ΤΡΙΕΘΝΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ

Οι όψεις της μνήμης, του χρόνου και της στοχασμού βρίσκονται στο επίκεντρο της ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας συνάντησης τριών συγγραφέων από διαφορετικές χώρες, την Πέμπτη 28 Μαΐου 2009, ώρα 9 μ.μ., στο «Underground Εντευκτήριο» (Δεσπεραί 9, Θεσσαλονίκη, περιοχή Διεθνούς Εκθέσεως).

Η εκδήλωση τιτλοφορείται «Ιστορίες από κάτι προηγούμενο - Λογοτεχνία σε αόριστο χρόνο» και συμμετέχουν σ’ αυτήν οι συγγραφείς Νόρα Ίκστενα (Λετονία) και Γκούσταβ Μούριν (Σλοβακία), μαζί με τον ποιητή Χάρη Βλαβιανό, που θα διαβάσουν κείμενά τους (στις πρωτότυπες γλώσσες και στα ελληνικά) και θα συζητήσουν με το κοινό.

Η συνάντηση πραγματοποιείται σε συνεργασία με τον διεθνή οργανισμό Literature Across Frontiers.

 

Η Νόρα Ίκστενα είναι από τις πιο παραγωγικές νέες συγγραφείς της Λετονίας. Έχει εκδόσει πάνω από 10 βιβλία και έχει ασχοληθεί με την πολύσημη πραγματολογική σχέση ανάμεσα στη βιογραφία και τη μυθοπλασία. Το 2006, σε συνεργασία με τον ποιητή Imants Ziedonis, έγραψαν ένα βιβλίο («Το ακαθόριστο Ήταν») που στέκει στα όρια μυθοπλασίας και αυτοβιογραφίας. Η Ίστεκνα θα διαβάσει από τη δουλειά της και θα μιλήσει για τη σχέση πραγματικού-μυθοπλαστικού.



Ο Γκούσταβ Μούριν είναι συγγραφέας και διακεκριμένος βιολόγος στο πανεπιστήμιο Comenius της Μπρατισλάβα. Θα διαβάσει από τα βιβλία του και θασυζητήσει για τη μνήμη ως θέμα της επιστήμης και της λογοτεχνίας.

Η γραφή του Χάρη Βλαβιανού μετεωρίζεται με συναρπαστικό τρόπο στο μεταίχμιο ανάμεσα στην ποιητική παρακαταθήκη και στον φιλοσοφικό στοχασμό. H τελευταία του ποιητική συλλογή («Διακοπές στην πραγματικότητα», Πατάκης, 2009) επιστρατεύει ποικίλους τρόπους γραφής: συνομιλίες με ποιητές και ποιήματα, φιλοσοφικές παρατηρήσεις, εγκιβωτισμούς, σχεδιάσματα, γλωσσικά παιχνίδια... εξερευνώντας τη σχέση ανάμεσα στη μυθοπλασία και στην πραγματικότητα. Θα διαβάσει από το τελευταίο βιβλίο του, ποιήματα γραμμένα σε (και για τον) αόριστο χρόνο.

 

ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΩΡΙΣΜΟΥ: ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΑΝΑΛΟΓΙΟ

στο Underground Εντευκτήριο


Παρασκευή 22 Μαΐου, ώρα 21.00 


 

Σε γράμματα διάσημων χωρισμένων γυναικών στους αγαπημένους τους, που εντυπωσιάζουν με την αυθεντικότητα της αμεσότητάς τους και τη γενναιότητα με την οποία καταγράφουν τα συναισθήματά τους, βασίζεται το θεατρικό αναλόγιο «Γράμματα χωρισμού» που θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 22 , στις 9 το βράδυ, στο «Underground Εντευκτήριο», Δεσπεραί 9 (περιοχή Διεθνούς Εκθέσεως). Οι επιστολές προέρχονται από το ομότιτλο βιβλίο της Έφης Φρυδά (ανθολόγηση επιστολών, εισαγωγή και μετάφραση, εκδόσεις Μελάνι, 2003).

Τις επιστολές διαβάζει η ηθοποιός Ευσταθία Τσαπαρέλη. Συμμετέχουν: Αγγελική Αρναούτογλου και Τρυφωνία Αγγελίδου. Σκηνοθετική επιμέλεια: Γιάννης Καραούλης. Καλλιτεχνική επιμέλεια και συντονισμός: Αναστασία Θεοφανίδου, Νίκος Βουδούρης

Η εκδήλωση οργανώνεται με την υποστήριξη του Α΄Δημοτικού Διαμερίσματος του Δήμου Θεσσαλονίκης.

 

 Ένας από τους λόγους που οι γυναίκες κυρίως επιδόθηκαν στην επιστολογραφία είναι γιατί παλιά αυτός ήταν ο μοναδικός τρόπος να εκφραστούν λογοτεχνικά. Πολύ πριν αρχίσουν να γράφουν βιβλία, οι γυναίκες είχαν αρχίσει να εκφράζουν τα συναισθήματα, τις ελπίδες και τους φόβους τους υπό μορφή επιστολών.

Τι απαντάει μια γυναίκα σε εραστή που καταγγέλλει: «Μοιάζεις με σκυλί σε μάντρα γεμάτη άντρες. Τους θέλεις όλους στα πόδια σου!; Η Αναΐς Νιν προτείνει: «Οι άντρες έρχονται σε μένα, Λέινι, για να απελευθερωθούν!»

Πώς αντικρούει μια γυναίκα ένα ισοπεδωτικό «Δεν σε θέλω πια!»; Η συγγραφέας Ρ. Γουέστ εισηγείται κάτι εξίσου ισοπεδωτικό: «Δεν μπορώ να καταλάβω πώς είναι δυνατόν να μη με θες!»

Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση να χωρίζεις και να αγαπάς ακόμα, οπότε εύχεσαι όπως η Ζέλντα στον Σκοτ Φιτζέραλντ: «Θέλω να είσαι ευτυχισμένος. Αν υπάρχει δικαιοσύνη, θα είσαι ευτυχισμένος».

 

Η είσοδος στην εκδήλωση είναι ελεύθερη.

 

 

Underground Εντευκτήριο, Δεσπεραί 9, Θεσσαλονίκη (περιοχή Διεθνούς Εκθέσεως)

 

«Chip & Ovi»: προβολή της ταινίας του Παναγιώτη Ευαγγελίδη στο Underground Εντευκτήριο - και άλλες εκδηλώσεις ''προσεχώς''

προσεχώς στο Underground Εντευκτήριο




Με τέσσερις ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις ολοκληρώνεται το πρόγραμμα της τρέχουσας περιόδου του «Underground Εντευκτήριο», στην οδό Δεσπεραί 9 (περιοχή Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης):

1. Την Πέμπτη 14 Μαΐου, ώρα 21.00, θα προβληθεί το ιδιαίτερα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ «Chip & Ovi», του Παναγιώτη Ευαγγελίδη (σενάριο, κάμερα, σκηνοθεσία) που γυρίστηκε στην Κλουζ της Ρουμανίας τον Απρίλιο 2006, παρουσιάστηκε το 2007 με επιτυχία στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και έχει προβληθεί κατά καιρούς σε διάφορες θεματικές και άλλες διοργανώσεις.

Ο Τσιπ και ο Όβι γνωρίστηκαν σε ένα ορφανοτροφείο κοντά στην πόλη Κλουζ-Ναπόκα της Ρουμανίας σε εφηβική ηλίκία. Είναι ανάπηροι, ο ένας στα χέρια εκ γενετής και ο άλλος στο πόδι από πολυομυελίτιδα. Οι μητέρες τους τους εγκατέλειψαν λίγο μετά την γέννα και τους ανέλαβαν κρατικά ορφανοτροφεία. Εδώ και ενάμιση χρόνο είναι ζευγάρι και προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με τις δυσκολίες να βρουν δουλειά, την κοινωνική διάκριση, την φτώχεια αλλά και τα γυρίσματα της σχέσης τους κι ονειρεύονται ο Όβι να γίνει επαγγελματίας κάμεραμαν κι ο Τσιπ ιδιοκτήτης πετρελαιοπηγών στο Τέξας.

Παρά τις ιδιομορφίες και τις προφανείς δυσκολίες της ζωής των δύο προσώπων της, η θετική τους στάση προκαλεί βαθιά συγκίνηση και αισιοδοξία.

Ο Ευαγγελίδης, που θα παρίσταται στην προβολή και θα συζητήσει με το κοινό, γεννήθηκε στην Αθήνα όπου και ζει και εργάζεται. Είναι συγγραφέας τριών μυθιστορημάτων και μεταφραστής από τα ιαπωνικά. Ασχολείται με τον κινηματογράφο ως σεναριογράφος και τα τελευταία χρόνια και ως σκηνοθέτης. 

2. Την Παρασκευή 22 Μαΐου, ώρα 21.00, θα παρουσιαστεί το θεατρικό αναλόγιο «Γράμματα χωρισμού», βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο της Έφης Φρυδά (ανθολόγηση επιστολών, εισαγωγή, μετάφραση, των εκδόσεων Μελάνι). Η ηθοποιός Ευσταθία Τσαπαρέλη θα διαβάσει επιστολές διάσημων γυναικών προς τους αγαπημένους τους.
Συμμετέχουν: Αγγελική Αρναούτογλου και Τρυφωνία Αγγελίδου.
Σκηνοθετική επιμέλεια: Γιάννης Καραούλης. Καλλιτεχνική επιμέλεια-συντονισμός: Αναστασία Θεοφανίδου και Νίκος Βουδούρης.
Η εκδήλωση αυτή πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Α΄Πολιτιστικού Διαμερίσματος του Δήμου Θεσσαλονίκης.

3. Την Πέμπτη 28 Μαΐου 2009, ώρα 9 μ.μ., «Ιστορίες από κάτι προηγούμενο - Λογοτεχνία σε αόριστο χρόνο»: Οι συγγραφείς Νόρα Ίκστενα (Λετονία) και Γκούσταβ Μούριν (Σλοβακία), μαζί με τον ποιητή Χάρη Βλαβιανό, διαβάζουν κείμενά τους (στις πρωτότυπες γλώσσες και στα ελληνικά), εξερευνώντας όψεις της μνήμης, του χρόνου και της στοχασμού
Ο Γκούσταβ Μούριν είναι συγγραφέας και διακεκριμένος βιολόγος στο πανεπιστήμιο Comenius της Μπρατισλάβα. Θα διαβάσει από τα βιβλία του και θα συζητήσει με τους ομοτέχνους του και το κοινό για τη μνήμη ως θέμα της επιστήμης και της λογοτεχνίας.
Η Νόρα Ίκστενα είναι από τις πιο παραγωγικές νέες συγγραφείς της Λετονίας. Έχει εκδόσει πάνω από 10 βιβλία και έχει ασχοληθεί με την πολύσημη πραγματολογική σχέση ανάμεσα στη βιογραφία και τη μυθοπλασία. Θα διαβάσει κείμενά της και θα μιλήσει για τη σχέση πραγματικού-μυθοπλαστικού.


Ο Χάρης Βλαβιανός θα διαβάσει από το τελευταίο βιβλίο του (Διακοπές στην πραγματικότητα, Πατάκης 2009), ποιήματα γραμμένα σε (και για τον) αόριστο χρόνο.

4. Την Πέμπτη 4 Ιουνίου, ώρα 8.30 μ.μ., με αφορμή την κυκλοφορία του νέου τεύχους του «Εντευκτηρίου» που περιέχει πολυσέλιδο αφιέρωμα στον Μίλτο Σαχτούρη, θα προβληθούν δύο ντοκιμαντέρ του Λευτέρη Ξανθόπουλου για τον ποιητή:
- «Ποιος είναι ο τρελός λαγός» (1992, 30 λεπτά), πορτρέτο του μείζονος Έλληνα ποιητή Μίλτου Σαχτούρη (1919-2005), κατά την περίοδο της ωριμότητάς του, όταν έχει πιά ολοκληρώσει, το σύνολο σχεδόν του ποιητικού του έργου.
- «Κληρονόμος πουλιών» (2004, 52 λεπτά), όπου ο ποιητής, καταβεβλημένος από τον χρόνο και ολιγόλογος, επιχειρεί να συνοψίσει την ζωή του, λίγο πριν την οριστική του αναχώρηση. Την άποψή τους για τον ποιητή και το έργο του καταθέτουν ο πιστός του φίλος από την νεανική τους ηλικία Θάνος Κωνσταντινίδης και οι ποιητές Γιάννης Δάλλας και Δημήτρης Κοσμόπουλος.

Η είσοδος σε όλες τις εκδηλώσεις είναι ελεύθερη.

Συνέδριο για την ποίηση αφιερωμένο στον Τάσο Λειβαδίτη

Διήμερο συνέδριο με τίτλο «Η ποίηση σήμερα» οργανώνουν, την Παρασκευή 8 και το Σάββατο 9 Μαΐου 2009, το Μορφωτικό Ίδρυμα της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ) και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα «Γεώργιος Καράντζας» της ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20, Αθήνα).

Το διήμερο θ' ανοίξει με την εισαγωγική ενότητα «Ο Λειβαδίτης όπως τον γνώρισα», στην οποία συμμετέχουν οι Σόνια Ιλίνσκαγια, Γιώργος Δουατζής, Γιώργος Μαρκόπουλος, Μανόλης Πρατικάκης. Θα ακολουθήσει η προβολή της ταινίας «Τάσος Λειβαδίτης» της Λίλας Κουρκουλάκου, από τη σειρά της ΕΡΤ «Οι ποιητές μας».

Για την ίδια μέρα έχουν προγραμματιστεί οι ακόλουθες τέσσερις ενότητες: «Ποίηση και Φιλοσοφία», «Ποίηση και Ιστορία», «Ποίηση και Μουσική» και «Οι νέοι και η Ποίηση». Θα μιλήσουν και θα απαγγείλουν οι: Γ. Χρονάς, Β. Αθανασόπουλος, Κ. Αλυσσανδράκης, Μ. Μπέγζος, Δ. Γουνελάς, Σ. Ροζάνης, Γ. Κοντός, Θ. Νιάρχος, Βίκυ Πάτσιου, Ελένη Κονδύλη, Γεωργία Λαδογιάννη, Ελένη Κουρμαντζή, Γ.-Ι. Μπαμπασάκης, Γ. Ανδρέου, Θ. Γκόνης, Οδ. Ιωάννου, Αικατερίνη Καραμεσίνη, Π. Μπουκάλας, Σ. Κατσίμης, Σ. Πασχάλης, Ν. Ευαντινός, Δήμητρα Παπαϊωάννου, Αριστέα Παπαλεξάνδρου, Λαμπρινή Μπενάτση, Γ. Λεονάρδος, Μ. Γκανάς.

Τη δεύτερη μέρα του συνεδρίου έχουν προετοιμαστεί άλλες τέσσερις ενότητες: «Ποίηση, Επιστήμη, Τεχνολογία», «Ποίηση και άλλες Τέχνες», «Η Ποίηση στα ΜΜΕ», «Ποίηση και Ηλεκτρονικά ΜΜΕ». Εχουν προσκληθεί: Λίνα Στεφάνου, Ε. Καψωμένος, Ζέτα Ασίκογλου, Α. Μπενάτσης, Γ. Μωραϊτίνης, Γ. Πήττας, Α. Λαγόπουλος, Δ. Αβδελιώδης, Κ. Γεωργουσόπουλος, Μαρία Μαραγκού, Γ. Κορίδης, Χ. Βλαβιανός, Τ. Γουδέλης, Σ. Ζουμπουλάκης, Π. Μπουκάλας, Β. Χατζηβασιλείου, Ι. Βεντούρας, Β. Μανουσάκης, Ρίτσα Μασούρα, Γ. Παππάς, Σ. Παστάκας, Κ. Μπετινάκης, Γ. Μπλάνας. 

Μίκης Θεοδωράκης: Οι Δρόμοι του Αρχάγγελου

Αυτοβιογραφία, τόμοι Α'-Β' σε κασετίνα

Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2009
1180 σελ., τιμή 60,00 €

Στους Δρόμους του Αρχάγγελου ο Μίκης Θεοδωράκης αυτοβιογραφείται। Κάνει μια κατάδυση στο χρόνο και τις μνήμες του και αφηγείται τα γεγονότα και τα συναισθήματα που διαμόρφωσαν την προσωπικότητά του και καθόρισαν την καλλιτεχνική και πολιτική πορεία του। Ζει τα παιδικά του χρόνια περιπλανώμενος στις διάφορες πόλεις της Ελλάδας, ακολουθώντας τον πατέρα του, ανώτατο κρατικό υπάλληλο. Γνωρίζει τον τρόπο ζωής και τη μουσική των περιοχών όπου εγκαθίστανται, όμως αισθάνεται παντού διαφορετικός και μόνος. Νομάς και ξένος, βρίσκει καταφύγιο στη μουσική. Στη διάρκεια της εφηβείας, αποφασίζει να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στη μουσική, και αρχίζει να συνθέτει, ενώ βρίσκει ένα άλλο σημαντικό στήριγμα, την ποίηση. Εκείνα τα χρόνια ανακαλύπτει και τον Μαρξισμό.

Ράχες, Ικαρίας, Χριστός, 1947.
Πρώτη εξορία

Από μαθητής του Γυμνασίου οργανώνεται στην Αντίσταση εναντίον των κατακτητών. Κυνηγημένος, διαφεύγει στην Αθήνα όπου το 1943οργανώνεται στο ΕΑΜ. Φοιτά στη Νομική για ένα σύντομο διάστημα, ενώ γράφεται και στο Ωδείο Αθηνών. Οργανωμένος στην αριστερά, συμμετέχει στα Δεκεμβριανά, τραυματίζεται σοβαρά, ζει στη συνέχεια το κυνηγητό των αριστερών στον Εμφύλιο, εξορίζεται στην Ικαρία και τη Μακρόνησο. Μέσα στα βασανιστήρια και την ταπείνωση, συνεχίζει να συνθέτει μουσική καθώς και το όραμά του για το δημοκρατικό πολιτικό μέλλον της Ελλάδας. Με την υγεία του βαριά κλονισμένη, καταφεύγει στην Κρήτη όπου γνωρίζει τις ρίζες του και γιατρεύει της πληγές του. Η δεκαετία του ’50 είναι ιδιαίτερα δημιουργική για τον Μίκη Θεοδωράκη: φεύγει για σπουδές στο Παρίσι, βραβεύεται και γίνεται διεθνώς γνωστός για το συμφωνικό του έργο και επιστρέφει στην Ελλάδα το 1959. Το αίτημά του για εθνική συμφιλίωση φέρνει σε δύσκολη θέση τους συντρόφους του και προβληματίζει τους αντιπάλους του.

Εύδηλος Ικαρίας 1948. Εξόριστος, για δεύτερη φορά,
με τους συντρόφους του γραφείου της ΕΠΟΝ

Το 1960 παρουσιάζει για πρώτη φορά τον «Επιτάφιο», ενώ συνθέτει «Tο τραγούδι του νεκρού αδελφού» και το «Άξιον εστί». Τις δεκαετίες1960-1970, συνεχίζει να συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή της χώρας. Το 1963 ηγείται της Νεολαίας Λαμπράκη και εκλέγεται βουλευτής της ΕΔΑ. Τον Απρίλιο του 1967 –αφού απευθύνει πρώτος έκκληση για αντίσταση στη Χούντα– περνά στην παρανομία και συλλαμβάνεται.

Αυτή την περίοδο της ζωής τού συνθέτη καλύπτει η επίτομη αναθεωρημένη έκδοση των «Δρόμων του Αρχάγγελου», που γράφηκαν στο διάστημα 1986-1995. Πρόκειται για μια αφήγηση που αφορά τον ίδιο τον συνθέτη και το έργο του, όπως ο ίδιος θέλει να τα προσδιορίσει. Προσωπική του κατάθεση οι δύο αυτοί τόμοι, αποτελούν μοναδικό πρωτογενές υλικό, δείγμα γραφής ενός μεγάλου αφηγητή, που η καλλιτεχνική και πολιτική παρουσία του σημάδεψαν την Ελλάδα του 20ού αιώνα.

