7.6.14

Χρήστος Χωμενίδης: Μάνια Καραϊτίδη (1928-2014)


πηγή: http://www.kathimerini.gr

Η ​​Μάνια Καραϊτίδη δεν σημάδεψε απλώς μιαν ολόκληρη για το ελληνικό βιβλίο εποχή. Συνέδεσε, με την παρουσία της και μόνο, αταίριαστους εκ πρώτης όψεως ανθρώπους και διαφορετικές εποχές.

«…Μαθήτρια ήμουν, στο Γυμνάσιο, και αποφάσισα να κάνω τη δημοσιογράφο. Ζήτησα από τον πατέρα μου να με στείλει σε έναν από τους συγγραφείς της “Εστίας” για να του πάρω συνέντευξη για τη σχολική εφημερίδα. Ο Σαραντόπουλος προτίμησε τον Βενέζη. Πήγαμε στο σπίτι του με μια φιλενάδα μου, το πόσο μας περιποιήθηκαν, το τι μας τράταραν δεν λέγεται! Επαψε έτσι ο συγγραφέας στα μάτια μου να φαντάζει σαν ένα μυθικό πλάσμα, κάτι ανάμεσα σε θεό και σε τέρας... Ο Καραγάτσης όμως ήταν άλλο πράγμα... Μια-δυο φορές τον είχα δει και δεν θα τον ξεχάσω ποτέ. Πανέμορφος άνδρας, αιλουροειδές σωστό στο βλέμμα, στην κορμοστασιά και στις κινήσεις. Οδηγούσε, εκείνο τον καιρό, ένα τζιπ – έτρεχε σαν τρελός!».

Μέχρι το 1972, η Μάνια Καραϊτίδη ήταν απλώς η θυγατέρα του Σαραντόπουλου, πρώην στρατιωτικού, ο οποίος είχε κληρονομήσει απ’ τον Κολλάρο την «Εστία» και την κουμαντάριζε με σιδερένιο χέρι. Μετά τον θάνατό του, στα σαράντα πέντε της, έγινε η ίδια εκδότρια. Μπήκε με τόλμη και με φρόνηση σε έναν χώρο που, χάρη στην ίδια και στη Νανά Καλιανέση του «Κέδρου», ευτύχησε να έχει από σχετικά νωρίς γυναίκες στο τιμόνι.

Αναλαμβάνοντας τον «αρχαίον εκδοτικόν οίκον», η Μάνια Καραϊτίδη κάλλιστα θα μπορούσε να επαναπαυθεί στις δάφνες του. Η γενιά του 1930 -που όλοι πλέον την τιμούσαν- εκδιδόταν αποκλειστικά σχεδόν από την «Εστία». Οπως και η Πηνελόπη Δέλτα και τα πρώτα βιβλία του Αντώνη Σαμαράκη και κάποια ακόμα του Βασίλη Βασιλικού. Η Μάνια Καραϊτίδη ωστόσο ήταν ποδηλάτισσα. Και απολάμβανε ιδιαίτερα τους κραδασμούς των αχάρακτων δρόμων.

Πολύ σύντομα ανέλαβε να διαπλάσει και να αναδείξει το νέο αίμα της πεζογραφίας. Η τόσο γλωσσοφαγωμένη σήμερα γενιά του ’80 βρήκε σπίτι και εφαλτήριο στην «Εστία». Ο αδικοχαμένος Χρήστος Βακαλόπουλος, ο Φαίδων Ταμβακάκης, ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, ο Πέτρος Τατσόπουλος είδαν τα έργα τους να κυκλοφορούν σε εντυπωσιακές για την εποχή εκδόσεις, με εκείνα τα ανεπανάληπτα εξώφυλλα του Αλέξη Κυριτσόπουλου. Φρέσκος αέρας είχε πνεύσει. Το 1988, μια κοπελίτσα ίδια ξωτικό δημιούργησε σπουδαία εντύπωση με το πρώτο της βιβλίο. «Ο Θάνατος του Ιππότη Τσελάνο» ήταν το θέμα συζήτησης εκείνου του καλοκαιριού και η Θεοφανώ Καλογιάννη φωτογραφήθηκε για το περιοδικό «Ταχυδρόμος», που διαβαζόταν τότε από εκατοντάδες χιλιάδες. Η τρομοκρατική επίθεση στο «City of Poros» την εκτόπισε δυστυχώς απ’ το εξώφυλλο.

Συστήθηκα με τη Μάνια Καραϊτίδη το 1991, όταν υπέγραψα μαζί της το συμβόλαιο για το «Σοφό Παιδί». Το μικρό γραφείο της, στο βάθος του βιβλιοπωλείου της Σόλωνος, έσφυζε τότε από κίνηση. Καφέδες, κουβέντες, τσίπουρα και φλερτ, υπό το άγρυπνο πλην διακριτικό βλέμμα της κυρίας Μάνιας. Η Κατερίνα Δασκαλάκη να μεταφράζει Κούντερα κι ο Φαίδων Ταμβακάκης Φόουλς. Ο Διονύσης Καψάλης να επιμελείται τις εκδόσεις. Τα κορίτσια του εκδοτικού, η Αναστασία Λαμπρία, σήμερα εκδότρια του «Ποταμού», και η Πόπη Γκανά, σήμερα εκδότρια του «Μελανιού», η Μυρτώ Τζανεττάκι στις δημόσιες σχέσεις, η Εύα Καραϊτίδη να γράφει παράλληλα τα δικά της διηγήματα, που δεν εξέδωσε -λόγω σεμνότητας- από την «Εστία». Ο Γιάννης Καραϊτίδης να έχει την ευθύνη του βιβλιοπωλείου, στο οποίο δούλευε επί μισό και πλέον αιώνα, ο εμβληματικότερος βιβλιοπώλης της Ελλάδας, ο κύριος Νίκος Παντελάκης. Κι αντάμα, οι μόνιμοι επισκέπτες της κυρίας Μάνιας: ο επιβλητικότατος στην όψη και στον λόγο Αγγελος Βλάχος, ο Κώστας Αξελός, ο Φρέντυ Γερμανός, η Κική Δημουλά...

Επρόκειτο για έναν κόσμο μαγευτικό, που σε επιμόρφωνε, σε ενέπνεε, σου έδινε -πάνω απ’ όλα- την αίσθηση πως όλα είναι εφικτά. Στον τοίχο πίσω απ’ την πολυθρόνα της κυρίας Μάνιας κρεμόταν ο χάρτης της Μεγάλης Ελλάδας, των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Εκείνη την Ελλάδα, την κοσμοπολίτικη, την με ανοιχτούς ορίζοντες και πίστη στον εαυτό της, ενσάρκωνε η Μάνια Καραϊτίδη. Την Ελλάδα των γενναιόδωρων χειρονομιών, των τολμηρών επενδύσεων και των εύγλωττων σιωπών.

Η Μάνια Καραϊτίδη θα καταταγεί στη χορεία των μεγάλων εμψυχωτών του 20ού αιώνα μας. Πλάι στον «Κολοσσό του Μαρουσιού» Γιώργο Κατσίμπαλη, τον «Ικαρο» Νίκο Καρύδη, τον Αλέκο Πατσιφά με τη «Λύρα», τον Μίμη Δεσποτίδη της Αριστεράς που έβλεπε τον κόσμο σαν έργο τέχνης και τον Τάσο Φαληρέα του «Ποπ 11». Αυτοί υπήρξαν οι αληθινοί μας υπουργοί Πολιτισμού.
* Το τελευταίο μυθιστόρημα «Νίκη» του κ. Χωμενίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Δεν υπάρχουν σχόλια: