Πολύτιμο εγχειρίδιο «Κινηματογραφικών Δεινών»

του Λουκά Κατσίκα

πηγή: http://www.cinemag.gr

 Βιβλία με αντικείμενό τους το σινεμά σπανίζουν πλέον στις ελληνικές εκδόσεις. Βιβλία γραμμένα από αξιοσέβαστους κριτικούς κινηματογράφου σπανίζουν ακόμη περισσότερο. Την παράλειψη έρχονται να διορθώσουν αυτές τις μέρες τα «Κινηματογραφικά Δεινά- Από τον Βιμ Βέντερς στον Γιασουχίρο Όζου», ένα πραγματικά απολαυστικό (για να μην πω χρήσιμο και εξαιρετικά γραμμένο) ανάγνωσμα από τον Θωμά Λιναρά.

Κατ' αρχάς, να επιχειρήσουμε τις απαραίτητες συστάσεις, για τους νεώτερους ή λιγότερο ενημερωμένους αναγνώστες. Ποιος είναι ο Θωμάς Λιναράς; Πολύ απλά ένας από τους καλύτερους και πιο ακούραστους υπηρέτες αυτού που εξακολουθούμε να αποκαλούμε «κριτική κινηματογράφου», σε εποχές μάλιστα όπου η αξία του όρου κινδυνεύει να μην χάσει εντελώς την παλιά αίγλη της.

Αθεράπευτος κινηματογραφόφιλος πάνω απ' όλα, με μόνιμο ορμητήριό του την πόλη της Θεσσαλονίκης και θητεία στα θρυλικά έντυπα του «Σύγχρονου Κινηματογράφου» και της «Οθόνης», σε λογοτεχνικά περιοδικά και αργότερα στις πάντα προσεγμένες εκδόσεις του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ο Θωμάς Λιναράς αποτελούσε ανέκαθεν μια από τις πιο προικισμένες (και, για μένα, τρυφερές και ανεπιτήδευτες) πένες του «χώρου».

Παρακολουθώντας τακτικά τις συγγραφικές του προσπάθειες, προσωπικά θεωρώ ευτύχημα όταν κάποια στιγμή που τον γνώρισα από κοντά (σε κάποιο Φεστιβάλ Βενετίας του πρόσφατου παρελθόντος) συνάντησα στο πρόσωπό του όχι μόνο έναν ζωηρό και ευφυή συνομιλητή-ιδανική παρέα για πολύωρες κουβέντες πάνω στο σινεμά, τη μουσική, τη λογοτεχνία, αλλά και έναν εξαιρετικό άνθρωπο.

Στο χαριτωμένα τιτλοφορούμενο βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε, ο Θωμάς Λιναράς συγκεντρώνει παλαιότερα και καινούργια κείμενά του, πραγματοποιώντας μια άκρως προσωπική διαδρομή σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και σε αγαπημένες του ταινίες, φιλμικά είδη, σκηνοθέτες και κινηματογραφίες, χωρίς να αγνοεί, παρ' όλα αυτά, στιγμή να εμπλέκει πρωτίστως τον αναγνώστη στις σκέψεις και τις κρίσεις του.

Καθένα από τα κείμενα του (τα οποία, η αλήθεια είναι, απορρόφησα μέσα σε λίγες μόνο μέρες) είναι γραμμένο με αυτή την ατόφια και ανόθευτη αγάπη που ο Λιναράς ανέκαθεν συντηρούσε για το σινεμά, για δημιουργούς που τον γαλούχησαν και τον έσπρωξαν να γίνει ωριμότερος θεατής, για φιλμ που κουβαλά σταθερά μαζί του, όπως κάποιες γοητευτικές εμμονές που δεν θέλεις και δεν πρέπει ποτέ να αποχωριστείς.

Πέραν αυτού, τα «Κινηματογραφικά Δεινά» πετυχαίνουν μεμιάς δυο στόχους: από τη μία σε σπρώχνουν να επισκεφτείς κι εσύ ξανά τις ταινίες στις οποίες ανατρέχουν, προκειμένου να τις δεις πάλι κάτω από το πρίσμα μιας νέας, δελεαστικής αποκρυπτογράφησης, και από την άλλη σε τοποθετούν μάρτυρα ενός ζουμερού διαλόγου ανάμεσα στον συγγραφέα και στα αντικείμενά του.

Και στις δυο περιπτώσεις πιστεύω ότι κερδισμένος βγαίνει όποιος αποκτήσει το βιβλίο, μια γενναιόδωρη ερωτική εξομολόγηση 468 αξιόλογων σελίδων σε μερικά από τα δεδηλωμένα κινηματογραφικά πάθη όχι μόνο του Θωμά Λιναρά αλλά και πολλών από εμάς.

Δε μπορώ να μη σημειώσω, τέλος, τη συγκινητική επιλογή του Θωμά να αφιερώσει την έκδοση αυτή «στη μνήμη των φίλων μου Γιώργου Τζιώτζιου, Περικλή και Γιάννη Δεληολάνη», τριών ανθρώπων χωρίς τους οποίους ο κόσμος της κριτικής κινηματογράφου και ο κόσμος του (δικού μας) περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ θα ήταν σαφώς φτωχότερος, αν όχι αδιανόητος.

Το βιβλίο «Κινηματογραφικά Δεινά» του Θωμά Λιναρά κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Εντευκτηρίου.

Υψηλού βαθμού αθλιότητα σε μια Ελλάδα πλημμυρισμένη από πρόσφυγες

Αυτό το άθλιο στρατόπεδο στην Ειδομένη (Ελλάδα) είναι ένας χώρος αναμονής για 12.000 πρόσφυγες που περιμένουν την είσοδό τους στην υπόλοιπη Ευρώπη. Φωτο: Σεργκέι Ponomarev για τους New York Times

Ένα ταξίδι σε όλη την Ελλάδα - Μία πτωχευμένη χώρα κινδυνεύει να γίνει μια φυλακή προσφύγων

Περισσότεροι από 44.000 άνθρωποι έχουν ήδη παγιδευτεί στη χώρα, αριθμός που αυξάνεται κάθε μέρα, καθώς οι εθελοντικές ομάδες προειδοποιούν για μια πιθανή ανθρωπιστική κρίση μέχρι το καλοκαίρι.

Από τον Jim YARDLEY - 17 Μαρτίου 2016

μετάφραση: Vesta Vest

Ειδομένη, Ελλάδα. Η  οικογένεια του Taha al-Ahmad κοιμάται μέσα στη λάσπη. Η μικρότερη κόρη του, ενός έτους, βρίσκεται κάτω από υγρές κουβέρτες, βήχοντας μέσα στη μουλιασμένη σκηνή τους. Έβρεχε για μέρες. Οι φορητές τουαλέτες ξεχειλίζουν. Οι άνδρες καίνε ξύλα για να ζεσταθούν. Ένα drone πετάει από πάνω τους. Τηλεοπτικά συνεργεία μεταδίδουν εικόνες από τη δυστυχία του κόσμου.

Είναι αρχέγονο και σουρεαλιστικό, αυτό το άθλιο, αυτοσχέδιο συνοριακό στρατόπεδο των 12.000 προσφύγων, ένας χώρος αναμονής που κατακλύζεται συνεχώς από πρόσφυγες οι οποίοι θέλουν να μεταβούν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ο κ. Ahmad έφυγε μόλις πριν από δύο εβδομάδες από τη Συρία, δεν καταλαβαίνει γιατί η οικογένειά του δεν μπορεί να διασχίσει τα μακεδονικά σύνορα ―που βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής― και να συνεχίσει προς τη Γερμανία. Εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες πέρασαν τον περασμένο χρόνο, αλλά τώρα η είσοδος της Μακεδονίας [όπου Μακεδονία στο κείμενο εννοείται η FYROM ― σημ. Εντευκτηρίου] είναι κλειστή. Η πόρτα της Ευρώπης κλείνει οριστικά.

«Είμαι σε πολύ άθλια κατάσταση» μου είπε ο κ Ahmad, μιλώντας μονότονα αγγλικά που έμαθε στη Συρία, καθώς τα παπούτσια μας βυθίζονται στη λάσπη.

«Ρωτάω τους φίλους μου στη Γερμανία και την Τουρκία: "Τι συμβαίνει; Πείτε μας. Δεν ξέρουμε τι συμβαίνει έξω".»

Για τον κ. Ahmad, το "έξω" είναι ο κόσμος της πολιτικής και των αρχών, πέρα ​​από την αθλιότητα του στρατοπέδου Ειδομένης. Στην Ειδομένη, οι πρόσφυγες ζουν σε μία εύθραυστη παράταση αναμονής. Οι αρρώστιες εξαπλώνονται. Γιαγιάδες κοιμούνται δίπλα στις γραμμές του τρένου. Έξω, ειδικά στις Βρυξέλλες, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπό την πίεση της κοινής γνώμης να σταματήσει η ροή των μεταναστών, θα ξεκινήσουν τη συζήτηση για την τύχη των προσφύγων την Πέμπτη, με ένα αμφισβητούμενο σχέδιο απέλασής τους στην Τουρκία.

«Αδύνατον», λέει ο κ. Ahmad, τρομαγμένος στην ιδέα ότι η οικογένειά του ―έχοντας διαφύγει τον πόλεμο στη Συρία, πέρασε από την Τουρκία και πληρώνοντας έναν λαθρέμπορο για να φτάσει στην Ελλάδα με βάρκα― θα μπορούσε να αναγκαστεί να επιστρέψει. «Δεν μπορώ να δεχθώ αυτή την ιδέα.»

Προς το παρόν, η Ειδομένη είναι μια κλειδωμένη πόρτα, όπου οι πρόσφυγες περιμένουν με αγωνία, ελπίζοντας ότι τα σύνορα θα ανοίξουν εκ νέου. Η ίδια η Ελλάδα σχεδόν σε πτώχευση, αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να γίνει μια φυλακή προσφύγων, με περισσότερα από 44.000 άτομα να έχουν ήδη παγιδευτεί στη χώρα ― αριθμός που μεγαλώνει κάθε μέρα, καθώς οι οργανισμοί που προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια προειδοποιούν για μια πιθανή ανθρωπιστική κρίση μέχρι το καλοκαίρι.

Μπήκα στο στρατόπεδο Ειδομένης την περασμένη Πέμπτη, για να ξεκινήσω ένα ταξίδι σε όλη την Ελλάδα και να διαπιστώσω από πρώτο χέρι τη νέα δυναμική της κρίσης της μετανάστευσης στην Ευρώπη ― πρόσφυγες, απελπισμένοι και εξαντλημένοι, ξεπαγιάζουν σε μια χώρα γεμάτη προβλήματα, χωρίς τα μέσα για να τους απορροφήσει και χωρίς καμιά δυνατότητα να τους προωθήσει στον προορισμό τους.

Η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στο σημείο μηδέν, έχοντας να αντιμετωπίσει τις δύο μεγαλύτερες προκλήσεις που πλήττουν την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια: αφενός την κρίση του χρέους και την επιμονή της Γερμανίας για λιτότητα ως τη μόνη θεραπεία, αφετέρου τις σπασμωδικές κινήσεις απέναντι στο κύμα της ανθρώπινης μετανάστευσης από χώρες που πλήττονται από τον πόλεμο και την εξαθλίωση.

Ταξιδεύοντας στο μονοπάτι του μετανάστη από την ανάποδη, από την Ειδομένη στον Βορρά μέχρι την Αθήνα και σε όλα τα νησιά του Αιγαίου στον Νότο, όπου οι πρόσφυγες καταφθάνουν από την Τουρκία, καταλήξαμε σε μία περιοδεία θρυμματισμένων ελπίδων: για τους πρόσφυγες που δεν τους επιτρέπουν να κάνουν ένα βήμα εμπρός και δεν θέλουν να πάνε ούτε ένα βήμα πίσω, και για τους Έλληνες που έχουν λίγες ελπίδες να αποδράσουν από τα οικονομικά και κοινωνικά τραύματα της τελευταίας δεκαετίας.

H Ειδομένη ήταν ήδη το έμβλημα της δυσλειτουργικής Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ανθρώπινο κόστος· και η Ελλάδα ανοίγει τώρα βιαστικά τα επίσημα κέντρα προσφύγων σε στρατόπεδα, σε ένα πτωχευμένο ξενοδοχείο, σε ένα Ολυμπιακό Πάρκο υπό κατάρρευση στην Αθήνα, ακόμη και σε ένα κάστρο.

Έλληνες αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι οι πρόσφυγες μπορεί να εγκλωβιστούν στη χώρα για δύο χρόνια. Έτσι, πολλοί είναι παγιδευμένοι στο λιμάνι του Πειραιά, κοντά στην Αθήνα, στις αίθουσες αναμονής ―εκεί όπου συνήθως οι παραθεριστές περιμένουν τα πλοία για τα νησιά―, οι οποίες είναι γεμάτοι με Σύριους και άλλους. Το Σάββατο το πρωί, μια ομάδα Κορεατών τουριστών περιπλανιόταν σαστισμένη σε έναν χώρο επιβίβασης που είχε μετατραπεί σε μία μικρή Συρία.

Το ερώτημα είναι πότε η απογοήτευση θα εκτονωθεί, είτε από Έλληνες ήδη πικραμένους από την οικονομική κρίση ή από τους θυμωμένους πρόσφυγες που είναι εγκλωβισμένοι. Το πρωί της Δευτέρας, εκατοντάδες απογοητευμένοι πρόσφυγες διαδήλωσαν έξω από την Ειδομένη  ―μερικοί από αυτούς φώναζαν «Πάμε στη Γερμανία!»― και διέσχισαν ένα ποτάμι για να περάσουν στη Μακεδονία.

Αρκετές εκατοντάδες άνθρωποι έφτασαν στην Moin, ένα χωριό της Μακεδονίας. Εκεί, οι αστυνομικοί τους σταμάτησαν και τους γύρισαν στην Ειδομένη.

«Δεν μπορείτε να φανταστείτε ότι αυτό συμβαίνει στην Ευρώπη» δήλωσε κάποιες μέρες νωρίτερα ο Babar Baloch, εκπρόσωπος του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες. «Αυτή είναι μια ανθρωπιστική κατάσταση έκτακτης ανάγκης.»

Φωτο: Μετανάστες στην Ειδομένη στα ελληνικά σύνορα με την πΓΔΜ. Εκατοντάδες χιλιάδες πέρασαν πέρυσι, αλλά τώρα τα σύνορα της Μακεδονίας είναι κλειστά. Η πόρτα της Ευρώπης κλείνει σε αυτούς.  Φωτο: Credit Σεργκέι Ponomarev για τους New York Times

Δεν υπάρχει ελπίδα;

Πριν κυριεύσει την Ευρώπη το μεταναστευτικό ρεύμα το περασμένο έτος, η Ειδομένη ήταν ένα μικρό χωριό με 154 άτομα, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, ακριβώς απέναντι από τα σύνορα του καζίνου Flamingo, του οποίου τα φώτα έλκουν  τους Έλληνες για μια νύχτα τζόγου. Κάθε τόσο ένα φορτηγό τρένο βούιζε πάνω στις ράγες.
Αλλά οι σιδηροδρομικές γραμμές και η βόρεια διαδρομή τους προς την Αυστρία και τη Γερμανία σύντομα προσείλκυσε τους πρόσφυγες. Για να διαχειριστούν την κατάσταση, οι αρχές και οι ομάδες ανθρωπιστικής βοήθειας δημιούργησαν ένα υποτυπώδες διαμετακομιστικό κέντρο, τον Σεπτέμβριο. Περισσότεροι από 507.000 μετανάστες πέρασαν τα σύνορα τις επόμενες 12 εβδομάδες.

Οι βαλκανικές χώρες, ανήσυχες, άρχισαν σύντομα  να οικοδομούν περιφράξεις και να φιλτράρουν τις ροές των προσφύγων. Μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου, η Σερβία είχε μοιράσει τον εγκεκριμένο κατάλογο υποδοχής με τους Αφγανούς, Ιρακινούς και Σύριους, και η Μακεδονία σύντομα ακολούθησε το παράδειγμά της, εγκλωβίζοντας τους εξόριστους στην Ελλάδα. Κατόπιν, στις 22 Φεβρουαρίου, αξιωματούχοι της ΠΓΔΜ μπλόκαραν Αφγανούς και μείωσαν την ημερήσια εισροή των Σύριων και των Ιρακινών.

Η Ειδομένη ξεχείλισε. Μέχρι τις αρχές Μαρτίου, τα συγκεντρωμένα πλήθη ξεπέρασαν τα 12.000 άτομα. Το πρωί συνάντησα τον κ. Ahmad, η Μακεδονία είχε επίσημα κλείσει τα σύνορα, αλλά λίγοι πρόσφυγες είχαν καταλάβει τι συνέβαινε. Οι αξιόπιστες πληροφορίες ήταν λιγοστές.

Πλησίασα μια ομάδα Αφγανών οικογενειών οι οποίες ζουν σε ένα σύμπλεγμα σκηνών που είναι μούσκεμα από τη βροχή. Ένας άνδρας, ονόματι Zalmas Ghulam Haider, είχε φτιάξει μια ταυτότητα που έλεγε ότι είχε εργαστεί ως μεταφραστής για τον αμερικανικό στρατό. «Τώρα πάει η Αμερική» είπε. «Η στρατιωτική μου επιχείρησή μου έκλεισε.»

Είπε ότι είχε διαφύγει με τη γυναίκα και τα παιδιά του, επειδή οι Ταλιμπάν ήθελε να τον σκοτώσουν ως συνεργάτη των Αμερικανών. Δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί οι Αφγανοί δεν χαρακτηρίζονται πλέον ως πρόσφυγες. «Στο Αφγανιστάν», είπε, «όλα άσχημα».

Κοίταξα μέσα σε σκηνές όπου γυναίκες με τα μαύρες μαντίλες έβρισκαν καταφύγιο από τη βροχή, συχνά με μικρά παιδιά. Ο μεταφραστής  μου στα αραβικά ήταν ένας νεαρός Ιρακινός πρόσφυγας, ο Omar Sattar, ο οποίος  είχε μάθει αγγλικά σε ένα ιδιωτικό σχολείο στη Βαγδάτη και ήθελε να φτάσει στην Ολλανδία για να γίνει οδοντίατρος, ή όπως ο ίδιος είπε, «ένας γιατρός των δοντιών». Είχε ένα χαμόγελο που κάθε οδοντίατρος θα εκτιμούσε ιδιαίτερα και με βοήθησε να σπάσω τον πάγο με επιφυλακτικές μουσουλμάνες.

Μία Σύρια γυναίκα είπε καθαρά το όνομά της καθώς κάθισε πάνω σε μία μουλιασμένη κουβέρτα. Φαινόταν ζαλισμένη, τα μάτια της σκοτεινά και μεγάλα και ξαφνικά αρνήθηκε να χρησιμοποιηθεί το όνομά της. Ο Omar ξαφνικά άρπαξε το σημειωματάριό μου και το έσκισε. Κατάλαβε τον φόβο της. «Δεν υπάρχει ελπίδα να ανοίξουν τα σύνορα;» ρώτησε. "Τι κάνουμε τώρα; Δεν υπάρχει ελπίδα;»

Οι λαθρέμποροι υπόσχονται να οδηγήσουν τους ανθρώπους πέρα ​​από τα σύνορα, αλλά οι γιατροί λένε ότι όσοι το δοκίμασαν, συχνά γύριζαν  πίσω άσχημα χτυπημένοι από την αστυνομία της Μακεδονίας. Η υγιεινή στον καταυλισμό είναι άθλια. Περιπτώσεις ηπατίτιδας Α ανιχνεύθηκαν πρόσφατα. Αρκετές γυναίκες έχουν παραδώσει τα μωρά σε ένα τοπικό νοσοκομείο, μόνο και μόνο για να επιστρέψουν στο βρώμικο στρατόπεδο. Μια φωτογραφία ενός  νεογέννητου μωρού να το πλένουν με εμφιαλωμένο νερό που κυκλοφόρησε στα κοινωνικά δίκτυα ξεσήκωσε την οργή όλων.

«Η Ευρώπη έχει την δυνατότητα να το λύσει  αυτό», δήλωσε ο δρ. Tomislav Gijatiz, ένας γιατρός που εργάζεται στην Ειδομένη με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. «Συνήθως τα στρατόπεδα τα φτιάχνουν σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, διότι δεν υπάρχει δυνατότητα μέσα αντιμετώπισης εκεί. Αυτά τα στρατόπεδα είναι καθαρά το αποτέλεσμα των πολιτικών αποφάσεων.»

Το ξενοδοχείο Αίγλη, ένα πτωχευμένο θέρετρο στην αρχαία πόλη των Θερμοπυλών, είναι πλέον επίσημο κέντρο προσφύγων. Φωτο: Σεργκέι Ponomarev για τους New York Times

Ένα πτωχευμένο ξενοδοχείο

Η κρίση των προσφύγων έφτασε στην αρχαία πόλη των Θερμοπυλών σαν κύμα πλημμύρας που ανεβαίνει αργά. Για μήνες, οι πρόσφυγες περιφέρονταν σε πλατείες, ξεκουράζονταν στον δρόμο που οδηγεί βόρεια, ενώ κάποιοι άλλοι απλά περπάτησαν την εθνική οδό προς την Ειδομένη, πάνω από 200 μίλια απόσταση. Τα αυτοκίνητα περνούσαν δίπλα τους με 80 μίλια την ώρα.

"Θέλετε να δείτε ένα παιδί χτυπημένο από αυτοκίνητο;» ρωτάει ο Κώστας Μπακογιάννης, ο 38χρονος ψηλόλιγνος Περιφερειάρχης της Στερεάς Ελλάδας.

Είχα πάει στις Θερμοπύλες την Παρασκευή με δύο συναδέλφους, διότι ο κ. Μπακογιάννης είχε ξανανοίξει το ξενοδοχείο «Αίγλη», ένα ξενοδοχείο σπα, και το γέμισε με περίπου 250 Σύριους, κυρίως οικογένειες. Το πτωχευμένο θέρετρο είναι μεταξύ των κρατικών περιουσιακών στοιχείων που οι Ευρωπαίοι πιστωτές θέλουν να πουλήσει η Ελλάδα για να αντισταθμίσει το τεράστιο δημόσιο χρέος της.

Ο κ. Μπακογιάννης περιγράφει το ξενοδοχείο-καταφύγιο ως ένα έργο «από τη βάση προς την κορυφή» [bottom up project] μία γροθιά στην κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα. Ο θείος του, ο ηγέτης της αντιπολίτευσης στη Βουλή των Ελλήνων, θα έφθανε σύντομα για μια πολιτική επίσκεψη για να επισημάνει το ίδιο.

Ο κ. Τσίπρας έχασε το πρώτο εξάμηνο του περασμένου έτους, σε μια αναμέτρηση με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την οικονομική λιτότητα. Όταν οι πρόσφυγες άρχισαν να έρχονται στη χώρα, στην ουσία τους προέτρεψε. Αλλά, όπως οι βαλκανικές χώρες και άλλες άρχισαν να στήνουν φράχτες και να κλείνουν τα σύνορά τους, η Ελλάδα ξαφνικά είχε να αντιμετωπίσει αποκλεισμένους πρόσφυγες την ώρα που νέες διαδηλώσεις ξεσπούσαν για τα μέτρα λιτότητας.

Η προτεινόμενη συμφωνία της Ε.Ε. με την Τουρκία για τους πρόσφυγες είναι μία εξόφθαλμη προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα αντικίνητρο στους πρόσφυγες να μη πληρώνουν τους λαθρεμπόρους για να φτάσουν στην Ελλάδα. Η συμφωνία υπαγορεύει ότι οι πρόσφυγες που φτάνουν στην Ελλάδα θα πρέπει να απελαθούν πίσω στην Τουρκία και να τοποθετηθούν στο τέλος μιας λίστας αναμονής για να αιτηθούν νόμιμο άσυλο στην Ευρώπη. Για κάθε πρόσφυγα που απελαύνεται  από την Ελλάδα, ένας Σύριος που πληροί τις προϋποθέσεις και περιμένει σε τουρκικό προσφυγικό στρατόπεδο θα μπορεί να ζητήσει άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το ερώτημα είναι αν αυτό θα λειτουργήσει και κατά πόσον είναι νόμιμο. Όπως περιμέναμε στις Θερμοπύλες για τον αρχηγό της αντιπολίτευσης, μίλησα με τον Mohammed Obeaida, ένα Σύριο ετών 32, που μιλούσε αγγλικά.

«Έχουμε ξεφύγει από τη Συρία και την Τουρκία, αλλά εμείς πάμε πίσω στην Τουρκία; Γιατί;» ρώτησε. «Χάσαμε τα λεφτά μας, τα σπίτια μας, τα πάντα. Γνωρίζουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι εγκληματίες, όπως Μπασάρ αλ-Άσαντ, ο  πρόεδρος της Συρίας. Και θα ήταν έγκλημα να μας στείλουν πίσω στην Τουρκία.»

Ένα όχημα της αστυνομίας κατέφθασε με φώτα που αναβόσβηναν, μπροστά από μια μαύρη BMW που μετέφερε τον αρχηγό της αντιπολίτευσης, Κυριάκο Μητσοτάκη, τον πρόεδρο του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας. Βγήκε έξω από το αυτοκίνητο και έβαλε ένα τζάκετ καθώς τον περιτριγύρισαν γρήγορα οι φωτογράφοι. Οι Σύριοι στάθηκαν ήσυχα στο πλάι, βλέποντας το θέαμα.

Κράτησε μόλις 15 λεπτά: ο κ. Μητσοτάκης μπήκε γρήγορα μέσα στο ξενοδοχείο, ακολουθούμενος από ένα κοπάδι φωτογράφων, και κατόπιν έκανε μια σύντομη δήλωση, επαινώντας τον ανιψιό του και καταγγέλλοντας την απουσία του ελληνικού κράτους. «Το πρόβλημα επιδεινώνεται με κάθε μέρα που περνά», είπε ο κ. Μητσοτάκης. Τότε επέστρεψε γρήγορα πίσω στη BMW και έφυγε γρήγορα, χωρίς να μιλήσει  ούτε σε έναν Σύριο.

Μέσα στο ξενοδοχείο οι άνδρες συνωστίζονταν γύρω από μια τηλεόραση για να δουν το ειδησεογραφικό κανάλι Al Arabiya που έδειχνε έναν χάρτη της Συρίας. Τότε, η εικόνα ενός μωρού που ούρλιαζε γέμισε την οθόνη.

Το λιμάνι του Πειραιά, όπου οι πρόσφυγες φτάνουν με πλοίο αφού έχουν ταξιδέψει από τα ελληνικά νησιά όπως η Λέσβος. Φωτο: Σεργκέι Ponomarev για τους New York Times

Οι απλοί  Έλληνες ανταποκρίθηκαν  

Τι εννοείς «ένα σύστημα;»

Η Ανέττα Καραθανάση γέλαγε μαζί μου επειδή νόμιζα ότι κάποιος είχε τη διαχείριση των προσφύγων που έρχονταν με τα πρωινά δρομολόγια των πλοίων που καταφθάνουν στο λιμάνι του Πειραιά από τα ελληνικά νησιά. Είχα φτάσει νωρίς το περασμένο Σάββατο το πρωί, όταν οι πρόσφυγες αποβιβάζονταν από το πλοίο που ερχόταν από τη Λέσβο. Πριν χαράξει, εκατοντάδες άνθρωποι μέσα στο σκοτάδι στήθηκαν στη βροχή ζαλισμένοι και σε σύγχυση, και μερικοί νεαροί Έλληνες τους μοίραζαν ροζ αδιάβροχα. Άλλοι πρόσφυγες περπατούσαν προς τον Επιβατικό Σταθμό Νο 5 - αλλά πρόσφυγες που κοιμόντουσαν είχαν ήδη γεμίσει την αίθουσα.

Το περασμένο καλοκαίρι, η Α. Καραθανάση πήγε για διακοπές στο νησί της Σάμου και ξαφνιάστηκε με τους  πρόσφυγες που κοιμόντουσαν στην ύπαιθρο. Δημιούργησε μια σελίδα στο Facebook, «Βοηθήστε τους Πρόσφυγες της Σάμου», η οποία απροσδόκητα έφερε εθελοντές και χρήματα. Συνεργάστηκε και με άλλους Έλληνες εθελοντές στον Πειραιά, για να γίνουν λίγο ή πολύ η επιτροπή υποδοχής των προσφύγων.

«Τρέχαμε από τερματικό σε τερματικό [σταθμό] με γάλα και τσάι» είπε. Τώρα, διάφορες οργανώσεις βοηθούν να μοιράζουμε τα γεύματα, αν και μερικές φορές υπάρχουν αλλαγές στο πρόγραμμα και  «Στη συνέχεια, φωνάζουμε 10 μητέρες και 10 γιαγιάδες» είπε η κυρία Καραθανάση.

Ακριβώς όπως πολλοί απλοί Γερμανοί κινητοποιήθηκαν για να βοηθήσουν τους πρόσφυγες στη Γερμανία πέρυσι (ακόμη και αν η άφιξή τους προκάλεσε σπασμωδικές αντιδράσεις), οι απλοί Έλληνες ανταποκρίθηκαν. Στην Ειδομένη, ένας ηλικιωμένος άνδρας πάρκαρε το αυτοκίνητό του και μοίρασε καραμέλες, τρόφιμα και πάνες. Μία συγκέντρωση για τους πρόσφυγες στην Αθήνα απέφερε ένα κατακλυσμό δωρεών σε μια πόλη όπου πολλοί άνθρωποι έχουν χάσει τη δουλειά τους.

Νοσηλεύτρια στο επάγγελμα, η κα Καραθανάση δήλωσε ότι το πιο δύσκολο ήταν να πείσει τους πρόσφυγες να ξεχάσουν την Ειδομένη και να βρουν καταφύγιο σε ένα από τα κρατικά στρατόπεδα παραμονής που πολλαπλασιάζονται σε όλη την Ελλάδα.

«Νομίζουν ότι τα στρατόπεδα είναι κέντρα κράτησης» δήλωσε. «Βγαίνουν από τα στρατόπεδα και επιστρέφουν στο λιμάνι.»

Πριν πάει ακόμη 7 μ.μ., ακολούθησα την κα Καραθανάση στον Σταθμό Επιβατών 3. Οι οικογένειες ήταν πεσμένες στο πάτωμα, γιατί η αστυνομία είχε πάρει δύο πρόσφυγες στο τμήμα. Είχαν υποβάλει καταγγελία κατά του ταξιδιωτικού πρακτορείου που τους είχε πουλήσει τα εισιτήρια των λεωφορείων στην Ειδομένη, παρόλο που λεωφορείο δεν υπήρχε καν.

Στο εσωτερικό, μια γιαγιά με μια μαντίλα στο κεφάλι προσπαθούσε να ηρεμήσει ένα μικρό παιδί που έκλαιγε και άλλα παιδιά έπαιζαν με ένα κουκλόσπιτο που τους είχαν δωρίσει. Περπάτησα ανάμεσα σε ανθρώπους που κείτονταν στο πάτωμα και ένας άνδρας  με κοίταξε: «Γιατρός;» ρώτησε, δείχνοντάς μου το πόδι του, τυλιγμένο ατημέλητα με μία γάζα. Ένας άλλος άνδρας μου έδειξε τον αστράγαλό του, που ήταν πολύ πρησμένος. Μια νεαρή γυναίκα με κοκκινισμένα μάτια κρατούσε ένα μωρό κάτω από μια κουβέρτα.

«Πού είναι ο γιατρός;» ρώτησε.

Ζαλισμένος, κάθισα στο πάτωμα δίπλα σε μια γυναίκα με μπούρκα, καθώς δίπλωνε προσεκτικά τα ρούχα των παιδιών της. Είχε εγκαταλείψει το κατεστραμμένο Χαλέπι με τον σύζυγό της και τα έξι τους παιδιά. Ήξερε ότι τα μακεδονικά σύνορα ήταν κλειστά. Δεν την ένοιαζε.

«Εγώ πάω στη Γερμανία», είπε σε σπαστά αγγλικά, «για να σώσω τα παιδιά μου.»

Πρόσφυγες φθάνουν στο νησί της Λέσβου, όπου Ελλάδα και Τουρκία χωρίζονται από ένα στενό τμήμα της θάλασσας. Φωτο: Σεργκέι Ponomarev για τους New York Times

Σκότωσαν  τον  γιο μου

Ήταν 6:15 το πρωί της περασμένης Κυριακής, και οι εθελοντές είχαν ανάψει μια φωτιά στην παραλία. Ήταν σε επιφυλακή κατά μήκος της νότιας ακτής του νησιού Λέσβος, όπου μόνο ένα στενό τμήμα του Αιγαίου χωρίζει την Ελλάδα από την Τουρκία. Τα φώτα κατά μήκος των τουρκικών ακτών έτρεμαν.

Αργότερα, ένας εθελοντής εντόπισε ένα σχήμα πάνω στο νερό. Η Λέσβος είναι τώρα μια κυψέλη των ομάδων ανθρωπιστικής βοήθειας. Μια ομάδα δημιούργησε έναν καταυλισμό που στεγάζει σήμερα περισσότερους από 500 μετανάστες. Άλλοι έφεραν κολυμβητές με στολές, ζεστές κουβέρτες, μεταφραστές της αραβικής γλώσσας και κούτες  με στεγνά ρούχα. Οι παραλίες έχουν «μποτιλιαριστεί» από καλές προθέσεις.

Ορατή μέσα από τα κυάλια, μια γκρίζα βάρκα ήταν γεμάτη πρόσφυγες. Η βάρκα άρχισε να βουλιάζει και όλοι πήδηξαν σε αυτοκίνητα και  φορτηγά. Αργότερα ήρθε ένα ταχύπλοο της ελληνικής ακτοφυλακής και αναχαίτισε άλλες δύο  βάρκες προσφύγων. Αλλά αυτή ξέφυγε.

Φτάσαμε στο σημείο. Ένας εθελοντής έσπευσε σε ένα ταχύπλοο. Κολυμβητές με στολές βούτηξαν μέσα στο νερό. Οι άνθρωποι στη βάρκα άρχισαν να φωνάζουν, ευτυχώς. Ένας άνδρας στεκόταν  και κουνούσε τα χέρια του.

Έπειτα όλα έγιναν γρήγορα: Οι μητέρες, τα μωρά, οι γιαγιάδες βγήκαν έξω, καθώς και οι άνδρες. Τύλιξαν με κουβέρτες τα νήπια που ούρλιαζαν. «Μιλάει κανείς κουρδικά;» φώναξε ένας μεταφραστής.

Σε λίγο, όλοι ήταν σε ένα λεωφορείο που κατευθύνθηκε σε ένα επίσημο κέντρο διεκπεραίωσης. Ένας άνδρας με μπλε παντελόνι, ένα πατημένο σακάκι και ένα καλά περιποιημένο μουστάκι θα μπορούσε να πήγαινε στη δουλειά του, εκτός από το ότι το παντελόνι του ήταν βρεγμένο. "Ευχαριστώ! Σας ευχαριστούμε!», είπε μιλώντας στο κινητό του.

Ο άνδρας αυτός, ο Saydo Ashur Yousif, ετών 36, είναι ένας καθηγητής μαθηματικών. Είχε μιλήσει με τον αδελφό του. Πέρασε από τη  Μοσούλη στο Ιράκ με τη σύζυγό του και τα μικρά παιδιά τους. Ρώτησα αν ήταν ευτυχισμένος που τα είχε καταφέρει να φτάσει στην Ευρώπη. Η οικογένειά του είναι Yazidi, μια θρησκευτική μειονότητα της οποίας τα μέλη βιάστηκαν και δολοφονήθηκαν από το Ισλαμικό Κράτος. Ένας μαχητής του ISIS σκότωσε ένα από τα παιδιά του.

«Δεν είμαι χαρούμενος», είπε.

Ο ίδιος σχεδιάζει να πάει στη Γερμανία. Πώς θα έφτανε εκεί; «Δεν έχω ιδέα», παραδέχτηκε.

Είχε διανύσει πολύ μακρύ δρόμο. Τώρα είχε να αντιμετωπίσει τον δρόμο μπροστά του.

Ο Δημήτρης ΜΠΟΥΝΙΑΣ συνέβαλε στο ρεπορτάζ.

http://www.nytimes.com/2016/03/18/world/europe/greece-idomeni-refugees.html?hpw&rref=world&action=click&pgtype=Homepage&module=well-region&region=bottom-well&WT.nav=bottom-well&_r=2

Επιβλητικός τόμος του «Εντευκτηρίου» για τον Οδυσσέα Ελύτη

περιοδικό Εντευκτήριο

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ

ειδικό, έκτακτο τεύχος (Δεκέμβριος 2011)

310 σελίδες, 14 ευρώ 

Συγκεντρωτικός τόμος του «Εντευκτηρίου»

«Οδυσσέας Ελύτης: 100 χρόνια από τη γέννησή του»

με όλα τα κείμενα για τον ποιητή που δημοσιεύτηκαν

στο περιοδικό (1990-2005) και τέσσερα πρόσφατα

΄Ελληνες και ξένοι ειδικοί γράφουν για τον μεγάλο δημιουργό

Πλούσια εικονογράφηση

«Τη μνήμη δεν την εμπιστεύομαι. Έχει τόσο μεγάλη ζήτηση, από τα προσφιλή ιδίως, που δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην ακριβή διαφύλαξή τους. Και συχνά αναγκάζεται, όχι μόνο να παραλείπει και να παραποιεί, αλλά, για ν’ αερίζεται κάπως ο κλειστός χώρος, την έχω δει να διαπράττει εγκλήματα, δίνοντας με τα ίδια της τα χέρια στη λήθη πολλά δυσαναπλήρωτα, τάχα προς φύλαξη. Γι’ αυτό ξαναδιάβασα όλη την ποίηση του Ελύτη, κι ας μην την είχα ξεχάσει. Και την ξαναδιάβασα όλη και πάλι, και μετά στίχο στίχο ξεχωριστά. Και ξαναπήρα όλα μαζί, όλα ωραία συσκευασμένα μέσα στη μοναδικότητά τους, όλα με τη λικνιστική πολυσημία τους, όλα ονειρευτικά, μακρόβια, επηρεαστικά. Και συνάντησα πάλι τις κρυφές επιρροές που δέχτηκα από κείνον ― οι κρυφές είχαν πια κατέβει σε ανεξιχνίαστο βάθος διεργασίας. Θα αναφέρω μόνο μία, την πλέον απροκάλυπτη, που είναι η εμμονή μου στην παρομοίωση. Είμαι σίγουρη ότι την οφείλω σ’ ένα τετράστιχο του Ελύτη» γράφει η Κική Δημουλά, “ανοίγοντας” το πολυσέλιδο έκτακτο τεύχος του «Εντευκτηρίου» που τιτλοφορείται «Οδυσσέας Ελύτης: 100 χρόνια από τη γέννησή του», και στο οποίο συγκεντρώνονται όλα τα κείμενα για τον Ελύτη που δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς στις σελίδες του περιοδικού.

Των ήδη δημοσιευμένων προτάσσονται τέσσερα πρόσφατα κείμενα: της Κικής Δημουλά, που ήδη μνημονεύτηκε («Σαν ωραίο... παρόν»), της Πάολα Μαρία Μινούτσι («Η Ελλάδα πέρα από την Ελλάδα στην ποίηση του Ελύτη»), του Ντέιβιντ Κόνολι (για τη μαγεία όπως την αντιλαμβάνεται ο ποιητής) και του Γιάννη Ευθυμιάδη (το τελευταίο από μια σειρά δώδεκα συναρθρωμένων δοκιμίων γύρω από το «Μονόγραμμα»).

Ο τόμος περιλαμβάνει ακόμη δοκίμια και μελετήματα (ήδη δημοσιευμένα στο «Εντευκτήριο», τόσο στο μεγάλο αφιέρωμα του διπλού ―και εξαντλημένου από χρόνια― διπλού τεύχους 23-24 [1993] όσο και στις «Σελίδες για τον Ελύτη» του τεύχους 70 [2005]), τα οποία στο σύνολό τους συγκροτούν ένα εύρωστο “σώμα” διεισδυτικών προσεγγίσεων σ’ ένα έργο ―ποιητικό και δοκιμιακό― που εξακολουθεί να προκαλεί σταθερά το ενδιαφέρον των μελετητών και του αναγνωστικού κοινού.

Πρόκειται για τα κείμενα των:

► του Αλέξανδρου Αργυρίου, για την ποίηση του Ελύτη πριν από το «Άξιον Εστί»,

► του Αλέξη Ζήρα για ένα όχι ιδιαίτερα γνωστό κριτικό κείμενο του Βάσου Βαρίκα (το οποίο αναφέρεται στο έργο του Ελύτη από τους «Προσανατολισμούς» μέχρι το «Άξιον Εστί» και επίσης δημοσιεύεται εδώ),

► του Ξ. Α. Κοκόλη, για τα υπόγεια ρεύματα της έμπνευσης του «Άξιον Εστί», με σχόλια σε προσχέδια της όγδοης ωδής αυτής της ποιητικής σύνθεσης,

► του Γ. Π. Σαββίδη, κείμενο διάλεξης στα αγγλικά, στο Χάρβαρντ, λίγο μετά τη βράβευση του Ελύτη με το Νομπέλ, με καίριες παρατηρήσεις για το έως τότε έργο του ποιητή,

► του Νικήτα Παρίση, για το «Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου»,

► της Μαρίας Στασινοπούλου, για τις κριτικές που γράφτηκαν για το ίδιο βιβλίο,

► του Δανιήλ Ιακώβ, “δοκιμαστική” ανάγνωστη δύο ποιημάτων από τα «Ελεγεία της Οξώπετρας»,

► του Θεόδωρου Παπαγγελή, για τη «γραμματική των αισθήσεων» του Ελύτη,

► του Αναστάση Βιστωνίτη, για το «ελυτικό κοσμοείδωλο»,

► του Ντέιβιντ Κόνολι, για τη μετάφραση της «πρισματικής» ποίησης του Ελύτη και ειδικότερα των «Ελεγείων της Οξώπετρας»,

► της Πάολα Μαρία Μινούτσι, για σχέση της ποίησης του Ελύτη με την ποίηση του Ουίλλιαμ Μπλέηκ και του Τζιουζέπε Ουνγκαρέτι,

► της Ιουλιέττας Ηλιοπούλου, για τη «φυσική φιλοσοφία» (αντί: φυσιολατρεία) που χαρακτηρίζει την ποίηση του Ελύτη, καθώς και για την έννοια της ελληνικότητας στο έργο του,

► του Δημήτρη Καλοκύρη, για τα αυτοκίνητα και τις μοτοσικλέτες στο έργο του ποιητή,

► του Αντώνη Κωτίδη, για την «αισθητική της ιθαγένειας» στον Ελύτη (με αφορμή τον κριτικό λόγο του ποιητή για τη ζωγραφική), αλλά και για τον Ελύτη του «Άξιον Εστί»,

► του Γιάγκου Ανδρεάδη, για τη σχέση του Ελύτη με το θέατρο,

► του Γιώργου Παπαντωνάκη, πίνακας «χρωματικών λέξεων» στην ποίηση του Ελύτη,

► του Δημήτρη Δασκαλόπουλου, μια περιδιάβαση στη βιβλιογραφία Ελύτη,

► του Μαρίνου Πουργούρη, για τη «θεωρία των αναλογιών» του ποιητή,

► της Λέλης Μπέη, μικρό δοκίμιο “προσωπικής” ανάγνωσης του Ελύτη,

► της Θέμιδας Βελένη, για τον κριτικό λόγο του ποιητή για την εικαστική δημιουργία της εποχής του μεσοπολέμου.

Το ειδικό αυτό τεύχος ολοκληρώνεται με εκτενείς παρουσιάσεις, από τον Γιώργο Κορδομενίδη, πρόσφατων εκδόσεων για τον Ελύτη και το έργο του.


[Το video αυτό δημιουργήθηκε από τον φίλο - υποστηρικτή του Εντευκτηρίου, Τέλλο Φίλη.]

Όσοι ενδιαφέρονται να λάβουν το ιδιαίτερο αυτό τεύχος με αντικαταβολή (ή να το δωρίσουν, με τον ίδιο τρόπο) έναντι 16,00 ευρώ (περιλαμβανομένων και των ταχυδρομικών εξόδων) παρακαλούνται να επικοινωνήσουν με το τηλ. 2310 279607 ή να στείλουν e-mail στο entefktirio@translatio.gr

H σκυλίτσα που με έσωσε

του Τέλη Πολυχρονιάδη

Μόλις είχα φτάσει σ’ αυτή την πόλη την άπονη τη σκληρή τη φωτεινή, μ’ έναν ουρανό γίγαντα πολλά βαρύ που δεν σήκωνε σύννεφα στο κεφάλι του,  μόλις είχα προσγειωθεί με τον κώλο πάνω σε σπασμένα γυαλάκια και φόρτωνα θυμό και θυμούς, τι γύρευα εδώ, η ζωή με ξεφόρτωνε απ’ την καρότσα της ρουτίνας σε νέα εδάφη, τόσο κοντά, τόσο μακριά απ’ το σπίτι μου και την ηρεμία μου. Από τη χειμέρια νάρκη της καθημερινότητας… Ένας καλός φίλος με μάζεψε σπίτι του, με γέμισε φροντίδες κι αναμνήσεις, είχα βρει ένα καινούριο κουκούλι… Κι άλλοι φίλοι, λίγοι, ζούσαν σ’ αυτόν τον τόπο, όμως εκείνη που με στήριξε, με έσωσε, ήταν μια γριά αδέσποτη σκυλίτσα, έμενε στον δρόμο που περνούσα κάθε μέρα, κάθε βράδυ, την έβλεπα στο ίδιο μέρος, κάτω από το ίδιο μπαλκόνι, στον δρόμο μας, στη διαδρομή, ήταν οχτώ χρόνια εκεί (είπε μια μέρα η γειτόνισσα), μας υιοθέτησε και εδώ τη βγάζει, πρωί βράδυ μεσημέρι απόγευμα εκεί την έβγαζε, εκτός κι αν είχε ήλιο παραπάνω, οπότε σηκωνόταν βαριά βαριά απ’ τα κιλά κι από τα χρόνια και πήγαινε κι έπιανε μια καλή θέση στον ήλιο. Ήρθε ένας χειμώνας πότε απαλός και πότε άγριος, σκληρός. Άρχισα να της κουβαλάω φαγώσιμα, να την πιάσω φίλη· όποτε πέρναγα της πήγαινα κάτι, τη χάιδευα, της έλεγα λίγα λόγια να με αναγνωρίζει: στην αρχή φοβόταν, ήταν φοβισμένη από κάτι, όπως όλα αυτά τα ζωντανά που τα ’ριξε η ζωή στον δρόμο, μετά με συνήθισε, πάντως ποτέ δεν έτρωγε μπροστά μου, άφηνα το φαί κι έφευγα… Πάνω- κάτω (γιατί είχε και μια ανηφόρα του Γολγοθά λέμε), διαδρομές από το σπίτι του φίλου μέχρι το δικό μου, δρομολόγιο συνήθως βραδινό για φαΐ κρασί παρέα, στον γυρισμό χαιρετούσα, της έλεγα δυο λόγια, οι μέρες κρύωσαν πολύ, έλεγα θα κρυώνει, πήγα πήρα ένα πατάκι το ’βαλα εκεί που ξάπλωνε η γριούλα μας, άρχισαν κι άλλοι να φέρνουν κάτι,  μια παλιά κουβέρτα, μια κουρελού, πότε τα άλλαζαν, τα έπλεναν, τα ξανάφερναν… ήρθε ένα βράδυ χιονιάς και χιόνι, πήρα απ’ το σπίτι ένα ζεστό πατάκι και της το πήγα, πήγα να τη σκεπάσω ο άσχετος και τρόμαξε, μάλλον θύμωσε, ρε σεις μου τα πρήξατε με τα πατάκια σας και τα χαδάκια σας!

Τη λυπόμουνα και μαζί λυπόμουνα τον εαυτό μου αδέσποτο  σ’ αυτή την πόλη, της πρωτευούσης σημασίας, που με έδερνε και δερνόμουνα κι ας είχα τον φίλο τον κολλητό, τον γείτονα… Πάνω-κάτω πέρασε ο καιρός, πέρασαν οι μήνες, το μυαλό έβαλε πορεία στο σώμα, συνήλθε, τα χάδια χάδια, η σκυλίτσα στο πόστο της, ήταν η φιλενάδα μου, πότε πότε γαύγιζε κάποιον ή κάτι με δυσκολία, βραχνά βραχνά, κι ώσπου μια μέρα δεν τη βρήκα στο μέρος της.

Δεν ανησύχησα, θα πήγε, είπα, καμιά βόλτα, ξαναπέρασα, τίποτα, δεν την ξανάδα την αγαπούλα μου, θα πήγε σε άλλη γειτονιά είπα, μας βαρέθηκε … δεν έμαθα ποτέ τι έγινε, μάλλον ήρθε η ώρα της, δεν βρήκα κάποιον να ρωτήσω…

Προχτές πήρα μια φωτογραφία της κι ένα κερί από αυτά που βάζουν στους τάφους και πήγα το ακούμπησα εκεί στο μέρος της κι άναψα το κεράκι να κάνω το μνημόσυνο…

Το κερί έμεινε να καίει για δυο μέρες, κανείς δεν το ακούμπησε, όλοι μαζί πενθούσαμε,  μετά κάποιος τα μάζεψε…

Έχε γεια, σκυλίτσα μου χωρίς όνομα, πάντα θα σε θυμάμαι, έχε γεια!

Εφυγε ο «ζωγράφος με τα πινέλα και τα χρώματα» Παναγιώτης Τέτσης

της Μαίρης Αδαμοπούλου

πηγή: www.tanea.gr

Tολμηρός κολορίστας και ακούραστος θεράπων της τέχνης ως την τελευταία στιγμή ο Παναγιώτης Τέτσης έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών, ύστερα από μακρά κι επίπονη μάχη με τον καρκίνο. 

Η κηδεία του Παναγιώτη Τέτση θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 7 Μαρτίου στις 2.30 μ.μ. στον Ιερό Ναό Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου (οδός Σκουφά, Κολωνάκι). Στη νεκρώσιμη ακολουθία θα παραστεί ο Μητροπολίτης Ύδρας – Σπετσών – Αιγίνης – Ερμιονίδος και Τροιζηνίας κ. Εφραίμ. Η ταφή θα γίνει στην Ύδρα, την Τρίτη 8 Μαρτίου, στις 12.00 το μεσημέρι.
Η οικογένεια επιθυμεί αντί στεφάνων να διατεθούν τα χρήματα για το Κουλούρειο Νοσοκομείο «Παναγία Φανερωμένη» της Ύδρας.

Δάσκαλος και ακαδημαϊκός, ο δημιουργός προτιμούσε να συστήνεται ως «ζωγράφος με τα πινέλα και τα χρώματα», δεν υπέκυψε στη λογική των παραγγελιών. Αποθέωσε στους καμβάδες του την ιδιαίτερη πατρίδα του, τα βράχια και τη θάλασσα της Υδρας και τα πεύκα της αγαπημένης του Σίφνου. 

Προσπάθησε να κρατήσει την φρεσκάδα των λουλουδιών μέσα από τον χείμαρρο των χρωμάτων που χειριζόταν με απίστευτη μαεστρία και την οικειότητα στα πρόσωπα των αγαπημένων του φίλων, χωρίς να μπει ποτέ (με μια νεανική εξαίρεση) στον πειρασμό να βάλει ο ίδιος τη δική του όψη στο χαρτί. Και επικύρωσε τη σημαντική θέση του στην εικαστική σκηνή όταν έδωσε μνημειακές διαστάσεις στην καθημερινότητα μέσα από τη «Λαϊκή Αγορά» του, χωρίς να χάσει σχεδόν ποτέ τον εφηβικό ενθουσιασμό του. 

Μάστορας της ελαιογραφίας και κορυφαίος ακουαρελίστας, αλλά και χαράκτης, με το εξασκημένο και γεμάτο αθωότητα βλέμμα του, κατάφερνε να μετατρέπει το φως και το χρώμα – δυο αιώνιους αντιπάλους, καθώς κι ο ίδιος εκτιμούσε ότι ειδικά το έντονο ελληνικό φως ξεθωριάζει τα χρώματα – σε συμμάχους ικανούς να αναδείξουν την ομορφιά όπου κι αν μπορούσε να την εντοπίσει.

Οταν τον πρόσεξε ο Πικιώνης...

Γεννημένος στην Ύδρα το 1925 ο Παναγιώτης Τέτσης, ήταν μόλις 14 ετών όταν πρόσεξε τη δουλειά του ο σπουδαίος αρχιτέκτονας Δημήτρης Πικιώνης καθώς εντυπωσιάστηκε από τον ρηξικέλευθο τρόπο με τον οποίο είχε ζωγραφίσει τα Σπίτια της Υδρας. Και έτσι απέκτησε έναν πολύτιμο φύλακα –άγγελο, ενώ γρήγορα τον ίδιο ρόλο ανέλαβαν τόσο ο Νίκος Χατζηκυριάκος –Γκίκας όσο και ο Ανδρέας Εμπειρίκος.

Στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής δοκίμασε τις δυνάμεις του στην Νομική και αφού γρήγορα διαπίστωσε ότι δεν τον ενδιέφερε, γράφτηκε στην Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλό του τον Κωνσταντίνο Παρθένη.

Τα μέσα της δεκαετίας του ’50 τον βρήκαν με υποτροφία να σπουδάζει στο Παρίσι, ενώ με την επιστροφή του στα πάτρια εδάφη, το 1957, βρήκε τη «φωλιά» του, που δεν αποχωρίστηκε ως το τέλος: το ατελιέ του στην οδό Ξενοκράτους. Εκεί που περνούσε ώρες πολλές καθημερινά για να φιλοτεχνήσει τα έργα για τις 90 και πλέον ατομικές του εκθέσεις. Για να συναντήσει τους φίλους του, οι οποίοι ξαπόσταιναν με ένα ποτήρι παγωμένο νερό κι ένα γλυκό του κουταλιού που πάντα είχε στο ντουλάπι του.

Και για να δημιουργήσει το εμβληματικότερο έργο του, τη Λαϊκή Αγορά, μια σύνθεση που ξεπερνά σε μήκος τα 50μ. γεμάτη κίνηση και χρώμα, έναν ύμνο στην καθημερινότητα όσων συνέβαιναν κάθε Παρασκευή έξω από την πόρτα του, παρασύροντας το βλέμμα του θεατή να πιστέψει πως βρίσκεται κι ο ίδιος εκεί, μέσα στη βουή και το αταίριαστο πλήθος, τα φρούτα και τα λαχανικά που μοιάζουν με ένα πανηγύρι, όπου τιμώμενος δεν είναι άλλος κανείς παρά η ζωή.

«Αποτινάξτε τον δάσκαλό σας... »

Δεύτερο αγαπημένο του στέκι η Σχολή Καλών Τεχνών στην οποία άρχισε να διδάσκει από το 1976 έως το 1991. Από το εργαστήριό του πέρασαν πολλοί από τους σημερινούς καταξιωμένους ζωγράφους κι εκείνος παρά τις τιμές και την αναγνώριση θεωρούσε ότι δεν υπάρχει καλύτερη φιλοφρόνηση από το να τον αποκαλούν «δάσκαλο», αν και ήταν ο ίδιος που τους παρότρυνε να κάνουν κάτι που θεωρούσε δύσκολο: να αποτινάξουν τον δάσκαλό τους και να βρουν τον δρόμο τους.

Τον χρωστήρα του δεν τον άφηνε εύκολα από το χέρι, κι όπου κι αν βρισκόταν, πάντα θα έβρισκε κάτι να κεντρίσει το καλά εξασκημένο βλέμμα του, το οποίο συνέβαλε αποφασιστικά ώστε να αναδειχθεί σε έναν από τους πιο πηγαίους, εκφραστικούς, ποιοτικούς και εν τέλει πιο σημαντικούς ζωγράφους της σύγχρονης ελληνικής τέχνης.

Αλλά κι από τους πιο γενναιόδωρους, καθώς όχι μόνο έχει προσφέρει στην Εθνική Πινακοθήκη 210 έργα του, αλλά και το δικαίωμα το 20% εξ αυτών να μπορούν να πωληθούν ώστε να αγοραστούν έργα συναδέλφων του, τα οποία λείπουν από τις συλλογές του μουσείου, όπως έγινε γνωστό την περασμένη Δευτέρα, οπότε του απονεμήθηκε το νεοσύστατο βραβείο εικαστικών τεχνών «Γιάννης Μόραλης» από το Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά η επιδείνωση της ήδη βεβαρημένης υγείας του δεν του επέτρεψε να παραστεί στην τελετή.

Δείτε στο βίντεο μια προ διετίας εκτενή συνομιλία του με την Κατερίνα Ζαχαροπούλου.