90 χρόνια σήμερα από τη γέννηση του Μανόλη Αναγνωστάκη

εικόνα: Με τη Νόρα, στην Πεύκη, 1979.

Φωτογραφία: Ελένη-Λίνα Ελεγμίτου

(από το ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ,

Εντευκτήριο 71, 2005)

Ο ΜΑΝΟΛΗΣ ΚΑΙ Η ΝΟΡΑ Αναγνωστάκη αμπαλάριζαν την οικοσκευή τους για την Αθήνα όταν ο υπογραφόμενος άρχιζε να παρακολουθεί την πνευματική ζωή της Θεσσαλονίκης. Για πολλά χρόνια, οι Αναγνωστάκηδες ήταν ένα, κατά κάποιον τρόπο ή κατά πολλούς τρόπους, μυθικό ζευγάρι που άφησε βαθύ το χνάρι του στη λογοτεχνική ζωή της Θεσσαλονίκης είπ τρεις δεκαετίες (1950-1970)· ζήλευα πάντα όσους είχαν προλάβει να τους συναναστραφούν εδώ, να συχνάσουν στο ανοιχτό σπίτι τους, να ζήσουν από κοντά τη δημιουργική ατμόσφαιρα του περιοδικού Κριτική... Μόνος σύνδεσμος μαζί τους παρέμεναν, για καιρό, τα βιβλία με τα ποιήματα και τα άρθρα του Μανόλη Αναγνωστάκη, καθώς και οι εύστοχες παρεμβάσεις του από τις σελίδες της Αυγής· ακόμη, τα οξυδερκή δίοκμια της Νόρας Αναγνωστάκη, που τα "ανακάλυπτα" με έκπληξη κάθε φορά σε διάφορα έντυπα.

ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΑ για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 1997 σ' ένα δωμάτιο του «Ηλέκτρα Πάλας» στη Θεσσαλονίκη, όταν ήρθαν εδώ για την εκδήλωση «Θεσσαλονικέων Εσπερίδες: Τιμή στον Μανόλη Αναγνωστάκη» (θέατρο «Αυλαία», 15.4.1997), στο πλαίσιο ενός προγράμματος που συντόνιζα για λογαριασμό του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Θεσσαλονίκη 1997». Αλλά ουσιαστικά τους γνώρισα και τους συναναστράφηκα χάρη στον Δημήτρη Δασκαλόπουλο και τη Μαρία Στασινοπούλου, τους οποίους "στεφάνωσε" το 1998 η Νόρα Αναγνωστάκη. Από τον Μάρτιο του 1998 και δώθε, είχα τη χαρά να με δέχονται θερμά στο φιλόξενο σπίτι της Πεύκης και να ακούω τις λιγόλογες, κοφτές ερωτήσεις τους για το πώς πάει το Εντευκτήριο, πώς είναι η πνευματική ζωή της Θεσσαλονίκης, τι κάνουν οι φίλοι τους (και μη...) που ζουν εδώ.


(εικόνα: Με τη Νόρα Αναγνωστάκη στο μπαλκόνι του σπιτιού όπου μεγάλωσε. Φωτογραφία: Μιλτιάδης Πολυβίου, Απρίλιος 1997)


ΠΑΡΟΤΙ (το ομολογώ) είμαι κυρίως "της πεζογραφίας", μου άρεσε να επιστρέφω στα ποιήματα του Αναγνωστάκη, ίσως επειδή «στερούνται κάθε ποιητικής πόζας» (Διονύσης Καψάλης). Και με συγκινούσε ιδιαίτερα το ότι μοιραζόμασταν το ίδιο πάθος για τα λογοτεχνικά περιοδικά· μάλιστα, με ωφέλησαν πολύ τα σχετικά κείμενά του, κυρίως ένα άρθρο του στην Αυγή, που αναδημοσιεύτηκε στο τεύχος 6 (1989) του Εντευκτηρίου.

ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ του Εντευκτηρίου στον Αναγνωστάκη (τεύχος 71, Δεκέμβριος 2005) εστιάζει κυρίως στο πρόσωπο του Αναγνωστάκη ― και όχι ακριβώς στο έργο του, για το οποίο έχουν δημοσιευτεί μονογραφίες, αφιερώματα και πολυάριθμα μεμονωμένα άρθρα. (Ταυτόχρονα, επιχειρεί να ζωντανέψει μια όχι και τόσο μακρινή εποχή που η Θεσσαλονίκη δεν ήταν η σημερινή κλειστή, αποκαρδιωτικά συντηρητική, ξενοφοβική πόλη.). Άνθρωποι που τον έζησαν στη Θεσσαλονίκη, ήδη από τα χρόνια του πανεπιστημίου, γράφουν για τη σχέση τους με τον Αναγνωστάκη και κυρίως για τα όσα αποκόμισαν από τη συναναστροφή τους μαζί του. Προστίθενται μερικά μελετήματα, που φωτίζουν, ελπίζω, ορισμένες επιμέρους πτυχές του έργου του Αναγνωστάκη.

