Εντευκτήριο Νο 116: Περιεχόμενα

-->

ΣΤΟ ΝΕΟ ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ

Πέντε κείμενα για τη σύγχρονη προσφυγιά, ελληνική και ξένη πεζογραφία και ποίηση, κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων, φωτογραφικό ένθετο 

Τεύχος 116, 160 σελ., τιμή 10,00 ευρώ

ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ

«[…] Η ιστορία του ανθρώπου δεν είναι παρά η ιστορία των μεταναστεύσεων, των βίαιων μετακινήσεων, των ξεριζωμών, των μαζικών διώξεων, της αναγκαστικής προσφυγιάς, της αναζήτησης από τόπο σε τόπο και από ήπειρο σε ήπειρο μιας άλλης, καλύτερης ή και απλώς υποφερτής, ζωής. […] Εδώ και περίπου είκοσι χρόνια, στην Ελλάδα, στον νότο των Βαλκανίων, στην Ελλάδα, την από αιώνες γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, στην Ελλάδα, το ακρότατο ανατολικό σύνορο της Ευρώπης, καταφεύγουν άνθρωποι βασανισμένοι, κυνηγημένοι, δαρμένοι, μισοπνιγμένοι, είτε ως πρόσφυγες είτε ως μετανάστες, ακολουθώντας τον δρόμο προς τη Δύση, αναζητώντας τη Γη της Επαγγελίας, όπως αιώνες πριν οι Ευρωπαίοι, οδηγημένοι από την ανάγκη, την πείνα, τις επιδημίες, τις εσωτερικές διαμάχες, τους πολέμους, και, με το πρόσχημα της απελευθέρωσης των Αγίων Τόπων, αναζητούσαν, όχι ως ικέτες, όπως σήμερα οι πρόσφυγες, αλλά ως Σταυροφόροι κατακτητές, τη δική τους Γη της Επαγγελίας. […]» Πρόκειται για αποσπάσματα από το κείμενο ομιλίας της Μάρως Δούκα στην περυσινή Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης, με το οποίο “ανοίγει” η μικρή ενότητα κειμένων για την προσφυγιά στο νέο τεύχος (αριθ. 116) του «Εντευκτηρίου», που κυκλοφόρησε πρόσφατα.

Φωτογραφία: Σάκης Βαβαλίδης

Τα άλλα κείμενα της ίδιας ενότητας:

▶︎ «Το ταξίδι μου στην Ελλάδα», του Σύριου πρόσφυγα Μοχάμεντ Σβιμπ, που μένει τα τελευταία χρόνια στη Θεσσαλονίκη, περιγράφει με οριακή αφηγηματική οικονομία την περιπέτεια του ερχομού του στη χώρα μας και τις δραματικά δύσκολες πρώτες ημέρες του εδώ·

▶︎ «Η ταβέρνα της Μαρίας», απόσπασμα κειμένου του Γιάσιμ Μοχάμεντ (Ιρακινού πρόσφυγα εγκατεστημένου από χρόνια στη Στοκχόλμη) από το βιβλίο που έγραψε από κοινού με τον Γιαν Χένρικ Σβαν (μετάφραση Μαργαρίτας Μέλμπεργκ), καρπός της εμπειρίας τους ως εθελοντών υπέρ των προσφύγων, για τους οποίους ετοίμαζαν σάντουιτς, βοηθούσαν ως διερμηνείς και συγκέντρωναν χρήματα μέσω Facebook·

▶︎ «Η ιστορία του Γκαλρίμ», Πακιστανού πρόσφυγα που ζει σε ελληνικό νησί, όπως την αφηγείται ο Γιώργος Τυρίκος-Εργάς· ο Γκαλρίμ, γράφει ο Τυρίκος-Εργάς, «φτάνοντας στην Τουρκία, στάθηκε άτυχος. Τον πλησίασαν και του υποσχέθηκαν βοήθεια. Τον πήγαν μαζί με άλλους σε ένα υπόγειο, όπου του ανακοίνωσαν πως πλέον είναι όμηρος και πως θα έπρεπε να επικοινωνήσει με τους δικούς του για λύτρα. Τον βασάνιζαν για καιρό. O Γκαλρίμ έχει πυροβοληθεί, έχει μαχαιρωθεί, έχει συρθεί με φορτηγό, έχει πατηθεί. O πατέρας του έστειλε χρήματα και τον άφησαν, μα πήρε καιρό. Δύσκολο καιρό, σαν αιώνες»·

