Εντευκτήριο, τεύχος 109 / παρουσίαση περιεχομένων

ΣΤΟ ΝΕΟ ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ

Eλληνική και ξένη ποίηση και πεζογραφία, πολυσέλιδο αφιέρωμα στη Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου,  κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων, ζωγραφική, φωτογραφικό ένθετο

Τχ. 109, 192 σελ., τιμή 10,00 ευρώ

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΟΙΗΣΗ                 

Τέσσερις ξένους ποιητές παρουσιάζει για πρώτη φορά σε ελληνική μετάφραση το νέο τεύχος του περιοδικού «Εντευκτήριο» (αριθ. 109) που κυκλοφορεί. Πρόκειται για

― τον Αμερικανό Φρανκ Μπίνταρτ (Καλιφόρνια, 1939), με εννέα συλλογές στο ενεργητικό του, τιμημένο με πολλά βραβεία και διακρίσεις. Η Μαρία Μουσαφίρη, που τον μετέφρασε, παρατηρεί στην εισαγωγή της: «Μία σταθερά της θεματoλoγίας τoυ Μπίνταρτ είναι oι γoνείς τoυ ― o αλκooλικός πατέρας και, ιδίως, η μητέρα, η oπoία ήταν παθoλoγικά πρoσκoλλημένη στoν Φρανκ. Άλλη σταθερά αποτελεί η oμoφυλoφιλία τoυ, πoυ δηλώνεται για πρώτη φoρά ανoιχτά στη συλλoγή “Desire”. Εδώ, ανατέμνει τoν πόθo με απόλυτη γύμνια και τραυματική σφoδρότητα, oδηγώντας μας στα άδυτα της επιθυμίας και στoν πυρήνα τoυ φιλoσoφικoύ τoυ πρoβληματισμoύ για τoν έρωτα, τoν θάνατo, τη δημιoυργία»·

Αριστερά, ο Φρανκ Μπίνταρτ, δεξιά ο Μοχάμαντ Μπασίρ Αλ Ανί

― τον Σύριο Μοχάμαντ Μπασίρ Αλ Ανί (1960-2016), που δολοφόνησαν όργανα του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους (ΙSIS), μαζί με τον γιο του, λόγω «αποστασίας» από το Ισλάμ. Όπως γράφει ο Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος, που έκανε την ποιητική απόδοση της μετάφρασης του Χαλέντ Ραούφ, και τον παρουσιάζει, ο Αλ Άνι πρόλαβε να εκδώσει μόλις τρεις συλλογές, που ξεχώρισαν για τη λυρικότητά τους. Δημοσιεύονται τρία ποιήματά του, καθώς και το τελευταίο ποίημα που έγραψε, μετά τον πρόσφατο, τότε, θάνατο της γυναίκας του·

― τον Σέρβο Νέναντ Μιλόσεβιτς (Ζέμουν, 1962), από τους νεωτεριστές της σερβικής ποίησης, όπως παρατηρεί η Κλεοπάτρα Λυμπέρη, που μετέφρασε ποιήματά του και τον παρουσιάζει· και προσθέτει: «Η κοινωνική ματιά του Ν.Μ., ως σταθερό υπόβαθρο στο ατομικό του κοσμοείδωλο, εμπλέκεται με τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τις διαπροσωπικές σχέσεις, για να δημιουργήσουν μαζί το είδος της ποιητικής του κατεύθυνσης στο οποίο δεν χωράει κανένα ψήγμα μεταφυσικής αίσθησης. O χρόνος που περνά, που ακουμπά στα πρόσωπα γύρω του αλλά και στη συλλογική ζωή, ο χρόνος-διακομιστής σκέψεων, διαμορφωτής και διακοσμητής αισθήσεων και, κυρίως, ο χρόνος του ασήμαντου καθημερινού γεγονότος, πρωταγωνιστούν στο έργο του.»·

Αριστερά, ο Νέναντ Μιλόσεβιτς, δεξιά ο Γκιουργκέντς Κορκμάζελ

― τον Τουρκοκύπριο Γκιουργκέντς Κορκμάζελ (Σταυροκόννου Πάφου, 1969), «από τους πιο δυναμικούς ποιητές της νεότερης γενιάς των Τουρκοκυπρίων (1990 και εξής), με έξι ποιητικές συλλογές και έναν τόμο με διηγήματα στο ενεργητικό του, όπως μας πληροφορεί ο Λευτέρης Καβαλιέρος, που τον μετέφρασε. «Στο ποιητικό του έργο», επισημαίνει ο ίδιος, «συνδυάζει στοιχεία από την αιρετική γραφή της “Γενιάς Beat” και της “Underground” λογοτεχνίας, διατηρώντας ευδιάκριτες αναφορές στον κόσμο της Κύπρου».

Δημοσιεύονται ακόμη ποιήματα του Χάρη Βλαβιανού, του Σπύρου Βούγια, της Άννας Ηλιάδου, του Γ. Χ. Ώντεν (μετ.: Ερρίκος Σοφράς, σχόλιο: Αλεξάνδρα Πλαστήρα), του πρωτοεμφανιζόμενου Γιώργου Βότση (Θεσσαλονίκη, 1994), του Γιώργου Σαράτση.

         Πεζά τους δημοσιεύουν οι: Ιάκωβος Ανυφαντάκης, Σταύρος Ζαφειρίου, Χρήστος Δήμας, Ξενοφών Μπρουντζάκης, Γιάννης Βαϊτσαράς.

        

ΑΡΘΡΑ

Ο Γιώργος Μαρκόπουλος γράφει για την Αγγελική Ελευθερίου (ηθοποιό και ποιήτρια, 1940-2015), ο Παντελής Βουτουρής σχολιάζει τον «Τελευταίο σταθμό» του Γιώργου Σεφέρη και η Τζένη Μαστοράκη μοιράζεται με τους αναγνώστες το «Ημερολόγιο μιας τυπογραφικής διόρθωσης» ενός βιβλίου με τέσσερα θεατρικά της Γλυκερίας Μπασδέκη.

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Την ενότητα της λογοτεχνίας εικονογραφούν έργα της Ασπασίας Κρυσταλλά, σε επιλογή και επιμέλεια της Δωροθέας Κοντελετζίδου, η οποία γράφει, μεταξύ άλλων: «Το ζωικό και φυτικό βασίλειο, το αστικό περιβάλλον ασφυκτικό και παραμορφωμένο, ο άνθρωπος, μικρές αφηγήσεις μιας εικονοπλασίας στην οποία το μελάνι δεν επιτρέπει καμιά αρχιτεκτονική, δομική παρέκκλιση. […] Ένα είδος σουρεαλιστικού κολλάζ αφηγήσεων, όπου το μελάνι, η γραφή κι η μορφή συνθέτουν ένα σύστημα επικοινωνίας, ένα μήνυμα το οποίο δεν βασίζεται, εκ προοιμίου, ούτε στο αντικείμενο ούτε στην έννοια αλλά ούτε και στην ιδέα. […] Η καλλιτέχνης ακολουθεί μια αντίστροφη πορεία ανάγνωσης και εκτέλεσης των μύθων της, δεν τους προσφέρει απλόχερα ώστε να γίνουν “κτήμα της κοινωνίας”, δεν τους εξωραΐζει, τους καθιστά ερμητικούς ―μεταλλάσσει το πραγματικό, το ρυθμίζει―, τους παριστά με τρόπο ώστε να επιδέχονται πολλούς τρόπους ανάγνωσης […]».

Δύο από τα έργα της Ασπασίας Κρυσταλλά που εικονογραφούν

τις σελίδες της λογοτεχνίας σ' αυτό το τεύχος

ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΚΕΝΤΡΟΥ-ΑΓΑΘΟΠΟΥΛΟΥ                                     

Στο τεύχος δεσπόζει πάντως το πολυσέλιδο αφιέρωμα στην ποιήτρια και πεζογράφο Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου. Η Κική Δημουλά τής απευθύνει “ανοιχτή επιστολή”, στην οποία, ανάμεσα σε άλλα, γράφει: «[…] Έχω ανάγλυφη μπροστά μου τη ζηλότυπη, άρα και γόνιμη, αναστάτωση που μου προκαλούσαν οι στίχοι σου. Με γοήτευε αυτό το δήθεν πράο αεράκι τους, πράο κι όμως άρπαζε όσα ξέρουμε και όσα νομίζουμε πως ξέρουμε, τα στροβίλιζε, και ιδού ένας άλλος, άγνωστος κόσμος προέκυπτε, που μας προσφερόταν να ξετυλίξουμε το επίφοβο μυστήριό του. Ακανθώδες κι αυτό, όπως το κάθε μυστήριο, αλλά τι ευαίσθητες, τι διακριτικές ποιήτριες, οι αμυχές που προκαλούσε το ξετύλιγμα της γραφής σου. Ένας ξάστερος ουρανός η γραφή σου, χάρη στην αθόρυβη, σεμνή μαστοριά με την οποία έκρυβε πίσω του τα σύννεφα των πεινασμένων στερήσεων, να κλέβουν και να μασουλάνε με διακριτικότητα κι από ένα κομμάτι κάθε τόσο της, προορισμένης για μας και τις επιθυμίες μας, καθαρότητας του ουρανού σου. […]». 

Η Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου (φωτ.: Γιάννης Βανίδης)

Ο Θανάσης Μαρκόπουλος γράφει για το σύνολο του ποιητικού της έργου· η Τιτίκα Δημητρούλια εστιάζει σ’ αυτό που αποκαλεί «αντιθαλασσινό μάτι» στην ποίησή της· η Μαρία Κουγιουμτζή σχολιάζει επιλεγμένα ποιήματά της· η Αρετή Γκανίδου εντοπίζει τις “συντεταγμένες” της ποίησής της· ο Μάριος Μώρος δημοσιεύει «σημειώσεις στο περιθώριο ενός ποιήματος» της τιμώμενης· ο Τάσος Καλούτσας γράφει για το σύνολο του πεζογραφικού της έργου· ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος στέκεται στην πιο πρόσφατη συλλογή διηγημάτων της, «Η Ευριδίκη με το τσιγάρο στο μπαλκόνι»· η Κούλα Αδαλόγλου αφήνεται σε μια «μονολογική συνομιλία» μαζί της· η Χλόη Κουτσουμπέλη γράφει για “την” άνθρωπο πίσω από τα κείμενα· ο Χρίστος Μιχαηλίδης δημοσιεύει ένα πεζό, που “συναντά” το ποίημά της «Ο μοτοσικλετιστής». Ένα ανέκδοτο πεζό της, χρονολόγιο βίου και έργου (συνταγμένο από τον Γιώργο Κορδομενίδη), επιστολές του Γιώργου Ιωάννου, της Ελένης Βακαλό, της Καίης Τσιτσέλη, του Ντίνου Χριστιανόπουλου και του Ηλία Πετρόπουλου, ολοκληρώνουν αυτό το οφειλόμενο αφιέρωμα του «Εντευκτηρίου» στη διακεκριμένη συγγραφέα και τακτική συνεργάτριά του.

ΚΑΠΝΙΣΤΗΡΙΟ 

Η Ζωή Βερβεροπούλου γράφει για την παράσταση του Μικρού Θεάτρου Αγρινίου «Από πρώτο χέρι. Μια παράσταση για τα καπνά».

ΑΠΟΥΣΙΟΛΟΓΙΟ               

Ο Αντώνης Κωτίδης αποχαιρετά τον ζωγράφο Παναγιώτη Τέτση και η Κατερίνα Ζαρόκωστα την ποιήτρια, επιμελήτρια κειμένων και παραγωγό ραδιοφωνικών εκπομπών Μαρία Κυρτζάκη.

