To τιμόνι του πολιτισμού σε καλά χέρια

"Γνώρισα" τον Νίκο Ξυδάκη το 2005, όταν άρχισα να συνεργάζομαι με τις σελίδες βιβλίου της εφημερίδας Η Καθημερινή, στην οποία εκείνος ήταν αρχισυντάκτης υπεύθυνος για τις σελίδες πολιτισμού. Έκτοτε, επικοινωνούσαμε συχνά τηλεφωνικώς, ωστόσο τον έχω συναναστραφεί μόνο 2-3 φορές. Δεν έχω ούτε σκοπό ούτε πρόθεση να "πουλήσω μούρη" παριστάνοντας πως είμαστε φίλοι. (Κρίνω σκόπιμο να το διευκρινίσω αυτό, καθώς οι καιροί είναι πονηροί, έχουνε δει πολλά τα αθώα, έκπληκτα ματάκια μας, και οι παρεξηγήσεις/παρερμηνείες είναι εύκολες. Ούτε προσβλέπω, ούτε περιμένω οτιδήποτε.) Ουσιαστικά λοιπόν τον γνωρίζω μέσα από τα κείμενά του, στην εφημερίδα ή στο blog του. Κείμενα στα οποία, τα τελευταία κυρίως χρόνια της ανελέητης κρίσης, έπιασε όσο λίγοι τον σφυγμό της εποχής και του τόπου μας, όχι μόνο σχολιάζοντας το καταθλιπτικό παρόν μας αλλά και ανατρέχοντας στο παρελθόν, όποτε αυτό ήταν χρήσιμο, κυρίως όμως προσβλέποντας και σε ένα μέλλον που δικαιούμαστε να είναι καλύτερο, δικαιότερο και πιο ανθηρό. Δεν το κρύβω: η τοποθέτηση του Ξυδάκη ως αρμόδιου για τον πολιτισμό στη νέα κυβέρνηση με έκανε πιο αισιόδοξο. Επιτέλους, ο κατάλληλος άνθρωπος σε μια θέση που δεινοπάθησε από πολλούς και διάφορους καριερίστες της πολιτικής, άσχετους με το αντικείμενο, που τοποθετήθηκαν εκεί επειδή για λόγους κομματικών ισορροπιών και επετηρίδας "έπρεπε" να γίνουν υπουργοί, σε κάποιο υπουργείο τελοσπάντων, «ας ήταν και του Πολιτισμού». Η έλλειψη αξιοκρατίας είναι ένα από τα πιο σοβαρά, κατά την κρίση μου, δεινά που μαστίζουν τον ελληνικό δημόσιο βίο και τις λειτουργίες του. (Το έζησα, εκτός από αυτά που ακούω και διαβάζω, στο πετσί μου εργαζόμενος επί 35 χρόνια στην Εθνική Τράπεζα. Όπου δεν είχες στον ήλιο μοίρα αν δεν διέθετες την υποστήριξη κάποιου κομματικού μηχανισμού. Είχα την ατυχία (ή την τύχη;) οι μεν Νεοδημοκράτες να με θεωρούν αριστερό, οι δε Πασόκοι δεξιό. Καμιά φορά, αναρωτιέμαι πώς κατάφερα να επιβιώσω και να σταδιοδρομήσω "ευδοκίμως" μέσα στον λάκκο με τόσα ανθρωποφάγα λιοντάρια. Μια τέτοια επιβίωση, υπό τις επικρατούσες τότε, ίσως και σήμερα ακόμη, συνθήκες δεν ήταν θέμα προσόντων ή ικανοτήτων, κάθε άλλο μάλιστα...)

Διανοούμενος λοιπόν από τους λίγους που δικαιούνται να φέρουν αυτόν τον τίτλο, ο Ξυδάκης αναλαμβάνει να διαχειριστεί τα θέματα του πολιτισμού σε ένα πεδίο πολλαπλώς ναρκοθετημένο από τους κατά καιρούς μέχρι τώρα διαχειριστές του (με μεγαλύτερους ολετήρες τους υπουργούς των τελευταίων ετών, Τζαβάρα και Παναγιωτόπουλο). Μακάρι να τα καταφέρει, για το κοινό καλό.

Γιώργος Κορδομενίδης

ΥΓ.

Προσυπογράφω στο ακέραιο το παρακάτω κείμενο του Γιώργου Τούλα.

φωτογραφία: Παύλος Φυσάκης

Γράφει ο Γιώργος Τούλας

πηγή: www.parallaximag.gr

Κάνω πολιτιστικό ρεπορτάζ σχεδόν 27 χρόνια και έχω να πω πως το υπουργείο του πολιτισμού αποτέλεσε τις τελευταίες δεκαετίες ένα αποπαίδι. Έκτος από τις περιόδους που είχε πολύ χρήμα να διαχειριστεί, οπότε και το κρατούσαν οι πρωθυπουργοί για πάρτη τους (Κώστας Καραμανλής επί Ολυμπιάδας), το Πολιτισμού δυστύχησε να έχει στο τιμόνι του ανθρώπους που η σχέση τους με την Τέχνη εξαντλούνταν στο πόσα χειροκροτήματα θα μαζέψω αν πάω στην παράσταση. Από το 1974 και μετά ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, η Μελίνα, άντε και ο Μικρούτσικος δικαιολόγησαν το ρόλο τους, ενώ υπήρξαν και περίοδοι που όσοι ήρθαν σε επαφή με το υπουργείο και τον υπουργό έμειναν άφωνοι (Βουλγάρακης, Λιάπης, Τασούλας κλπ). Τέλος υπάρχουν και αυτοί που το χρησιμοποίησαν για πρεστίζ (Βενιζέλος, Ντόρα, Σαμαράς, Παναγιωτόπουλος κλπ). Γενικά το υπουργείο την τελευταία δεκαετία για να μη γελιόμαστε κυβερνούσε άτυπα η ισχυρή του κυρία, η Λίνα Μενδώνη. Η κυρία με τη στέκα όπως την αποκαλούν οι άνθρωποι του πολιτισμού, που γνωρίζουν και κυρίως έχουν υποστεί τις συνέπειες της παντοδυναμίας της. Αυτή ήταν η άτυπη υπουργός στην πραγματικότητα που έλυνε και έδενε.

Η αλλαγή στην κυβέρνηση έφερε για πρώτη φορά στην καρέκλα του πολύπαθου υπουργείου μια προσωπικότητα έξω από κάθε αμφισβήτηση. Έναν πραγματικό διανοούμενο του καιρού μας που χαίρει μεγάλης εκτίμησης από το μεγαλύτερο μέρος του πνευματικού κόσμου και τους ανθρώπους της Τέχνης, τον Νίκο Ξυδάκη.

Αναλαμβάνει τα ηνία του πολιτισμού σε μια από τις πιο ζόρικες στιγμές του. Χρήματα δεν υπάρχουν και οι δομές βρίσκονται σε κατάρρευση. Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και Μέγαρο ακέφαλα, τα δυο Κρατικά Θέατρα στην κόψη του ξυραφιού, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη σε οριακό σημείο με χρηματοδότηση μικρότερη και από τη μισθοδοσία του, τα μικρότερα Μουσεία με διαρκή απειλή λουκέτου, οι ορχήστρες με έλλειψη ρευστότητας, η Λυρική μπροστά στις χρηματοδοτικές ανάγκες της μετακόμισης.

Πέρσι τέτοιες μέρες καταγράψαμε εδώ τα σοβαρότατα προβλήματα του Πολιτισμού και των φορέων του στη Θεσσαλονίκη. Από τότε οι συνθήκες χειροτέρεψαν πολύ. Υπάρχουν φορείς αυτή τη στιγμή που με το ζόρι κρατιούνται σε λειτουργία, χάρη στην υπέρ-προσπάθεια των εργαζομένων τους. Οι προτεραιότητες του νέου υπουργού θα φανούν τις επόμενες μέρες. Εκείνο που πάνω από όλα χρειάζεται είναι ευαισθησία και διάθεση επικοινωνίας. Οι προκάτοχοι του ήταν ανύπαρκτοι. Στη δική μου πόλη δεν εμφανίζονταν ποτέ, η γνώση δεν των προβλημάτων σταματούσε στους τίτλους των εφημερίδων, όταν γινόταν ο πολιτισμός πρωτοσέλιδος, δηλαδή σπάνια.

φωτογραφία: Παύλος Φυσάκης

Μπορεί ο πολιτισμός στα μάτια κάποιων να μην μοιάζει προτεραιότητα σε σχέση με άλλα φλέγοντα ζητήματα της οικονομίας και της κοινωνίας όμως αν από κάπου η χώρα μπορεί να βρει μια σανίδα σωτηρίας για τις επόμενες γενιές είναι στις δικές του θάλασσες. Ας ελπίσουμε σε καλύτερες μέρες του...