To στοίχημα του Γιάννη Ευσταθιάδη

του Γιάννη Ν. Μπασκόζου

πηγή: http://www.oanagnostis.gr

Ένα στοίχημα, ένα κόλλημα και ένα επίτευγμα. Του Γιάννη Ευσταθιάδη του ζήτησαν ένα κείμενο για τα 100 τεύχη του περιοδικού Εντευκτήριο, κι αυτός κόλλησε με το «εκατό» κι άρχισε να γράφει κι άλλα κείμενα με αφορμή τον αριθμό αυτόν.  Θα λέγαμε ότι κατά κάποιον τρόπο έγραψε την εποποιία του εκατό, καθώς πρόκειται για χαμηλότονα, σκωπτικά, ειρωνικά, τρυφερά, αναπάντεχα, ευρηματικά, αριθμολογικά, μεταφυσικά, σπιντάτα κι άλλοτε αργά – και όποιο άλλο επίθετο θέλετε να βάλετε δίπλα τους-μικρά κείμενα που τυλίγουν και ξετυλίγουν το είδωλο του εκατό με εκατό διαφορετικούς τρόπους.  Ο ίδιος αναφέρει ότι προσπάθησε να επεκταθεί «οριζόντια- σε είδη και διαφορετικού τύπου ιστορίες – και καθέτως στο χρόνο» .  Παράλληλα όλα αυτά τα κείμενα τα είδε ως «Θέμα με παραλλαγή», κάτι τόσο συνηθισμένο στη μουσική. Ο Γ. Ευσταθιάδης έχει «ξαναπαίξει» με τις παραλλαγές στο βιβλίο του «Καθρέφτης» όπου πολλαπλασίαζε τους καθρέφτες του, με πρόθεση να έχει  ενιαία ατμόσφαιρα και ύφος, αλλά μεγάλη ποικιλία δομής και μορφής.

Ο τρόπος ανάπτυξης αυτής της φόρμας στη μουσική  οφείλεται εν πολλοίς στην εφευρετικότητα των μουσικών. Την εφευρετικότητα αυτή κατέχει και εξαντλεί ο Γιάννης Ευσταθιάδης καθώς πάνω στη λέξη «εκατό» και τα παράγωγά της, άλλοτε ευκρινή  και άλλοτε κρυμμένα,  συνθέτει ένα πολυποίκιλο έργο κάτω από τον τίτλο «διηγήματα». Γιατί κατά τη γνώμη μου πρόκειται για ένα σύνθετο έργο, όχι γιατί έχει κοινή θεματική τη λέξη «εκατό» αλλά γιατί παίρνει αφορμή από αυτήν για να επιλέξει γεγονότα, στιγμιότυπα, ιστορικά ανέκδοτα, ειδήσεις από το αστυνομικό δελτίο, διαφημίσεις, αποσπάσματα από μυθιστορήματα , από στρατιωτικές ανακοινώσεις, από ποιήματα, τοπωνύμια, ονόματα εκκλησιών και άλλων μνημείων, παροιμίες και άλλα της παράδοσης κ.ά , τα οποία καθώς τα επιλέγει φανερώνει και προτιμήσεις, δικά του βιώματα, εκλεκτικές συγγένειες, αντιπάθειες, γούστα, βιβλία, μουσικές και ταινίες που του αρέσουν, κείμενα φίλων του, στίχους τραγουδιών. Διαβάζοντας λοιπόν τις σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου ανακαλύπτεις τον κόσμο του: Χατζιδάκις και Σαββόπουλος, Haydn και Φερνάντο ντε Λουτσία, Όρσον Ουέλς και Άλφρεντ Χίτσκοκ, Τάσος Λειβαδίτης και Τ.Σ. Έλιοτ, Κοσμάς Πολίτης και Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, και άλλα πολλά που σχηματίζουν το φανταστικό μουσείο ή τη φανταστική βιβλιοθήκη του συγγραφέα. Ακόμα κι αν δεν τα είχε επιλέξει στο αρχικό του σχέδιο εντούτοις τέτοια είδη κειμένων λειτουργούν ως ένα παλίμψηστο ιδεών που η τελευταία εικόνα που κρύβεται από κάτω είναι αυτή του συγγραφέα.

Ο συγγραφέας δεν μπορεί να ξεφύγει από το ποιητικό του προσωπείο, καθώς το παιχνίδι με το ύφος, τη γλώσσα, το στυλ υποκρύπτει την ποιητική αντίληψη του.  Η χρήση της διακειμενικότητας δημιουργεί νέες σκέψεις, νέα είδωλα, άλλες προβολές, το «παιχνίδι» του συγγραφέα βάζει τον αναγνώστη στο να δει μέσα από τα κείμενα τις απόψεις μιας ζωής και τον λόγο της ύπαρξης της.

INFO: Γιάννης Ευσταθιάδης, «100», εκδόσεις Μελάνι.