▶︎ τέλος, η αφήγηση της δύσκολης ζωής στην Αθήνα ενός επίσης Σύριου πρόσφυγα (ας τον πούμε Μαχμούντ), όπως την κατέγραψε πριν από χρόνια ―(όταν ακόμη οι πρόσφυγες από τη χώρα αυτή ήταν πολύ λίγοι) ο Γιώργος Κορδομενίδης ― το ελληνικό κράτος αρνιόταν επί πολύ πολύ καιρό να του δώσει πολιτικό άσυλο· έκτοτε η τύχη του αγνοείται.

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΟΙΗΣΗ

Η ενότητα της λογοτεχνίας περιλαμβάνει:

▶︎ πεζά των Γιάννη Παλαβού, Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή, Μάριου Ποντίκα, Ηλία Μαγκλίνη, Γιάννη Μπαλαμπανίδη, Κίμωνα Καλαμάρα, Δήμητρας Διδαγγέλου, Άννας Μερτζάνη, Άννυς Κουτροκόη και Οφηλίας Γαλάνη· ξεχωριστή θέση καταλαμβάνει το διήγημα του Γουίλλιαμ Φώκνερ «Ο λυκάνθρωπος» (μετάφραση Γιάννη Θεοδοσίου)· 

Γλυπτό με τον Φώκνερ, Οξφόρδη / Μισσισσιππή

επίσης, μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά διήγημα του Κροάτη Χέρβογιε Ίβαντσιτς (μετάφραση Γιάννη Θεοδοσίου)·

▶︎ ποιήματα των Δημήτρη Λεοντζάκου, Ράνιας Καταβούτα, Γιάννη Γκούμα, Στάθη Κουτσούνη, Αλεξάνδρας Μυλωνά, Κώστα Θ. Ριζάκη, Στέλλας Βοσκαρίδου, Αρίστης Ζαΐμη και Μαρίας Καρδάτου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν:

▶︎ η εξιστόρηση, από τον Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλο, της δημιουργίας και της σύντομης διάρκειας λειτουργίας της Κινηματογραφικής Λέσχης Καβάλας (1961-1968), με τη συνδρομή της συζύγου του Νιόβης και των Μαρίας Χουρμουζιάδη, Γιώργου Στογιαννίδη, Δημήτρη Λαζαρίδη και Πρόδρομου Μάρκογλου (την αφήγηση του Παπαδημητρακόπουλου κατέγραψε και παρουσιάζει ο κινηματογραφιστής και ποιητής Λευτέρης Ξανθόπουλος, προσθέτοντας ένα σύντομο αλλά και πολύ κατατοπιστικό επίμετρο για τις πρώτες κινηματογραφικές λέσχες στην Ελλάδα)·

O Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλος (αριστερά) με τον Τάκη Κανελλόπουλο, 

στην Καβάλα (1966). Από τον τόμο Τάκης Κανελλόπουλος, 

38ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου & Εκδόσεις Αιγόκερως

▶︎ το δοκίμιο του Κώστα Λογαρά «Αν ο Μάνος Ελευθερίου ήταν ένα (και μόνο) τραγούδι», στο οποίο εξηγεί, γιατί, κατά τη γνώμη του, το στιχουργικό σύμπαν του Ελευθερίου περιέχεται στους στίχους του τραγουδιού «Στους μπαξέδες».

▶︎ Τέλος, η Τζίνα Πολίτη δημοσιεύει “ανοιχτή επιστολή” στον Γιώργο Βέλτσο, με τη γνώμη της για την πρόσφατη ποιητική συλλογή του «Λευκή Ελλάδα».

ΑΠΟΥΣΙΟΛΟΓΙΟ

Ο Γιώργος Κορδομενίδης "αποχαιρετά" τον ποιητή Μάρκο Μέσκο· η Γλυκερία Μπασδέκη τον πεζογράφο Χρήστο Αγγελάκο· ο Μεχμέτ Αλί Οζτσομπανλάρ τον φωτογράφο της Πόλης, Αρά Γκιουλέρ.

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ / ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

▶︎ Βαγγέλης Χατζηβασιλείoυ: Η σύντομη ζωή και ο τραγικός θάνατος ενός ορκισμένου επαναστάτη (Μάριου Μαρκοβίτη, «Όχι, δεν είμαι εχθρός του λαού»)

▶︎ Μαρία Στασινοπούλου: Παιχνίδια ισορροπιών (Κώστα Ακρίβου, «Γάλα Μαγνησίας»)

▶︎ Μ. Γ. Μερακλής: Σε αναζήτηση του Παραδείσου (Χριστόφορου Λιοντάκη, «O μεγάλος δρόμος»)

▶︎ Μάνος Στεφανίδης / Λέων Α. Ναρ: Έφηβος στα νύχια του χρόνου (Μανόλη Ξεξάκη, «Το θέατρο της οικουμένης»)

▶︎ Τάνια Βοσνιάδου: Κατασκευάζοντας τον εαυτό (Άρι Γεωργίου, «Η αρχιτεκτονική του εαυτού»)

▶︎ Δημήτρης Κόκορης: Το αναπόδραστο φως του θανάτου (Δημήτρη Κοσμόπουλου, «Θέριστρον»)

▶︎ Τόλης Νικηφόρου: Μία δυνατή και εξωστρεφής φωνή από την περιφέρεια (Δημήτρη Π. Κρανιώτη, «Γραβάτα δημοσίας αιδούς»)

▶︎ Αλεξάνδρα Μπακονίκα: Η περιπέτεια της αγάπης (Χλόης Κουτσουμπέλη, «Το σημείωμα της οδού Ντεσπερέ»)

▶︎ Κλεοπάτρα Λυμπέρη: Η ψυχή και ο κόσμος (Εύας Στάμου, «Τα κορίτσια που γελούν»)

 ▶︎ Διονύσης Μαρίνος: Oι ανοιχτές θύρες ενός εκλεκτού μουσείου (Αχιλλέα Κυριακίδη, «Το Μουσείο των Τύψεων»)

 ▶︎ Έλενα Στ. Τσαγκαράκη: Έξοδος κινδύνου (Βικτώριας Κουκουμά, «Περασμένη χώρα»)

▶︎ Λίλια Τσούβα: Πρόσφυγες: Μία απαιώνια τραγωδία (Ελένης Λόππα, «Η ζωή είναι αλλού»)

 ▶︎ Τέλλος Φίλης Η καθημερινότητα της Ποίησης (Δημήτρη Χαρίτου, «Τα τριακόσια εξήντα πέντε και το ένα για τα δίσεχτα χρόνια»)

▶︎ Στις τακτικές στήλες τους, ο Βασίλης Αμανατίδης σχολιάζει βιβλία του Δημήτρη Παπανικολάου («Κάτι τρέχει με την οικογένεια»), της Ερμοφίλης Τσότσου («Ώρες ανησυχίας») και της Όλγας Παπακώστα («Μεταμορφώ[θ]εις»), ενώ η Βάνα Χαραλαμπίδου και ο Γιώργος Κορδομενίδης στα «Βιβλία στο κομοδίνο» φυλλομετρούν πρόσφατες εκδόσεις.

ZΩΓΡΑΦΙΚΗ

Την ενότητα της λογοτεχνίας στο τεύχος αυτό του Εντευκτηρίου κοσμεί ζωγραφική της Σόφης Σενόγλου. Η εικαστικός Σόφη Σενόγλου γεννήθηκε το 1967 στη Θεσσαλονίκη. Διδάσκει το μάθημα των εικαστικών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Αρχικά, σπούδασε γραφικές τέχνες. Αργότερα, αποφοίτησε από το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με δασκάλους τούς Δημήτρη Κοντό και Βαγγέλη Δημητρέα. Το έργο της αναφέρεται στην ανθρώπινη συνθήκη. Από διαφορετικές διαδρομές μέσων και ύφους, αναζητά τις μορφές εκείνες που βρίσκονται σε ανοιχτό διάλογο με τους παρατηρητές τους. Καλλιτέχνες όπως οι Γιάννης Κουνέλλης, René Magritte, Antony Gormley, Robert Longo, Pina Bausch, Δημήτρης Παπαιωάννου, Απόστολος Γεωργίου, αποτέλεσαν πεδίο έμπνευσης για τη δουλειά της. Έχει εκθέσει στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, τη Σύρο και τη Βιέννη. Έχει συμμετάσχει με έργα της σε εκθέσεις μουσείων και γκαλερί, όπως Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Τελλόγλειο, Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο, ΜΙΕΤ, Tint gallery, Anto­nopoulou gallery, Cheapart, Kounstlerhaus, Αίθουσα Εμμ. Ροΐδη, The Room, Βιτρίνες Τέχνης OTΕ.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Η Camera Obscura, το ειδικό τετράχρωμο ένθετο 16 σελίδων για την καλλιτεχνική φωτογραφία, παρουσιάζει έργα του Σίμου Μπενσασσών, υπό τον γενικό τίτλο «Για προσωπικούς λόγους», για τα οποία ο Άρις Γεωργίου παρατηρεί: «[…] Σε λίγες, συγκριτικά με την παραγωγή άλλων, εικόνες, ο Σίμος Μπενσασσών επιτελεί μία οξυδερκή σάρωση του “κόσμου του” και αναδεικνύει με νηφάλια ευαισθησία τις στιγμές που, για προσωπικούς του λόγους, αξίζουν να μνημειοποιηθούν. Ένα θραύσμα αρχαίου ερειπίου, “βράχος επί βράχου”, ή ένας αντίστροφης προοπτικής τραπεζοειδής περίβολος μιας ιδιοκτησίας στις Κυκλάδες διαδέχονται μία πολύτεκνη αγροτική οικογένεια ενός χωριού της Πρέσπας ή τη συνάντηση ενός άθλιου Φορντ Τάουνους με δύο αθώους πεζούς εφήβους στη Ρόδο. Το εντυπωσιακό ανάγλυφο του μακεδονικού τοπίου αντιπαρατίθεται στη γεωμετρική στυγνότητα του ανέμπνευστου Σιδηροδρομικού Σταθμού της Θεσσαλονίκης, ενώ την κοντρζούρ ραστώνη των κολυμβητών στην πλαζ της Αγίας Τριάδας αντιμάχεται η επισήμανση της “ύποπτης” «Αυγής» στα χέρια τού, παραδομένου στις φροντίδες τού λούστρου, κρυπτοκομμουνιστή της εποχής. Δεν αγνοεί ―το αντίθετο μάλιστα, το τιμά με σεβασμό και αγάπη― το στενό του οικογενειακό περιβάλλον».

Η «Αυγή» στου Ξαρχάκου, 1964

Το εξώφυλλο του τεύχους κοσμεί φωτογραφία του Γιώργου Μουτάφη (Πάτρα, 8 Μαρτίου 2018: Μετανάστες περιμένουν στην εξωτερική πλευρά του νέου λιμανιού την κατάλληλη στιγμή για να σκαρφαλώσουν στον φράχτη και να προσπαθήσουν να κρυφτούν μέσα σε νταλίκες που επιβιβάζονται στα καράβια για την Ιταλία ― Α´ βραβείο στη δεύτερη Διαγωνιστική Έκθεση Φωτορεπορτάζ στην Ελλάδα #PRESS_photostories  του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΜ-Θ.