ΟΠΩΣ ΓΡΑΦΟΥΝ ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος και η Μαρία Στασινοπούλου στο κείμενό τους «Μανόλης Αναγνωστάκης: Σχήμα βίου και έργου», «Στο σπίτι της οδού Δικαστηρίων 20 στη Θεσσαλονίκη, 9 Μαρτίου του 1925, γεννιέται ο γιος του Ανέστη Αναγνωστάκη, γιατρού κρητικής καταγωγής, και της Ευαγγελίας Κασιμάτη. Λαμβάνει το όνομα Μανόλης [...]».
Ο Αναγνωστάκης πέθανε στην Αθήνα στις 23 Ιουνίου 2005 και κηδεύτηκε τέσσερις μέρες αργότερα, δημοσία δαπάνη.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Ο ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Γιώργος Κορδομενίδης
Σε πρώτο πρόσωπο

Δημήτρης Δασκαλόπουλος - Μαρία Στασινοπούλου
Μανόλης Αναγνωστάκης. Σχήμα βίου και έργου

Μανόλης Αναγνωστάκης
Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά.
Επιμέλεια: Μισέλ Φάις

Μανόλης Αναγνωστάκης
Ο Ιωάννης Μεταξάς και εγώ

Oscar Vladislas de Ludicz Milosz
Συμφωνία του Νοεμβρίου
Μετάφραση: Μανόλης Αναγνωστάκης. Παρουσίαση: Αθανασία Τσατσάκου

Φούλα Λαμπελέ
Τα μπλόκια

Στέφανος Μπαλής
Από τη «Φιλοπρόοδη Συντροφιά» στον «Εκπολιτιστικό Όμιλο Πανεπιστημίου»

Γιάννης Τριάρχου
Ο σύντροφός μας στην ΕΠΟΝ

Γιώργος Αποστολίδης
«Ήμασταν από τότε αναθεωρητές». Συνομιλία με τον Μιλτιάδη Πολυβίου

Μιχ. Γ. Μπακογιάννης
Το περιοδικό Κριτική (1959-1961) του Μανόλη Αναγνωστάκη

Γιώργος Ζεβελάκης
Τρία γράμματα στον Αναγνωστάκη από το αρχείο της Κριτικής. Μίκης Θεοδωράκης, Γεώργιος Μ. Θεοδωράκης, Άγγελος Τερζάκης

Παναγιώτης Πίστας
Σημείωμα προσωπικό

Μιχ. Γ. Μπακογιάννης
Ο Αναγνωστάκης στη Μακεδονική Ώρα

Μανόλης Αναγνωστάκης
Για την πνευματική Θεσσαλονίκη

Μιλτιάδης Δ. Πολυβίου
Μανόλης Αναγνωστάκης. Στιγμιότυπα και αφηγήσεις

Γιώργος Παλιαδέλης
«Με προκαλούν» είπες

Ελένη-Λίνα Ελεγμίτου
Ο Μανόλης Αναγνωστάκης

Τάσος Χατζητάτσης
«Μια ιδιοτέλεια παρηγοριά στο βάθος»

Μίμης Σουλιώτης
Μερικές χρήσιμες πληροφορίες για τον ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη

Πάνος Θεοδωρίδης
Αναγνωστάκης

Δημήτρης Καλοκύρης
«Θα βρεθούν άνθρωποι να μιλήσουν για σένα...»

Τάκης Γραμμένος
Ο Αναγνωστάκης και εγώ

Θέμης Λιβεριάδης
Μια βραδιά στην «Τέχνη»

Ευάγγελος Χεκίμογλου
Μας γέρας προώρως

Μάκης Τρικούκης
Η γνωριμία μου με τον Μ. Αναγνωστάκη

Ρούλα Αλαβέρα
Σφραγίς επί της παρειάς

Αθανασία Τσατσάκου
Γράμμα στον Μανόλη Αναγνωστάκη για το Περιθώριο '68-'69

Κλείτος Κύρου
Επιστολή στον Μανόλη Αναγνωστάκη

Μ.Μ.
Μαρτυρία

Μάρκος Μέσκος
Σαν υποθήκες

Αλέξης Ζήρας
Θητεία στη σιωπή

Μαίρη Μικέ
Ανοχύρωτη πόλη

Χρήστος Καββαδάς
Ένα σχόλιο στις Εποχές του Αναγνωστάκη

Διονύσης Καψάλης
Το καμαράκι κάτω από τη σκάλα

Το τεύχος 71 / Αφιέρωμα 
στον Μανόλη Αναγνωστάκη 
συνοδεύεται από dvd 
με την εκπομπή 
«Παρασκήνιο: Μανόλης Αναγνωστάκης» 
και αποστέλλεται με αντικαταβολή 14,00 ευρώ, 
μέσα στην Ελλάδα. 

Πληροφορίες - παραγγελίες: entefkti@otenet.gr