Έτορε Σκόλα: Μια ξεχωριστή μέρα

του Θωμά Λιναρά

Una giornata particolare [Μια ξεχωριστή μέρα], Έτορε Σκόλα, 1977, Ιταλία

Στις 8 Μαρτίου του 1938, όταν ο Χίτλερ επισκέπτεται επίσημα το φασιστικό καθεστώς της Ρώμης, ένας άντρας και μία γυναίκα συναντώνται τυχαία σε μια, έρημη από κόσμο, εργατική πολυκατοικία και ενώνουν τις μοναξιές τους εκείνη τη μέρα. Ο Γκαμπριέλε, πρώην εκφωνητής του ραδιοφώνου, απολυμένος από τη δουλειά του, βρίσκεται "εκτός" λόγω της ομοφυλοφιλίας του, καθώς δεν ανταποκρίνεται στα αρρενωπά πρότυπα της φασιστικής ιδεολογίας, και είναι απελπισμένος ― στα πρόθυρα της αυτοκτονίας. 

Η Αντονιέτα, καταπιεσμένη νοικοκυρά, σύζυγος και μητέρα έξι παιδιών, είναι μια φυλακισμένη σκλάβα μέσα στο σπίτι και στην οικογένεια. Η μέρα που θα περάσουν μαζί θα είναι όντως ξεχωριστή, αφού η συνάντηση, η γνωριμία, η επικοινωνία και κυρίως η ερωτική τους συνεύρεση, θα επιφέρουν εσωτερικές διεργασίες και θα προκαλέσουν ρήγματα στην εικόνα που οι ίδιοι έχουν για τον εαυτό τους και σε ό,τι οι άλλοι απαιτούν από αυτούς. 

Με την Ξεχωριστή μέρα ―την καλύτερη ίσως ταινία της καριέρας του―, ο Σκόλα, αφήνοντας εκτός κάδρου τον φασισμό και τον ναζισμό  (που "περνούν" στην ταινία μέσα από ηχητικά ντοκουμέντα και επίκαιρα εποχής) μιλά για τη βία του φασισμού της κάθε μέρας, αναδεικνύοντας τους μηχανισμούς εγκαθίδρυσης των ρόλων που η κοινωνία επιβάλλει στα άτομα, για να μπορεί να τα ποδηγετεί και να τα καθυποτάσσει. Ταυτόχρονα, αποκαλύπτει τη δύναμη των υπόγειων  συναισθηματικών ρευμάτων, τα οποία οι ήρωες  θα μπορούσαν  να ακολουθήσουν για να κατακτήσουν τον πραγματικό τους εαυτό και να κερδίσουν την ζωή τους, ενάντια στις συμβάσεις και στα «κατά συνθήκην ψεύδη». Εξαιρετικές οι ερμηνείες του Μαρτσέλο Μαστρογιάννι  και της  Σοφίας Λώρεν.

(Πρωτοδημοσιεύτηκε στο έντυπο του αφιερώματος Άνθρωποι για όλες τις εποχές, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Απρίλιος 1999· τώρα στο βιβλίο του Θωμά Λιναρά Κινηματογραφικά δεινά: Από τον Βιμ Βέντερς στον Γιασουχίρο Όζου, Εκδόσεις Εντευκτηρίου 2015.
Περισσότερα για τα Κινηματογραφικά δεινά εδώ.)

Ο Έτορε Σκόλα, γεννημένος το 1931 στο Τρεβίκο της Καμπανίας, πέθανε στη Ρώμη στις 19 Ιανουαρίου.