Εντευκτήριο, τχ. 105

ΣΤΟ ΝΕΟ ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ

Ελληνική και ξένη ποίηση και πεζογραφία, 

δοκίμια, άρθρα, κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων, φωτογραφικό ένθετο

Τχ. 105

Απρίλιος-Ιούνιος 2014

176 σελ.

τιμή 10,00 ευρώ

«Ο μετανάστης εύκολα ξεγράφεται και υποτιμάται, μιας και δεν έχει πλέον πρόσωπο. Ακόμα και ο άρτι αφιχθείς μετανάστης, ο τελευταίος που πέρασε το κατώφλι και προσπαθεί να εγκατασταθεί στη νέα χώρα, μπορεί να αηδιάζει με την ιδέα ενός ακόμα πιο νεοφερμένου ή παρείσακτου, που μπορεί να του πάρει τη θέση, αφού αυτός ο απειλητικός Άλλος δεν του μοιάζει σε τίποτε. Ο μετανάστης δεν έχει όψη, δεν έχει υπόσταση, δεν έχει προστασία, δεν έχει παρελθόν. Η μοναδική ταυτότητα που πρόκειται να λάβει θα προκύψει μέσα από τη συζήτηση εντός των στενών πλαισίων της κοινότητας. […] Είναι αδύνατον να υπερασπιστούμε τον μετανάστη και, κυριότερα, να τον ακούσουμε να υπερασπίζεται τον εαυτό του, τη στιγμή που όλοι, ακόμη και οι πιο ορθολογιστές και οι πιο ευαίσθητοι, έχουν την πεποίθηση πως οι μετανάστες βρίσκονται παντού και αποτελούν μείζον πρόβλημα. Βέβαια, πάντοτε υπάρχει λόγος να είμαστε καχύποπτοι όταν όλοι συμφωνούν σε κάτι: δεν υπάρχει τίποτε πιο καταναγκαστικό και πιο ηλίθιο από τη γενική συναίνεση, αφού ακριβώς μέσα από τη συναίνεση της κοινής γνώμης συγκαλύπτονται οι ανισότητες»:  Αμείλικτη περιγραφή της ζοφερής πραγματικότητας που ζουν οι μετανάστες στην Ευρώπη του 20ού αιώνα από τον Βρετανό, ινδο-πακιστανικής καταγωγής, πεζογράφο Χανίφ Κιουρέισι στο κείμενό του «Ο μετανάστης δεν έχει πρόσωπο, υπόσταση και παρελθόν», το οποίο δημοσιεύεται (μετάφραση Λένας Ε. Κοψαχείλη) στο νέο τεύχος (αριθ. 105) του περιοδικού Εντευκτήριο, που μόλις κυκλοφόρησε.

Οι μετανάστες της φωτογραφίας έχασαν μέλη των οικογενειών τους όταν ανατράπηκε η βάρκα στην οποία επέβαιναν μαζί με άλλους συμπατριώτες τους, κατά την επιχείρηση “διάσωσής” τους από το Λιμενικό, στις 20.1.2014, κοντά στο Φαρμακονήσι. Πνίγηκαν 12 άτομα. Επιζώντες και πνιγμένοι παραμένουν ανώνυμοι. Σύμφωνα με Τα Νέα (24.1.2014), «μεταξύ Αυγούστου 2012 και Μαΐου 2013, το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας 

συγκέντρωσε μαρτυρίες για 39 χωριστές περιπτώσεις απώθησης μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία». Ας σημειωθεί ότι η επαναπροώθηση μεταναστών αντίκειται στο Διεθνές Δίκαιο. Τον Φεβρουάριο η Εισαγγελία Δωδεκανήσου διέταξε έρευνα για τις συνθήκες του ναυαγίου. 

To αποτέλεσμα της έρευνας αγνοείται. 

ΠΟΙΗΣΗ-ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ  

Ύστερα/ όλα σώπασαν για ένα ακριβώς λεπτό./ Σκέψου έναν καταπράσινο ολάνθιστο κήπο/ και όλοι να στέκουν μέσα του/ αθόρυβοι, λιτοί και ξένοι/ παρόλο που μπροστά στον ήχο γνωρίζονται/ και ο ήχος τούς γνωρίζει […]: Ποίηση της Αρίστης Ζαΐμη (23 ετών, φοιτήτριας στο Α.Π.Θ.), που δημοσιεύει για πρώτη φορά, “ανοίγει” το νέο τεύχος του «Εντευκτηρίου», συνεχίζοντας την πρακτική που ακολουθείται στα τελευταία τεύχη, να προτάσσεται ποίηση ανέκδοτων ή ακόμα και πρωτοεμφανιζόμενων δημιουργών.

Δημοσιεύονται ακόμη ποιήματα της Άννας Αχμάτοβα (η ενότητα «Ποιήματα του μεσονυχτίου», μετάφραση από τα ρωσικά: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης), και των Χρίστου Ξένου, Δημήτρη Χαρίτου, των εκ Δράμας Κυριάκου Συφιλτζόγλου, Γιώργου Κασαπίδη και Δημήτρη Πέτρου, του Κάρλος Βιτάλε (σε συλλογική μετάφραση υπό την εποπτεία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και του Νίκου Πρατσίνη), του Θοδωρή Σαρηγκιόλη.

Διηγήματα και μικρά πεζά δημοσιεύουν οι: Γιώργος Βέλτσος, Δημήτρης Μίγγας, Γιάννης Σκαραγκάς (μετ. από τα αγγλικά: Γιώτα Καραγιάννη), Βασίλης Τσιαμπούσης, Λάκης Παπαστάθης, Νόρα Πυλόρωφ-Προκοπίου, Μιχάλης Μακρόπουλος, Καίτη Στεφανάκη, Χάρης Βαφόπουλος, Κώστας Καβανόζης, Θοδωρής Ρακόπουλος, Διονύσης Μαρίνος, Μαρία Ντινάκη.

Στο ίδιο τεύχος, ο Δ. Ν. Μαρωνίτης μεταφράζει τον Πρόλογο από την Αντιγόνη του Σοφοκλή, ο Τάκης Σιμώτας προδημοσιεύει ένα μέρος από το ανέκδοτο κείμενό του «Η ιστορία ως θέαμα και ως όργανο πολιτικού προσανατολισμού. Ηρόδοτος – Θουκυδίδης», ο Θανάσης Μαρκόπουλος γράφει για την πρόσφατη συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Μιχάλη Γκανά, ο Πέτρος Γκολίτσης σχολιάζει εκτενώς το έως τώρα ποιητικό έργο του Βασίλη Αμανατίδη, ο Θωμάς Κοροβίνης γράφει για την Άλκη Ζέη, που πρόσφατα ανακηρύχθηκε επίτιμη διδάκτωρ του

Α.Π.Θ. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το άρθρο του Άλεξ Χάλμπερσταντ «Λίστα αναγνωσμάτων ενός φυλακισμένου» (μετ.: Γιάννης Θεοδοσίου), που αντικρίζεται από το ―βασισμένο στην ατομική του εμπειρία― κείμενο του Δημήτρη Η. Παστουρματζή «Μια εποχή στην κόλαση ― μ’ ένα βιβλίο στο χέρι».

Την ενότητα της λογοτεχνίας στο τεύχος αυτό, όπως και το εξώφυλλό του, κοσμούν έργα του εικαστικού Χάρη Λίθου, για τον οποίο γράφει (ειδικά για το Εντευκτήριο) η Κική Δημουλά, αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Προσεγγίζω τη ζωγραφική του Λίθου άτολμα κι ωστόσο ασυνήθιστα παρηγορημένη. Επειδή η ιδιότυπη

ζωγραφική του είναι αφοσιωμένη στο να διασώζει από την αδηφάγο διαδρομή που εκπληρώνει η ύπαρξή μας τα αποτυπώματα μιας έντονης σημασίας. Αποτυπώματα άλλοτε ακέραια, άλλοτε ακρωτηριασμένα από την ίδια την παιδοκτόνο αφαίρεση. Στην ουσία, ο Λίθος αποτυπώνει μέλη και σημεία που εκπέμπει το φευγαλέο κορμί της στιγμής. Αυτό περίπου θεωρώ ότι επιδιώκει και ο λόγος, η γραφή: να συγκρατήσει τα ίχνη. Το πετυχαίνει, όχι όμως φρεσκοχαραγμένα, ακριβώς επάνω στη στιγμή της φευγάλας τους, αλλά όταν έχουν πια ποδοπατηθεί από το  παρελθόν τους».

ΚΡΙΤΙΚΗ – ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ - ZΩΓΡΑΦΙΚΗ Tις βιβλιοκρισίες του τεύχους υπογράφουν οι: Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Μαρία Στασινοπούλου, Μάνος Ελευθερίου, Τιτίκα Δημητρούλια, Παναγιώτης Κουσαθανάς, Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, Ανθή Παπαδοπούλου, Μάριος Μώρος, Έλενα Δουβλέτη, Γεωργία Κολοβελώνη, Κωνσταντίνος Παπαχαράλαμπος, Βάνα Χαραλαμπίδου και Όλγα Σουφλιά (για βιβλία, αντίστοιχα, των Γιώργου Γκόζη, Μάριου Μιχαηλίδη και Βάσως Νικολοπούλου, Ανδρέα Μήτσου, Μάρτυς Λάμπρου, Μέλπως Αξιώτη, Γιάννη Σκαραγκά, Τέλλου Φίλη, Νικόλα Σεβαστάκη, Ηλία Κεφάλα, Μαρίας Λαϊνά, Ζουλφί Λιβανελί και Μυρσίνης Ζορμπά), ενώ ο Γιώργος Κορδομενίδης στη στήλη «Βιβλία στο κομοδίνο» σχολιάζει πρόσφατες εκδόσεις.

Η Camera Obscura, το ειδικό τετράχρωμο ένθετο 16 σελίδων για την καλλιτεχνική φωτογραφία, παρουσιάζει έργα του Βελισσάριου Βουτσά, υπό τον γενικό τίτλο «Homo Ludens», για τα οποία γράφει, μεταξύ άλλων, η Ιουλίτα Ηλιοπούλου: «[…] Ο Βελισσάριος Βουτσάς [συνθέτει εικόνες] με υλικό λίγα παιχνίδια, κατάλληλο φως και πολύ δημιουργική φαντασία, που ανακαλεί, όχι μόνο τη μνήμη της παιδικής ηλικίας, αλλά κυρίως την τόλμη της: Ένα μικρό αεροπλάνο επάνω σε κυκλικό λαβύρινθο μετρά αλλιώς τον χρόνο, κι άλλο

μέσα σε σύννεφα ζαχαρωτά γνέθει παμπάλαιο ροζ μαλλί γριάς σε καλαμάκια. Ατίθασες χειρονομίες χαράς, κούκλας μικρής σε κούνια, κι ένας παλιάτσος που τον συγκρατούν χρυσο-κλωστές για να μην κλάψει, ενώ από το πλάι λες και περνούνε αθόρυβα τ’ αυτοκίνητα σε άσφαλτο-χαρτί, αλλάζοντας μια κι άλλη μια σελίδα. Μπίλιες-νερόφουσκες, σαν μέσα σε ύπνο βαθύ, γίνονται αστερισμοί σ’ ένα υδάτινο στερέωμα, που αφήνει ν’ αχνοφαίνονται μικρά της επιθυμίας ψαράκια, και πάλι μες στο όνειρο μιας κούκλας ιαπωνικής μοιάζει ν’ ανοίγεται  αληθινή αγκαλιά, η αγάπη, ενώ απ’ αλλού μακριά  το τρένο των πλήκτρων προχωρεί φυσώντας ατμούς μουσικής κι υποσχέσεις [...]».