ΚΡΙΤΙΚΗ               

Τις κριτικές και βιβλιοπαρουσιάσεις του τεύχους γράφουν οι: Βαγγέλης Χατζηβασιλείου (Ιωάννα Καρυστιάνη: Το φαράγγι), Μαρία Στασινοπούλου (Ηρώ Νικοπούλου: Ασφαλής πόλη), Γλυκερία Μπασδέκη (Σοφία Νικολαΐδου: Καλά και σήμερα), Αριέλλα Ασέρ (Μισέλ Φάις: Από το πουθενά), Θωμάς Κοροβίνης (Θοδωρής Ρακόπουλος: Νυχτερίδα στην τσέπη), Παντελής Μπουκάλας (Γιάννης Ατζακάς: Λίγη φλόγα, πολλή στάχτη), Κώστας Καλημέρης (Κατερίνα Δασκαλάκη: Τριάντα αποσιωπήσεις και μία κραυγή), Θανάσης Μαρκόπουλος (Δημήτρης Κόκορης: Φιλοσοφία και νεοελληνική λογοτεχνία), Λευτέρης Παπαλεοντίου (Ντίνος Χριστιανόπουλος: Θεσσαλονίκην, ού μ’ εθέσπισεν / Γαβρήλος Χατζησταυρίδης: Λαϊκοί ήρωες), Λίνα Πανταλέων (Σταύρος Ζουμπουλάκης: Υπό το φως του μυθιστορήματος), Λάμπρος Σκουζάκης (Βάνα Χαραλαμπίδου: Μια κουκίδα στον χάρτη), Γιάννης Η. Ιωάννου (Κυριάκος Ευθυμίου: Κυρτός αλατοπώλης), Μαίρη Κλιγκάτση (Κατερίνα Χανδρινού: Συμπαθές αγρίμι),  Παναγιώτης Βούζης (Αλέξιος Μάινας: Το ξυράφι του Όκαμ)· ακόμη, στην τακτική στήλη του «Γραμματoσειρές», ο Γιάννης Σκαραγκάς γράφει για τη συλλογή διηγημάτων του Γιάννη Ευσταθιάδη «Μαύρο εκλεκτό» και για το μυθιστόρημα του Βασίλη Τσιρώνη «Ο σαρκοβόρος άγιος», ο Τέλλος Φίλης για το παραμύθι των Ανδρέα και Υπατίας Βουρλούμη «Το βασιλόπουλο», η Αθηνά Καλαϊτζόγλου για τα «Φιλοσοφικά εγκλήματα» του Φίλιπ Κερ, ενώ ο Γιώργος Κορδομενίδης, στη στήλη «Βιβλία στο κομοδίνο», σχολιάζει πρόσφατες εκδόσεις.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΝΘΕΤΟ              

Η Camera Obscura, το ειδικό τετράχρωμο ένθετο 16 σελίδων για την καλλιτεχνική φωτογραφία, παρουσιάζει έργα του Αντρέα Σκρέλη (Τίρανα, 1980), για τα οποία ο Ηρακλής Παπαϊωάννου επισημαίνει: «[...] Οι φωτογραφίες της ενότητας “Bonjour Ostende» έγιναν την περίοδο 2012-2013, όταν ο Σκρέλη εγκαταστάθηκε στο Βέλγιο, και αποτελούν εν μέρει έναν τρόπο εξοικείωσης με τη νέα φυσική και κοινωνική του πραγματικότητα. Ταυτόχρονα, μέσα από την τέχνη της φωτογραφίας στην οποία ασκείται, συνιστούν ένα νήμα συνέχειας με την προηγούμενη ζωή του. [...] Οι φωτογραφίες του εντάσσονται στη μακρά παράδοση φωτογραφίας δρόμου του 20ού αιώνα, που πολιόρκησε τη μητροπολιτική λάμψη μέσα από τη στιγμιοτυπική θεώρηση ενός κόσμου όλο και πιο περίπλοκου, που κινείται όλο και ταχύτερα.».

                                          Φωτογραφίες του Αντρέα Σκρέλη

Στο εξώφυλλο του τεύχους φωτογραφία του Γιώργου Τούλα.