Γιάννης Σκαραγκάς: Σε α΄ πρόσωπο

του Γιάννη Σκαραγκά

πηγή: http://diastixo.gr

Άιοβα, 2008. «Ο ουρανός που ονειρεύτηκες» δεν υπάρχει ακόμα ως τίτλος και το αγγλικό χειρόγραφο που δουλεύω, στο πλαίσιο της υποτροφίας μου στις ΗΠΑ, γράφει στην πρώτη σελίδα: Prime Numbers. Πρώτοι Αριθμοί, δηλαδή αυτοί που έχουν φυσικούς διαιρέτες μόνο τον εαυτό τους και τη μονάδα.

Πρώτοι αριθμοί, γιατί την ίδια αφόρητη μοναξιά κουβαλάνε και ο εαυτός σου και η μονάδα. Πρώτοι αριθμοί, γιατί δεν υπάρχει διαστροφικότερη επιβεβαίωση της μοίρας από την προμελετημένη πιθανότητα επαφής – να μοιράζεσαι υποχρεωτικά ανάμεσα σε σένα και στο ένα, με ένα σύφωνο απόσταση, και ο κόσμος να σου φεύγει από τα χέρια και να σε κρίνει από μακριά. Αυτός είναι ο κόσμος του βιβλίου Ο ουρανός που ονειρεύτηκες.


Έχω διάφορους επιμελητές, και για το χειρόγραφό μου και για τη θεατρική του διασκευή που θα ανέβει στη Νέα Υόρκη το 2009. Έχω διάφορους επιμελητές, γιατί στις ΗΠΑ όλοι κάνουν επιμέλεια για όλους και όλοι έχουν άποψη για όλα –μετά τη Λίμαν Μπράδερς και την οκταετία Μπους, η άποψη μοιάζει να είναι η ελάχιστη ελπίδα για αλλαγή που τους έχει απομείνει– και όλοι έχουν διάθεση και χρόνο να αναλύσουν τα πάντα, εκτός από μένα που πρέπει να τηρήσω μια συμφωνία: μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου οφείλω να έχω παραδώσει την τελική μορφή του θεατρικού έργου για να ξεκινήσουν οι οντισιόν στη Νέα Υόρκη.

Το θεατρικό κείμενο είναι έτοιμο εδώ και μία βδομάδα, αλλά έχω γράψει δύο φινάλε και με προβληματίζει η διαφωνία ανάμεσα στους δύο επιμελητές που εμπιστεύομαι περισσότερο, και που δυστυχώς αναιρούν ο ένας τον άλλο. Η Τζ. πιστεύει ότι η πρωταγωνίστρια της ιστορίας οφείλει να εκδικηθεί, για την αποκατάσταση της ηθικής τάξης, ενώ ο Ντ. ισχυρίζεται ότι μόνο το ενδεχόμενο της συγχώρεσης της προσδίδει θετικά χαρακτηριστικά και αποκαθιστά το περί δικαίου αίσθημα σε αυτό το έργο.

Η Τζ. επικαλείται τη φεμινιστική θεωρία για τη σύνθεση στερεοτυπικών γυναικείων χαρακτήρων από άντρες συγγραφείς· υπονοεί ότι η δραματουργική ηθική του Ντ. είναι σεξιστική και δεν δημιουργεί γυναικείους χαρακτήρες, αλλά καρικατούρες.
Ο Ντ., από την άλλη, με την αξιοσέβαστη συγγραφική και ακαδημαϊκή του καριέρα, δεν βρίσκει κανένα δραματουργικό νόημα στην αυτοδικία μιας γυναίκας που ευθύνεται για τη συντριβή της και που έχει προκαλέσει το κακό που της συνέβη.

Διαλέγω τελικά το φινάλε που προτιμά η Τζ. και για όσο διαρκούν οι παραστάσεις, επαληθεύεται η άποψή της. Το κοινό έχει ανάγκη να δει την πρωταγωνίστρια να τιμωρεί τον διώκτη της και να εκδικείται για την κακοποίηση που υπέστη. Οι θεατές μοιάζουν τόσο απορροφημένοι από τις ανατροπές της ιστορίας, που δεν τους ενδιαφέρει καμία υπέρβαση.
Έναν χρόνο αργότερα, όμως, ο Γκρασέ απορρίπτει το χειρόγραφο στο Παρίσι και η υπεύθυνη αναφέρει ότι τα «ηθικά ζητήματα» του βιβλίου και η έλλειψη τιμωρίας (της πρωταγωνίστριας) ενόχλησαν το αναγνωστικό τμήμα του εκδοτικού.

Έχουν αλλάξει πολλά από τότε. Το μυθιστόρημα Ο ουρανός που ονειρεύτηκες δεν είναι για μένα απλώς το καινούργιο μου βιβλίο. Έχει γραφτεί τόσες φορές πριν βρει το σπίτι του στις Εκδόσεις Κριτική, που δεν ξέρω αν ωρίμασα εγώ με αυτό το μυθιστόρημα ή αν αυτό ωρίμασε μαζί μου. Είναι συγκινητικό να μιλάμε για την ηθική των ηρώων σαν να κρίνουμε πραγματικούς ανθρώπους που μεγαλώνουν μαζί μας. Δεν έχει να κάνει με συντηρητισμό, αλλά με το γεγονός ότι οι ήρωες είναι τα οχήματά μας μέσα στις ανθρώπινες ιστορίες· ο χαρακτήρας τους είναι στην ουσία η δική μας οπτική γωνία μέσα σε έναν κόσμο απεριόριστων πιθανοτήτων και εκδοχών, που θα μπορούσαν να μας συμβούν την επόμενη στιγμή, και αυτή η σύνδεση –το κοινό κορμί– ακριβώς επειδή είναι τόσο απροκάλυπτα ερωτική, αξίζει να έχει και καλές προθέσεις.

Οι ήρωες δεν οφείλουν να έχουν πάντα δίκιο, ούτε να επαναφέρουν την κάθε είδους τάξη. Οφείλουν όμως να αγωνίζονται. Ακόμα και όταν δεν μπορούν. Ακόμα και όταν το μόνο το οποίο μπορούν να προσφέρουν στον κόσμο είναι το περίσσευμα των προθέσεών τους – αυτό το ευάλωτο και βασανιστικό «κάτι παραπάνω» που, είτε λόγω ατολμίας είτε λόγω γενναιοδωρίας, τους κάνει να κατεβάζουν το κεφάλι για να βάλουν ένα τέλος και στον κύκλο του κακού και στις ιστορίες απώλειας.

Γιάννης Σκαραγκάς

Ο ουρανός που ονειρεύτηκες

Εκδόσεις Κριτική

264 σελ.

Τιμή € 11,00