Θέατρο «Κεντρικόν», αρχές του 1963. Λαϊκή συναυλία Μίκη Θεοδωράκη – Μάνου Χατζιδάκι που παρουσιάζει η ηθοποιός Κατερίνα

«...Τι είναι αυτό άραγε που θα φέρει τον αρχάγγελο Μιχαήλ στον τίτλο της αυτοβιογραφίας του συνονόματού του Μιχαήλ Θεοδωράκη; Γιατί δεν την ονόμασε “ Η Μουσική μου – Αφήγημα” ή απλώς “Αυτοβιογραφικά”, καταπώς αρχικά σκεφτόταν, ή όπως αλλιώς; Να η απάντησή του:
‘‘[…] το μυστηριακό και ακαθόριστο: Οι δρόμοι του Αρχάγγελου νομίζω ότι ταιριάζει πιο πολύ. Μήπως, στο κάτω κάτω, είμαστε εμείς που διαλέγουμε τα μονοπάτια της ζωής; Όλο και κάποιος Αρχάγγελος μάς οδηγεί με τις αόρατες φτερούγες του.’’

[…] Ο Θεοδωράκης πιάνει να γράψει την αυτοβιογραφία του το 1985, σε ηλικία εξήντα χρονών, σε μια εποχή που αισθάνεται –δεν είναι η πρώτη φορά ούτε η τελευταία– μόνος, αυτοφυλακισμένος και διωκόμενος, με σκοπό να φωτίσει τη μουσική δημιουργία του, ειδικότερα τα τραγούδια του।Έχοντας λοιπόν ως αποκλειστικό σκοπό να ‘‘βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των τραγουδιών του και της μελοποιημένης από αυτόν ποίησης’’, είναι αποφασισμένος να μην κάνει λόγο παρά ελάχιστα για την πολιτική πλευρά της ζωής του, τότε μοναχά που είναι εντελώς απαραίτητο.

1965. Κηδεία του Σωτήρη Πέτρουλα

[…]Διαβάζοντας σήμερα την Αυτοβιογραφία, βλέπουμε ότι η αρχική πρόθεση δεν επιβεβαιώνεται στις σελίδες της, με την έννοια ότι η αναφορά στην ‘‘εξωμουσική δράση’’ όχι μόνο δεν είναι ‘‘ξώφαλτση’’ αλλά, αντίθετα, κυριαρχεί। Αναπόφευκτα και ορμητικά, η πολιτική δράση του συγγραφέα, ξεπερνώντας κάθε αρχική πρόθεση, κατακλύζει το βιβλίο. Και πώς αλλιώς; Η πολιτική και η μουσική στη ζωή αυτού του ανθρώπου είναι αξεχώριστες σαν τις δύο σελίδες ενός φύλλου, όσο και αν ο ίδιος νιώθει συχνά διχασμένος ανάμεσα στις δύο. Αυτή ωστόσο η ποσοτική κυριαρχία της πολιτικής στις σελίδες του βιβλίου διόλου δεν σημαίνει ότι δεν υπηρετείται η αρχική πρόθεση. Τουναντίον. Υπηρετείται, θα έλεγα, με έναν πολύ πιο ουσιαστικό τρόπο από ό,τι αν ιστορούνταν αναλυτικά οι συγκεκριμένες συνθήκες γέννησης του τάδε ή του δείνα τραγουδιού.

1966. Με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση στις πρόβες του έργου «Ρωμιοσύνη»

[…] Η πεντάτομη πρώτη έκδοση (Κέδρος 1986-1995) γίνεται τώρα δίτομη. Παραλείπεται από τον πέμπτο τόμο ο “Επίλογος”του Guy Wagner (O άλλος Θεοδωράκης και η άλλη Ελλάδα) καθώς και η απάντηση του Θεοδωράκη (Κάποιες διευκρινίσεις στο κείμενο Wagner). Οι μαρτυρίες τρίτων, που υπήρχαν επίσης στον πέμπτο τόμο, δεν αποτελούν τώρα χωριστή ενότητα, αλλά αποσπάσματά τους έχουν ενσωματωθεί στο σώμα της αφήγησης, στο οικείο σημείο. Εκσυγχρονίστηκε και ενοποιήθηκε η ορθογραφία. Εμπλουτίστηκε το φωτογραφικό υλικό και προστέθηκαν δύο ευρετήρια, ένα κυρίων ονομάτων (προσώπων και τόπων) και ένα έργων.»

Σταύρος Ζουμπουλάκης
Διευθυντής περιοδικού «Νέα Εστία»

(Από τον πρόλογο του Α΄τόμου)