεί συνδυαστικά με τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου και οι επισκέπτες της από άλλες πόλεις να έχουν ένα ισχυρό κίνητρο να βρεθούν σε μια Θεσσαλονίκη που θα γιορτάζει με επίκεντρο το βιβλίο κατά τις ημέρες της διοργάνωσης της ΔΕΒΘ και να περάσουν εδώ αρκετές ώρες ή και να διανυκτερεύσουν (με ευνόητα οφέλη για τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, τα καφέ κτλ.).
Στην ίδια την πόλη, όπου λειτουργούν εκτός από την Κεντρική και άλλες 11 (αν δεν κάνω λάθος) περιφερειακές και παιδικές δημοτικές βιβλιοθήκες, το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο κτλ., σε συνεργασία με τα περιοδικά και τα free press, τις λέσχες ανάγνωσης, τις ιστοσελίδες και τα blogs που ασχολούνται με θέματα της πόλης, και αξιοποιώντας τη Δημοτική Ραδιοτηλεόραση, ο Δήμος καλείται να προετοιμάσει, τουλάχιστον δύο μήνες νωρίτερα, το έδαφος καλλιεργώντας το ενδιαφέρον του φιλότεχνου κοινού με ευρηματικό και σχετικά ανέξοδο τρόπο (κυρίως μάλιστα με δράσεις σε ανοιχτούς και πολυσύχναστους χώρους, λόγου χάρη λογοτεχνικές αναγνώσεις συνοδεία μουσικής από τη Φιλαρμονική ή από αποφοίτους των Δημοτικών Ωδείων, ακόμη και από εθελοντές μουσικούς). Οι προ-εκθεσιακές αυτές εκδηλώσεις θα εξελίσσονται και θα πυκνώνουν όσο πλησιάζουν οι ημέρες διοργάνωσης της ΔΕΒΘ. Τέλος, τουλάχιστον 20 μέρες πριν από την έναρξη της Έκθεσης, επιβάλλεται η πόλη να πλημμυρίσει από οδόσημα, μπάνερς κτλ., που θα δείχνουν όλα προς την κατεύθυνση του εκθεσιακού κέντρου, στη λογική «όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης». Δόξα τω Θεώ, η πόλη διαθέτει αρκετούς εμπνευσμένους και βραβευμένους γραφίστες, εικαστικούς δημιουργούς, ακόμη και φοιτητές στο Τμήμα Design του Πανεπιστημίου, που μπορούν επάξια να μοιραστούν το έργο αυτό.
Από την πλευρά τους, τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια της πόλης καλούνται να παρέχουν ειδικές, μειωμένες τιμές για τη διαμονή και την εστίαση των συμμετεχόντων στην Έκθεση (προσωπικού των εκδοτικών οίκων, συγγραφέων, δημοσιογράφων, βιβλιοπωλών από επαρχιακές πόλεις, ακόμη και συλλογικοτήτων ―λεσχών ανάγνωσης κτλ.― που προτίθενται να ταξιδέψουν στη Θεσσαλονίκη για να επισκεφθούν τη ΔΕΒΘ). Σχετική έκκληση, αν δεν κάνω λάθος, απηύθυνε ήδη φέτος ο Δήμαρχος, χωρίς δυστυχώς να εισακουστεί. Ακόμη και σε κρίσιμες οικονομικά περιστάσεις, τα αντανακλαστικά της επιχειρηματικής κοινότητας της πόλης αποδεικνύονται σε τραγικό βαθμό ασθενικά.
Με τη λήξη της φετινής, 9ης διοργάνωσης της Έκθεσης, άρχισε μια έντονη δημόσια συζήτηση, για την πετυχημένη ή μη λειτουργία της ΔΕΒΘ. ΄Ισως ο σχετικός δημόσιος διάλογος σταματήσει εδώ. Όμως οι παράγοντες της πόλης δεν πρέπει να επαναπαυθούν τώρα.
Είναι προφανές πως η Θεσσαλονίκη προ-καλείται αφενός να πάρει θέση στον σχετικό δημόσιο διάλογο και αφετέρου ―και κυρίως― να αποδείξει εμπράκτως ότι δικαιούται αυτή να εξακολουθήσει να είναι η έδρα της εγχώριας Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου. Θα είναι κρίμα αν η πόλη στερηθεί στο μέλλον τη φιλοξενία του θεσμού αυτού εξαιτίας της αδυναμίας των θεσμικών της εκπροσώπων να συλλάβουν και να υλοποιήσουν μακρόπνοους και οραματικούς καλλιτεχνικούς σχεδιασμούς που υπερβαίνουν ενδεχομένως τα χρονικά όρια της δικής τους θητείας.
Φωτογραφίες: Κώστας Παπαδόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου