Ένα βιβλίο στο κομοδίνο της Λένας Αγαθοπούλου

Francis Bacon, Blood on Pavement, 1988

Δημοσθένης Παπαμάρκος. Γκιακ: Διηγήματα. Αθήνα, Αντίποδες 2014, 128 σ.

Γκιακ στ’ αρβανίτικα σημαίνει αίμα, δεσμός αίματος, φόνος αντεκδίκησης, φυλή.  Εννιά τα διηγήματα του βιβλίου, ή μάλλον οκτώ, γιατί το πέμπτο, «Παραλογή», αποτελεί δημοτικό ποίημα που αφηγείται τη συνάντηση μιας νεαρής χήρας με τον Χάρο.

Αλλά η δικιά σου η καρδιά το χορτασμό δεν έχει

και το πρωί που ξύπνησες και πάλι επεινούσες

τον άντρα μου τον ακριβό λιανίζεις και τον τρώγεις

Σαν το σκυλί το άγριο που γνωριμιά δε δίνει

Μόνο χυμάει και δαγκά το χέρι που το θρέφει.

                                           (σ. 59)

Τα πρόσωπα των διηγημάτων κουβαλούν τα εγκλήματά τους, όσα διέπραξαν στη Μικρασιατική Εκστρατεία, αλλά και εγκλήματα αντεκδίκησης όταν επέστρεψαν από τον πόλεμο στο χωριό τους. Και στο χωριό δεν υπάρχει πια θέση για μερικούς απ’ αυτούς, όπως τον Αργύρη, που όταν τον ρωτάνε τι έγινε στον πόλεμο, λέει την αλήθεια, γι’ αυτό αναγκάζεται να φύγει στην Αμερική. Εκεί εξασκεί το επάγγελμα στο οποίο είναι ο καλύτερος: Να παραλύει μοσχάρια για σφαγή χτυπώντας τα «Με τη βαρειά κατευθείαν στο κούτελο, στο δοξαπατρί» (σ. 110).

Έκδηλη μεταμέλεια δεν υπάρχει γιατί τα κρίματα είναι πολύ βαριά.  Στο ερώτημα «πόσο αίμα αθώων έχεις χύσει παιδάκι μ’;», ο Αργύρης απαντάει «γι’ αυτό είναι το αίμα, πατέρα. Για να χύνεται» (σ. 115). «Αυτή είναι η αλήθεια όμως. Ούτε περηφανεύομαι ούτε ντρέπομαι» λέει ο Τακούλης (σ. 22), ενώ σε άλλο διήγημα ο αφηγητής δηλώνει: «Έχασα την πίστη μ’ κείθε πέρα. Έκαμα και είδα πράματα και κατάλαβα ότι οι χειρότεροι δαιμόνοι είναι οι ανθρώποι» (σ. 53).

Με γραφή λιτή σε αρβανίτικη διάλεκτο, ο μόλις 32 χρονών συγγραφέας μας προσφέρει μια συλλογή από σπαρακτικά διηγήματα, χωρίς έκδηλο σπαραγμό. «Κείθε πέρα στην Τουρκιά χίλιες μάνες καταριούνται τ’ όνομά μ’, ε, ας είσ’ είναι κι εδώ ακόμα μία» (σ. 116), λέει ο Αργύρης, ένας άνθρωπος σαν τους περισσότερους άλλους, που «ξέμαθαν να χαίρονται».

Άρχισα να διαβάζω το Γκιακ στο λεωφορείο. Κατέβηκα δύο στάσεις παρακάτω από το σπίτι μου, απορροφημένη από ένα διήγημα. Εξαιρετική γραφή. Περιμένω με ανυπομονησία  το επόμενο βιβλίο του Δημοσθένη Παπαμάρκου.