Ένα βιβλίο στο κομοδίνο του Φοίβου Μπότση

Σβετλάνα Αλεξίεβιτς: Το τέλος του κόκκινου ανθρώπου

Λίγες φορές έχω χαρεί με βράβευση καλλιτέχνη όσο με την απονομή του φετινού Nobel Λογοτεχνίας στη Σβετλάνα Αλεξίεβιτς ― γενναία (όσο κι αμφιλεγόμενη) απόφαση. Πολύ πρόσφατα διάβασα το ανέκδοτο ακόμα στα ελληνικά βιβλίο της με τίτλο «Το τέλος του κόκκινου ανθρώπου» (La fin de l’homme rouge, Actes du Sud, 2013), τιμημένο στη Γαλλία με το Prix Médicis (στην κατηγορία του καλύτερου δοκιμίου) και με το βραβείο του περιοδικού Lire ως καλύτερο βιβλίο της χρονιάς.

Όταν τέλειωσα το βιβλίο, ομολογώ ότι απόρησα με την επιλογή της επιτροπής να το βραβεύσει ως δοκίμιο, γιατί δοκίμιο δεν είναι. Κατάλαβα όμως και τη δυσκολία της να το εντάξει στον λογοτεχνικό κανόνα, γιατί ούτε προϊόν μυθοπλασίας είναι. Κινείται στο όριο, στην κόψη του ξυραφιού, όπως και το σύνολο του έργου της Αλεξίεβιτς, εκεί που η καταγραφή της ανθρώπινης εμπειρίας ξεφεύγει από τη σφαίρα του ατομικού βιώματος και εισέρχεται στη σφαίρα της συλλογικής αφήγησης.

Το «Τέλος του κόκκινου ανθρώπου» μιλάει για την καθημερινότητα των απλών ανθρώπων στη Σοβιετική Ένωση. Για τις ελπίδες και τις διαψεύσεις της ίδιας μέρας. Ξετυλίγει και χαρτογραφεί μια ολόκληρη γενεαλογία αισθημάτων. Δεν είναι η φωνή ενός, είναι οι φωνές πολλών. Για την ακρίβεια, είναι οι φωνές εκείνων που κάποτε δεν είχαν φωνή ή αναγκάζονταν να χαμηλώνουν τη φωνή τους, μιλώντας για εκείνα που τους ένοιαζαν πραγματικά όχι στο σαλόνι του σπιτιού τους, αλλά στην κουζίνα του. Η Αλεξίεβιτς, με μόνο όπλο το κασετοφωνάκι της, γίνεται η (συγκλονιστική) στενογράφος τους.

Το λάτρεψα αυτό το βιβλίο. Ελπίζω να μεταφραστεί το συντομότερο δυνατόν και στα ελληνικά και να τύχει της ανταπόκρισης που του αξίζει.