Γιώργος Ιωάννου
«Να τα πούμε όλα και να τα πούμε τώρα»
Οσες φορές κι αν διαβάσει κανείς Γιώργο Ιωάννου, θα βρει κάτι που δεν είχε ανακαλύψει μέχρι τότε, κάτι που μπορεί και να ηχεί απίστευτα επίκαιρο. Οπως το ποίημα με τίτλο «Το μόνο», από την πρώτη του συλλογή, τα «Ηλιοτρόπια», γραμμένο πριν από μισό και πλέον αιώνα. «Ανήκω πλέον σ' όλα τα ταμεία/ πληρώνω Φόρο Καθαράς Προσόδου/ Ταμείο Αρωγής, Ταμείο της Προνοίας/ Υγειονομική Περίθαλψη, Εκτακτη Εισφορά/ Μετοχικό Ταμείο, για δύο λόγους/ Ταμείο Συντάξεως, Ταμείο Ασφαλείας./ Τώρα το μόνο που μπορώ είναι να αρρωστήσω...».
Είκοσι πέντε χρόνια μετά το θάνατο του Γιώργου Ιωάννου (1927 - 1985), το έργο του μπορεί να διαβαστεί και να ξαναδιαβαστεί. Η επέτειος του θανάτου του (16 Φεβρουαρίου) λειτουργεί απλώς ως αφορμή για να θυμηθούμε το φιλόλογο, τον ποιητή, το μεταφραστή, τον πεζογράφο, το λαογράφο, το δοκιμιογράφο, το σχολιαστή, το θεατρικό συγγραφέα, τον επιμελητή, το στιχουργό.
Ο Γιώργος Ιωάννου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1927. Πρωτότοκος γιος προσφυγικής οικογένειας, μεγάλωσε και σπούδασε στη γενέτειρά του κάτω από δύσκολες συνθήκες. Πήρε πτυχίο από τη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου και το 1960 διορίστηκε στη μέση εκπαίδευση ως φιλόλογος. Το 1962 η υπηρεσία του τον έστειλε στη Βεγγάζη (Λιβύη), όπου ίδρυσε ελληνικό γυμνάσιο και δίδαξε για δύο χρόνια. Το 1971 μετατέθηκε στην Αθήνα, αρχικά σε γυμνάσιο και μετά αποσπάσθηκε στο υπουργείο Παιδείας. Στην Αθήνα έμελλε να περάσει την υπόλοιπη ζωή του και εκεί άφησε την τελευταία του πνοή, στις 16 Φεβρουαρίου 1985, στο Σισμανόγλειο.
Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1954 με την ποιητική συλλογή τα «Ηλιοτρόπια», την οποία ακολούθησε το 1963 η δεύτερη, «Τα χίλια δέντρα». Σημαντικό, εκτός από το ποιητικό, ήταν τόσο το πεζογραφικό («Σαρκοφάγος», «Η μόνη κληρονομιά», «Το δικό μας αίμα», «Κοιτάσματα») όσο και το μεταφραστικό έργο του. Οι κριτικοί στέκονται ξανά και ξανά σε κάποιες μεταφράσεις του, όπως αυτή της «Ιφιγένειας εν Ταύροις». Οσο δε για το πεζογραφικό έργο του, θεωρείται πλέον κλασικό. Παράλληλα, έκανε μεταφράσεις αρχαίων κειμένων, εξέδωσε εκλογές δημοτικών τραγουδιών, παραμύθια, έργα θεάτρου σκιών, θεατρικά, χρονογραφήματα και μελέτες. Το 1979 τιμήθηκε με το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για το βιβλίο του «Το δικό μας αίμα». «Αυτή η αναγνωρίσιμη φωνή που ακούγεται μέσα από μια φυσική και αβίαστη γραφή, κατ' επίφαση πηγαία, στην πραγματικότητα είναι επίμονα ψιλοδουλεμένη ώς την τελευταία λέξη και συλλαβή», έγραψε ο Αλέξης Κοτζιάς για τον Γιώργο Ιωάννου.
Ιδιαίτερη, φυσικά, υπήρξε η σχέση του Γιώργου Ιωάννου με τη γενέτειρά του, τη Θεσσαλονίκη. Τα κείμενά του συνθέτουν ως σύνολο ένα εντυπωσιακό ψηφιδωτό της Θεσσαλονίκης και των ανθρώπων της, μέσα από την προσωπική, ιδιαίτερη ματιά του. Στα έργα του είναι εμφανής η ανησυχία του για την πόλη, τα μνημεία, τους ανθρώπους της. Στην «Πρωτεύουσα των προσφύγων» (1984) ο ίδιος γράφει: «Η πόλη αυτή, η Θεσσαλονίκη -που είναι κάτι άλλο από την Αθήνα και εκφράζει μια άλλη περιοχή και έχει άλλη ζωή, άλλη ιστορία, άλλο πνεύμα, που απορρέει από διαφορετικές ιστορικές και κοινωνικές διαδικασίες- πρέπει να γίνει περισσότερο σεβαστή από τους πνευματικούς ανθρώπους της, οι οποίοι μαζί με την υψηλή τέχνη τους καλά είναι να διασώζουν πότε πότε και μερικά δείγματα του παλμού της (...). Σιγά σιγά επιβάλλεται να αγγίξουμε τις πληγές μας. Να τα πούμε όλα και να τα πούμε τώρα και να μην αφήσουμε τίποτε...».
ΧΡΥΣΑ ΝΑΝΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου