γράφει η Ελένη Χοντολίδου
Στη μνήμη της μητέρας μου που έμπαινε στο ταξί
και έλεγε: Κισσάβου, ε, Πολωνίας,
ε, Πρίγκηπος Νικολάου, ε, Σβώλου!
Με αφορμή την τελευταία αλλαγή ονομασίας δρόμου η οποία
προτάθηκε από την Ε΄ Κοινότητα του Δήμου Θεσσαλονίκης και πυροδότησε συζήτηση
μεγάλης διάρκειας, έντασης και κοινοτυπίας στο δημοτικό συμβούλιο, θα ήθελα να
κάνω κάποιες παρατηρήσεις.
Η ανάγνωση και ερμηνεία της ιστορίας
είναι υποκειμενική και βαθιά ιδεολογική. Επιπλέον, γράφεται πάντοτε από τους
νικητές, οι οποίοι προχωρούν ενίοτε και σε βαρβαρότητες. Μία από αυτές είναι η μαζική
αλλαγή ονομάτων δρόμων (συνοικία βαρώνου Χιρς), πλατειών, χωριών (στα
σλαβομακεδόνικα χωριά) κ.ο.κ., αλλά και ανθρώπων (μαζικές βαφτίσεις Αλβανών
μεταναστών).
Τα δημοτικά συμβούλια σε μία
δημοκρατική χώρα δεν έχουν καμιά δουλειά να κάνουν ιδεολογικές συζητήσεις, που
είναι, κατά την ταπεινή μου άποψη, μικρο-μεγαλισμοί αχρείαστοι. Δεν είναι
αρμοδιότητά τους και δεν έχουν τα προσόντα να το κάνουν. Η ιστορία και η
επιστημολογία της δεν είναι και δεν μπορεί να είναι αντικείμενο συζήτησης στα
δημοτικά συμβούλια. Ο καθένας στη μικρή μας πόλη ξέρει ποιος ήταν, με ποιον και
τι έκανε στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και στον εμφύλιο. Η ιστορία παράγεται
από ιστορικούς και ελέγχεται στις δημοσιεύσεις, στα συνέδρια, στα επιστημονικά fora.
Εν προκειμένω, η οδός Χρυσοχόου
(στρατιωτικού στους κρίσιμους καιρούς και μάρτυρα υπεράσπισης του … Μέρτεν [!]
στη δίκη του) μετονομάστηκε σε οδό Αλμπέρτου Ναρ! Εάν δεν ήταν σοβαρό, θα έλεγα
ότι είναι ένα πολύ κακόγουστο αστείο. Αντιπαραθέτουμε έναν ευγενή διανοούμενο
με έναν στρατηγό που υπήρξε “εχθρός” του; Μετά από 70 χρόνια σιγής της πόλης και των θεσμών της απέναντι
στους εβραίους, ερχόμαστε τώρα να αντιπαραθέσουμε στα θύματα τους θύτες! Ωραία
τιμή, μα την αλήθεια.
Οι ιστορικοί του ΚΙΘ, όπως και όλοι οι
ιστορικοί, ερευνούν, κατανοούν και γράφουν. Δεν υπάρχει μία μοναδική ερμηνεία
της ιστορίας, καθώς αυτή ως επιστήμη είναι βουτηγμένη στην ιδεολογία. Οι δρόμοι
και οι ονομασίες τους είναι ένας μικρός θεσμός που σχετίζεται με τη μνήμη.
Πολλές μικρές ιστορίες· ιστορίες παραφροσύνης, πολλές φορές. Σβήνουμε κεφάλαια
της ιστορίας επειδή διαφωνούμε; Όχι! Η αλλαγή στην ονομασία των δρόμων είναι
μία βίαιη πράξη από όποιον κι αν γίνεται, από εμάς που είμαστε πάντοτε οι καλοί
είτε από τους άλλους που είναι πάντοτε οι … κακοί! Είναι μία μικρή παραχάραξη
της ιστορίας της πόλης και της μνήμης της. Υπάρχει η δυνατότητα οι αλλαγές
αυτές να γίνονται αενάως. Λ.χ., ας υποθέσουμε πως ο επόμενος δήμαρχος
Θεσσαλονίκης είναι από τους “νικητές”, αυτούς που έγραψαν την ιστορία. Τι επιχειρήματα θα έχουμε εάν αλλάξει
και πάλι το όνομα της οδού Αλμπέρτου Ναρ; Η εάν δοθεί το όνομα του Χρυσοχόου σε
άλλον δρόμο;
Οι μόνες, κατά την ταπεινή μου άποψη,
επιτρεπόμενες πρακτικές είναι οι εξής δύο:
1. Δίνουμε ονόματα ανθρώπων που θέλουμε
να τιμήσουμε εκεί όπου δεν υπάρχει όνομα (βλ. πλατεία Μανόλη Αναγνωστάκη).
2. Επαναφορά ονομασίας και διαγραφή με
κόκκινη διαγώνιο εκεί όπου διεπράχθη έγκλημα (βλ. περίπτωση συνοικίας Βαρόνου
Χιρς, υπόσχεση του Δημάρχου).
Οι δρόμοι πρέπει να μείνουν ως έχουν
για να μας θυμίζουν αυτό που ήμασταν. Και ήμασταν πολύ, μα πάρα πολύ και πολλοί
συντηρητικοί. Κάψαμε τους πολύτιμους φακέλους σε μία στιγμή αφροσύνης, που
ακόμα την πληρώνουμε ερευνητικά αλλά και προσωπικά. Ας μην επαναλάβουμε το
λάθος μας. Ας μην αναμοχλεύουμε τα εμφύλια πάθη και τα τραύματά μας. Ας μην
παραχαράσσουμε τη μνήμη της πόλης. Έχουμε να ασχοληθούμε με πολύ σοβαρότερα
πράγματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου